Το νέο κεφάλαιο του Αλέξη Τσίπρα: Πως το “διαβάζουν” Μαξίμου, Χαριλάου Τρικούπη και Κουμουνδούρου

Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από τη βουλευτική του έδρα αιφνιδίασε ως προς τη χρονική στιγμή, όχι όμως και ως προς την ουσία. Ήταν η κορύφωση μιας μακράς εσωτερικής ζύμωσης και το προοίμιο μιας νέας πολιτικής φάσης, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για ολόκληρο τον χώρο της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς, που καλούνται εκ νέου να ορίσουν το στίγμα, τις συμμαχίες και το μέλλον τους

Η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση του νέου του βιβλίου, ενός έργου που αναμένεται να αποτυπώνει τόσο την πολιτική του διαδρομή όσο και τις προοπτικές ενός «επόμενου βήματος». Με δεδομένες τις εξελίξεις, δεν αποκλείεται το βιβλίο να αποκτήσει ένα τελευταίο, ενδέκατο κεφάλαιο, αφιερωμένο όχι στο τέλος μιας πορείας, αλλά στην επανεκκίνηση μιας πολιτικής διαδρομής που επιχειρεί να ξανασυναντηθεί με την κοινωνία.

Έπειτα από 16 χρόνια στη Βουλή —ως βουλευτής, αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρωθυπουργός— ο Αλέξης Τσίπρας αποχωρεί από το Κοινοβούλιο, όχι όμως από την πολιτική ζωή. Ο ίδιος έκανε λόγο για μια «απόφαση συνείδησης». Για τους περισσότερους αναλυτές, όμως, πρόκειται για την απαρχή μιας στρατηγικής απελευθέρωσης από το βάρος της θεσμικής εκπροσώπησης και των κομματικών μηχανισμών.

«Παραιτούμαι από τη Βουλή, όχι από την πολιτική»

Η φράση αυτή δεν ήταν τυχαία. Ήταν το μήνυμα-κλειδί της νέας φάσης. Ο Τσίπρας δεν αποσύρεται, απελευθερώνεται. Επιλέγει να απομακρυνθεί από την Κουμουνδούρου και τη συνεχή εσωστρέφεια που την ταλανίζει, προκειμένου να κινηθεί πιο ευέλικτα, χωρίς θεσμικά δεσμά και εσωκομματικές αγκυλώσεις. Το νέο του πολιτικό αφήγημα μοιάζει να αναζητά «τους πολλούς», αυτούς που κάποτε έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, και ίσως τώρα τους καλεί σε μια νέα, ανοιχτή συζήτηση για την προοδευτική διακυβέρνηση.

Πίσω από την προσεκτική ρητορική του, διαφαίνεται ένας πολιτικός σχεδιασμός: η παραίτηση δεν είναι αποχώρηση, αλλά μια επικοινωνιακή πράξη υψηλού συμβολισμού. Ένα προσκλητήριο ανασύνταξης του προοδευτικού χώρου, χωρίς να στοχοποιεί τους πρώην συντρόφους του, αλλά αφήνοντας να διαφανεί η πρόθεση για ένα νέο, πιο πλατύ σχήμα.

Η πρώτη αντίδραση στον ΣΥΡΙΖΑ: αιφνιδιασμός και σιωπή

Στην Κουμουνδούρου, η είδηση προκάλεσε αμηχανία. Ο πρόεδρος του κόμματος, Σωκράτης Φάμελλος, ενημερώθηκε τηλεφωνικά λίγο πριν τη δημοσιοποίηση της παραίτησης. Η πρώτη αντίδραση ήταν σιωπή – δείγμα της σοβαρότητας της στιγμής. Λίγο αργότερα, ο Φάμελλος αναφέρθηκε με προσεκτική φρασεολογία σε μια «πολύ σημαντική εξέλιξη», τονίζοντας τον σεβασμό του στην «ιστορική παρακαταθήκη του ΣΥΡΙΖΑ επί Τσίπρα».

Η επίσημη γραμμή του κόμματος δεν ήταν αντιπαραθετική. Ωστόσο, πίσω από τις δηλώσεις περί «σεβασμού» και «εκτίμησης», διακρίνεται η ανησυχία για το μέλλον. Στελέχη αναγνωρίζουν ότι η παραίτηση «ανοίγει νέα κεφάλαια» για τον ίδιο τον Τσίπρα, αλλά επιμένουν ότι μόνο ένας «ισχυρός ΣΥΡΙΖΑ» μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα ενός μελλοντικού προοδευτικού μετώπου.

Διχασμένες φωνές και διαφορετικές ταχύτητες

Η εσωκομματική αντίδραση δεν ήταν ενιαία. Ο Παύλος Πολάκης, σε αιχμηρό τόνο, υπενθύμισε ότι «η συζήτηση δεν γινόταν ερήμην» και ευχήθηκε «καλές θάλασσες» στον πρώην αρχηγό, αφήνοντας σαφείς αιχμές για μια ακόμη «διάσπαση». Ο Γιώργος Καραμέρος αντίθετα μίλησε για «πράξη υπέρβασης», ενώ ο Χάρης Μαμουλάκης είδε την κίνηση ως «θετική εξέλιξη» και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας σε πιθανό νέο κόμμα.

Αυτές οι διαφορετικές φωνές καταδεικνύουν το ρευστό τοπίο εντός του ΣΥΡΙΖΑ, όπου οι ισορροπίες δοκιμάζονται και οι εσωτερικές συμμαχίες επαναπροσδιορίζονται.

Η Κουμουνδούρου σε αναζήτηση σταθερότητας

Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικό. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθήσει να διατηρήσει συνοχή και να αποτρέψει νέες διαρροές, συνεχίζοντας να απευθύνεται στις «προοδευτικές δυνάμεις» με προτάσεις συνεργασίας. Ωστόσο, στο παρασκήνιο, δεν λείπουν οι φόβοι για περαιτέρω αποδυνάμωση.

Για το ΠΑΣΟΚ, η κίνηση Τσίπρα αποτελεί ταυτόχρονα πρόκληση και ευκαιρία. Επισήμως, η Χαριλάου Τρικούπη κρατά αποστάσεις, υποστηρίζοντας πως «πρόκειται για εσωτερικό ζήτημα του ΣΥΡΙΖΑ». Όμως, στελέχη του κόμματος δεν κρύβουν τον εκνευρισμό τους. Μιλούν για «καιροσκοπισμό» και «προσβολή στους πολίτες που τον ψήφισαν», θεωρώντας πως η απαξιωτική στάση απέναντι στο Κοινοβούλιο αντιβαίνει στην έννοια της προοδευτικής πολιτικής.

Το βλέμμα του Μαξίμου: προσοχή αλλά όχι ανησυχία

Στο Μέγαρο Μαξίμου και την Πειραιώς δεν αιφνιδιάστηκαν. Όπως αναφέρουν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, η παραίτηση Τσίπρα «ήταν αναμενόμενη» και «εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσωπική στρατηγική». Παρ’ όλα αυτά, δεν την αντιμετωπίζουν αδιάφορα: η πιθανότητα ίδρυσης νέου κόμματος θεωρείται παράγοντας που μπορεί να αναδιατάξει το πολιτικό σκηνικό.

Σύμφωνα με πρόσφατες μετρήσεις που επικαλούνται κυβερνητικές πηγές, ένα κόμμα υπό τον Αλέξη Τσίπρα θα μπορούσε να συγκεντρώσει περί το 10% των προτιμήσεων, αποσπώντας ψήφους «λίγο απ’ όλους» – από τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Αριστερά και την Πλεύση Ελευθερίας. Αυτό, ωστόσο, όπως λένε στο Μαξίμου, δεν απειλεί την πρωτοκαθεδρία της ΝΔ, αλλά εντείνει τον κατακερματισμό της αντιπολίτευσης.

Το ενδεχόμενο «ντόμινο» ανακατατάξεων

Αναλυτές εκτιμούν ότι η κίνηση Τσίπρα μπορεί να πυροδοτήσει ένα ντόμινο αλλαγών. Η επανεμφάνιση ενός πρώην πρωθυπουργού με έντονο πολιτικό αποτύπωμα ενδέχεται να κινητοποιήσει και άλλες φιλοδοξίες – όπως αυτή του Αντώνη Σαμαρά, που σύμφωνα με το περιβάλλον του «δεν θα αργήσει να λάβει τις αποφάσεις του». Αν επιβεβαιωθεί αυτό το σενάριο, το πολιτικό σκηνικό μπορεί να γνωρίσει νέες απρόβλεπτες συμμαχίες και αντιπαλότητες.

Οι αντιδράσεις της κυβέρνησης

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης επιχείρησε να κρατήσει αποστάσεις, τονίζοντας ότι «οι εξελίξεις αφορούν άλλον πολιτικό χώρο», αν και δεν παρέλειψε να επιτεθεί στον Τσίπρα: «Δύο χρόνια ως βουλευτής δεν έκανε καμία παρέμβαση στη Βουλή», είπε, υπογραμμίζοντας ότι «ο πήχης μας δεν είναι η κυβέρνηση του 2015-2019». Παράλληλα, επιχείρησε να υποβαθμίσει τη σημασία της κίνησης λέγοντας ότι «δεν έχουμε τόσο χαμηλές προσδοκίες, ούτε τον πήχη τόσο χαμηλά».

Το μήνυμα από το κυβερνητικό στρατόπεδο είναι σαφές: αναγνώριση της πολιτικής σημασίας της παραίτησης, αλλά χωρίς να προσδώσουν υπερβολικό βάρος σε μια πιθανή επιστροφή Τσίπρα στο προσκήνιο.

Το ΠΑΣΟΚ βλέπει «σκηνοθετημένη διάλυση»

Από την πλευρά του, ο Νίκος Ανδρουλάκης σχολίασε ότι ο Αλέξης Τσίπρας «σχεδίασε και σκηνοθέτησε τη διάλυση του κόμματός του» προκειμένου να επιστρέψει ως “σωτήρας”. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η Κεντροαριστερά «δεν μπορεί να στηριχθεί σε παρασκηνιακές διαδικασίες και τυχοδιωκτισμούς», καλώντας σε μια «πραγματικά προοδευτική διακυβέρνηση» με διαφάνεια και προγραμματικές συγκλίσεις.

«Το μετά ανήκει στη νέα προοδευτική πλειοψηφία»

Η Ρένα Δούρου, με ανάρτησή της, χαρακτήρισε τη μέρα της παραίτησης «ιστορική» και σημείωσε ότι «ένα μεγάλο κεφάλαιο κλείνει». Το «μετά», τόνισε, «ανήκει στη συσπείρωση όλων των προοδευτικών δυνάμεων» για μια «νέα δημοκρατική διακυβέρνηση». Παράλληλα, συνέδεσε την πολιτική συγκυρία με κοινωνικά γεγονότα όπως η υπόθεση Ρούτσι και η επιστροφή των Ελλήνων ακτιβιστών από τη Γάζα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη «δικαιοσύνης και αλληλεγγύης».

Η ουσία πίσω από την παραίτηση

Η κίνηση του Αλέξη Τσίπρα δεν είναι απλώς προσωπική. Είναι πολιτική και στρατηγική. Με την αποχώρησή του από τη Βουλή, αποδεσμεύεται από τις εσωτερικές αντιθέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και επιχειρεί να ανακτήσει τον χαμένο διάλογο με την κοινωνία. Το αν αυτό θα οδηγήσει σε νέο πολιτικό φορέα ή σε μια πλατφόρμα ανασυγκρότησης της προοδευτικής παράταξης, μένει να φανεί.

Το βέβαιο είναι ότι η απόφαση του πρώην πρωθυπουργού μεταβάλλει το πολιτικό τοπίο. Επαναφέρει στο προσκήνιο τα ερωτήματα για την ταυτότητα της Αριστεράς, το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και το ποιος μπορεί σήμερα να εκφράσει πειστικά το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και πολιτική αλλαγή.

Ένα νέο πολιτικό κεφάλαιο αρχίζει

Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα δεν είναι το τέλος, αλλά το προοίμιο ενός νέου πολιτικού κύκλου. Μπορεί να σημάνει την οριστική ρήξη με τα κομματικά δεσμά, αλλά και την αναγέννηση μιας νέας πολιτικής αφήγησης, βασισμένης στην ανάγκη επανασύνδεσης με την κοινωνική πλειοψηφία.

Η ελληνική Αριστερά βρίσκεται ξανά σε σταυροδρόμι. Και αν κάτι είναι βέβαιο, είναι ότι ο Αλέξης Τσίπρας δεν σκοπεύει να το προσπεράσει σιωπηλός.