Η μουσική στον αστερισμό της τεχνητής νοημοσύνης: Τι ζητούν κοινό και δημιουργοί

Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης ανοίγει νέους δρόμους στη μουσική δημιουργία αλλά ταυτόχρονα φέρνει στην επιφάνεια κρίσιμα ερωτήματα για τη θέση του ανθρώπινου δημιουργού.

Μια νέα έρευνα της ALCO για λογαριασμό της ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ δείχνει πως η ελληνική κοινωνία στηρίζει ξεκάθαρα τους συνθέτες και στιχουργούς, ζητώντας διαφάνεια, σήμανση και δίκαιη αμοιβή.

Η ανθρώπινη δημιουργικότητα απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη

Η σχέση ανάμεσα στην ανθρώπινη έμπνευση και τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας συζήτησης. Στη μουσική, όπου συναίσθημα και φαντασία αποτελούν τα βασικά υλικά της καλλιτεχνικής έκφρασης, οι νέες τεχνολογίες αμφισβητούν τα όρια της δημιουργίας. Μπορεί ένας αλγόριθμος να συνθέσει μελωδίες με την ίδια δύναμη που αποτυπώνει μια ανθρώπινη ψυχή;

Σε αυτό το ερώτημα έρχεται να ρίξει φως η έρευνα κοινής γνώμης της ALCO, η οποία διεξήχθη για λογαριασμό της ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ, του ελληνικού οργανισμού συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το κοινό όχι μόνο αναγνωρίζει τον καθοριστικό ρόλο των δημιουργών αλλά και απαιτεί σαφείς κανόνες στην παραγωγή μουσικής από τεχνητή νοημοσύνη.

Οι δημιουργοί παραμένουν στο επίκεντρο

Παρά τον καταιγισμό καινοτομιών στην τεχνητή νοημοσύνη, η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών δεν αμφισβητεί τη σημασία των ανθρώπινων δημιουργών. Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 94% θεωρεί τον ρόλο των συνθετών και στιχουργών ουσιαστικό για τη γέννηση μουσικών έργων.

Ακόμη πιο ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το 62% δηλώνει πως λαμβάνει υπόψη του το όνομα του δημιουργού όταν αγοράζει ή «κατεβάζει» μουσική. Σε μια εποχή όπου οι πλατφόρμες streaming κυριαρχούν και το περιεχόμενο καταναλώνεται μαζικά, η βαρύτητα του ονόματος δείχνει ότι η προσωπικότητα του δημιουργού εξακολουθεί να λειτουργεί ως σφραγίδα ποιότητας.

Απαίτηση για σήμανση έργων τεχνητής νοημοσύνης

Η έρευνα καταγράφει ένα σχεδόν καθολικό αίτημα: τα μουσικά έργα που παράγονται από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης να φέρουν σαφή σήμανση. Το 90% των ερωτηθέντων ζητά ένα ειδικό σήμα που να ενημερώνει τους ακροατές ότι το τραγούδι δεν έχει ανθρώπινο δημιουργό.

Παράλληλα, το 84% υποστηρίζει ότι τα έργα τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να αναφέρουν με ακρίβεια ποια μουσικά κομμάτια χρησιμοποιήθηκαν ως υλικό στην παραγωγή τους. Η απαίτηση αυτή αγγίζει την ουσία της συζήτησης: τη διαφάνεια και τη δυνατότητα του κοινού να γνωρίζει τι ακριβώς ακούει και από πού προέρχεται.

Το ζήτημα της δίκαιης αμοιβής

Πέρα από τη σήμανση, η ελληνική κοινωνία φαίνεται αποφασισμένη να υπερασπιστεί το δικαίωμα των δημιουργών στη δίκαιη αμοιβή. Σύμφωνα με την έρευνα, το 73% θεωρεί ότι οι συνθέτες και στιχουργοί των έργων που χρησιμοποιούνται ως «πρώτη ύλη» για να παραχθεί μουσική μέσω τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να πληρώνονται από τις εταιρείες που αναπτύσσουν αυτά τα συστήματα.

Μόλις το 12% εκφράζει αντίθετη άποψη, γεγονός που δείχνει την ευρεία κοινωνική αποδοχή της θέσης ότι η ανθρώπινη δημιουργικότητα δεν μπορεί να μετατραπεί σε «δωρεάν καύσιμο» για την τεχνολογία.

Η φωνή των δημιουργών

Τα αποτελέσματα της έρευνας ήρθαν να επιβεβαιώσουν όσα οι ίδιοι οι καλλιτέχνες ζητούν εδώ και καιρό σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Ο συνθέτης και πρόεδρος της ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ, Γιάννης Γλέζος, τόνισε χαρακτηριστικά:

«Το ελληνικό κοινό αναγνωρίζει και υποστηρίζει αυτό που εμείς οι δημιουργοί διεκδικούμε συλλογικά από τις κυβερνήσεις και τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Η χρήση των έργων μας από τις εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί συναίνεση, αδειοδότηση από τον φορέα που μας εκπροσωπεί και δίκαιη αμοιβή. Προστατέψτε την ανθρώπινη δημιουργικότητα, για να συνεχίσουμε να φτιάχνουμε τραγούδια με ψυχή και έμπνευση».

Ένα στοίχημα για τον πολιτισμό

Η έρευνα της ALCO πραγματοποιήθηκε από τις 3 έως τις 8 Μαΐου 2025, σε δείγμα 1.000 ατόμων από όλη την Ελλάδα, και έρχεται σε μια στιγμή που οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς παγκοσμίως αντιμετωπίζουν αθέμιτο ανταγωνισμό από τα μοντέλα παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης.

Τα ευρήματά της υπενθυμίζουν ότι η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να παραδώσει άνευ όρων τον χώρο της τέχνης στους αλγορίθμους. Οι πολίτες αναγνωρίζουν πως η μουσική είναι κάτι περισσότερο από ήχους που συνθέτει ένα λογισμικό: είναι μνήμη, εμπειρία, συναίσθημα. Και αυτά παραμένουν προνόμιο του ανθρώπου.

Η συζήτηση για το μέλλον της μουσικής στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης δεν αφορά μόνο τους καλλιτέχνες, αλλά ολόκληρη την κοινωνία. Τα αιτήματα για σήμανση, διαφάνεια και δίκαιη αμοιβή συνθέτουν ένα νέο πλαίσιο κανόνων που θα κρίνει αν η καινοτομία θα λειτουργήσει ως εργαλείο ενίσχυσης της δημιουργικότητας ή ως απειλή που θα την υπονομεύσει. Το βέβαιο είναι πως το κοινό στέλνει σαφές μήνυμα: η μουσική δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον άνθρωπο στο επίκεντρο.