Το φιάσκο του καλωδίου Κύπρου-Κρήτης: Ερωτήματα και απαντήσεις για το Great Sea Interconnector

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, το φιλόδοξο έργο που ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία ως στρατηγική επένδυση για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, κινδυνεύει πλέον να τιναχτεί στον αέρα.

Οι δημόσιες αντιπαραθέσεις Αθήνας – Λευκωσίας, η εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και οι τουρκικές πιέσεις έχουν μετατρέψει το έργο σε πολιτικό θρίλερ. Τι συμβαίνει πραγματικά και γιατί το «καλώδιο» κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά;

Τι είναι το έργο Great Sea Interconnector;

Το GSI είναι ένα υποθαλάσσιο καλώδιο που θα συνέδεε τα ηλεκτρικά δίκτυα Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας, με στόχο την ενεργειακή ενοποίηση της Ανατολικής Μεσογείου και την άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου.

Μήκος: 310 χλμ. Ισραήλ – Κύπρος και 898 χλμ. Κύπρος – Κρήτη.
Κόστος: αρχικά 1,5 δισ. ευρώ, σήμερα πάνω από 2 δισ. ευρώ.
Χρηματοδότηση: 657 εκατ. από την ΕΕ, 100 εκατ. από RRF.
Υλοποίηση: Το 2023 το έργο πέρασε στον ΑΔΜΗΕ, ενώ η κατασκευή του καλωδίου ανατέθηκε στη Nexans στην Ολλανδία.

Γιατί μιλάμε για «φιάσκο»;

Η Κύπρος πλέον αμφισβητεί τη βιωσιμότητα του έργου, επικαλούμενη δύο ανεξάρτητες μελέτες που το χαρακτηρίζουν «οικονομικά μη συμφέρον». Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, αρνείται να εγκρίνει πληρωμές στον ΑΔΜΗΕ, την ώρα που η Αθήνα επιμένει ότι το έργο είναι στρατηγικής σημασίας για όλη την ΕΕ. Η δημόσια αντιπαράθεση έχει οδηγήσει σε πολιτική κρίση και αβεβαιότητα για το μέλλον του καλωδίου.

Τι αποκάλυψε ο Νίκος Χριστοδουλίδης;

Ο Κύπριος Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία διερευνά πιθανές ποινικές ευθύνες γύρω από το έργο έπειτα από καταγγελίες. Η εξέλιξη αυτή προσθέτει νέο βάρος στις πολιτικές πιέσεις και φέρνει τον ΑΔΜΗΕ στο επίκεντρο ελέγχου, καθώς εκκρεμεί η υλοποίηση δεσμεύσεων που ανέλαβε.

Γιατί αντιδρά η Κύπρος;

Οικονομικό βάρος στους καταναλωτές: Η Κύπρος κατηγορεί τον ΑΔΜΗΕ ότι επιδιώκει να καλύψει τα έξοδα προκαταβολικά μέσω τιμολογίων, χωρίς διασφαλισμένη απόδοση.
Ακριβό ρεύμα: Η κυπριακή πλευρά φοβάται ότι η διασύνδεση θα οδηγήσει σε εξάρτηση από το ακριβό ρεύμα της ΔΕΗ.
Γεωπολιτικός κίνδυνος: Η Τουρκία έχει ήδη παρεμποδίσει βυθομετρικές έρευνες στην Κάσο το καλοκαίρι του 2024, υπονομεύοντας την πρόοδο του έργου.

Ποια είναι η θέση της Ελλάδας;

Η Αθήνα υπερασπίζεται σθεναρά το έργο, χαρακτηρίζοντάς το «ευρωπαϊκής προτεραιότητας» και «στρατηγικής σημασίας». Κυβερνητικοί αξιωματούχοι όπως ο Κωστής Χατζηδάκης και ο Παύλος Μαρινάκης υποστηρίζουν ότι η Κύπρος πρέπει να αναλάβει το μερίδιο του κόστους της, ενώ το ελληνικό ΥΠΕΞ εμφανίστηκε αιφνιδιασμένο από την κυπριακή αμφισβήτηση.

Ποια είναι η θέση της ΕΕ;

Η Κομισιόν θεωρεί το GSI έργο ύψιστης σημασίας και επιμένει ότι πρέπει να βρεθεί λύση, ωστόσο οι ευρωπαϊκές παρεμβάσεις μέχρι στιγμής περιορίζονται σε δηλώσεις υποστήριξης, χωρίς απτά μέτρα απέναντι στις τουρκικές παρενοχλήσεις.

Ποιες είναι οι συνέπειες της εμπλοκής;

Οικονομικές: Ο ΑΔΜΗΕ ζητά 25 εκατ. ευρώ ετησίως από την Κύπρο για την περίοδο 2025-2029, τα οποία παραμένουν «παγωμένα».
Πολιτικές: Το έργο έχει γίνει εστία έντασης μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας.
Γεωπολιτικές: Η Τουρκία κερδίζει έδαφος, εκμεταλλευόμενη την εσωτερική αμφισβήτηση και την απουσία ευρωπαϊκής στρατηγικής.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για το μέλλον του καλωδίου;

Αν δεν υπάρξει συμφωνία και σαφές σχέδιο υλοποίησης, το έργο κινδυνεύει να εγκαταλειφθεί, παρά την τεράστια χρηματοδότηση που έχει ήδη εγκριθεί από την ΕΕ. Το GSI, αντί να αποτελέσει πυλώνα της ενεργειακής ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου, απειλεί να μείνει σύμβολο αναποτελεσματικότητας και κακοδιαχείρισης.

Χριστοδουλίδης για ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου: Έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για πιθανά ποινικά αδικήματα