Τελευταία ευκαιρία για τους «αιώνιους» φοιτητές – Τι προβλέπει η νέα ρύθμιση για τις διαγραφές

Μηχανισμό «τελευταίας ευκαιρίας» για τους φοιτητές που ξεπέρασαν το ανώτατο χρονικό όριο φοίτησης εισάγει ο νέος νόμος του Υπουργείου Παιδείας, επιχειρώντας να διασώσει εκπαιδευτικό κεφάλαιο δεκαετιών, λίγο πριν τεθεί σε εφαρμογή το καθεστώς διαγραφών τον Σεπτέμβριο του 2025.

Παράθυρο για ολοκλήρωση σπουδών με όρους και προϋποθέσεις

Ο νέος νόμος προβλέπει ότι φοιτητές που έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον το 70% των μαθημάτων ή των πιστωτικών μονάδων του προγράμματός τους και έχουν συμμετάσχει σε εξετάσεις τα τελευταία δύο χρόνια, μπορούν – κατόπιν αίτησης – να λάβουν δύο επιπλέον εξάμηνα για την ολοκλήρωση των σπουδών τους.

Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί εντός 30 ημερών από την έκδοση των βαθμολογιών της εξεταστικής του Σεπτεμβρίου, κατά την οποία συμπληρώνεται η ανώτατη διάρκεια φοίτησης.

Η νέα ρύθμιση δεν αφορά τους ενεργούς φοιτητές, ούτε όσους βρίσκονται εντός του θεσμοθετημένου χρονικού πλαισίου (π.χ. 4+2 ή 5+3 έτη φοίτησης).

Στήριξη με όριο και παιδαγωγική συνέπεια

Η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε στη Βουλή πως η ρύθμιση αποτελεί μια ρεαλιστική και ενισχυτική παρέμβαση με σαφές παιδαγωγικό στίγμα: «Ο επιπλέον χρόνος είναι μια τελευταία ευκαιρία να κερδηθεί ο αγώνας, όχι να επαναληφθεί». Όπως είπε, το κράτος επιβραβεύει τη συνέπεια και διασώζει το παραγόμενο εκπαιδευτικό κεφάλαιο.

Παράλληλα, εξαιρούνται της διαγραφής άτομα με αναπηρία άνω του 50%, ενώ για σοβαρούς λόγους υγείας μπορεί να υπάρξει παράταση φοίτησης. Προβλέπονται επίσης ευνοϊκές ρυθμίσεις για εργαζόμενους φοιτητές, γονείς παιδιών έως 8 ετών, καθώς και αθλητές με εντατικό πρόγραμμα.

Οι πρυτάνεις ζητούν ευελιξία για ειδικές περιπτώσεις

Η ρύθμιση ήρθε έπειτα από πιέσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας. Ήδη από το 2022 είχε θεσμοθετηθεί το ανώτατο όριο φοίτησης, με τη διαγραφή να τίθεται σε ισχύ τον Αύγουστο του 2025. Οι πρυτάνεις, με έκτακτη Σύνοδο την περασμένη εβδομάδα, χαιρέτισαν την πρόβλεψη για τελευταία ευκαιρία, επιμένοντας ωστόσο πως τα πανεπιστήμια πρέπει να μπορούν να αντιμετωπίζουν αιτιολογημένα ειδικές περιπτώσεις φοιτητών με βάση ποσοστιαίο όριο που θα προβλέπεται στον νόμο.

Οι αριθμοί: Πόσοι φοιτητές επηρεάζονται

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), για το ακαδημαϊκό έτος 2023-2024, οι εγγεγραμμένοι φοιτητές ανέρχονται σε 703.857, εκ των οποίων μόλις 352.099 θεωρούνται ενεργοί. Αυτό σημαίνει πως 351.758 φοιτητές είναι ανενεργοί – αριθμός που αντιστοιχεί στο 50% του φοιτητικού πληθυσμού.

Με βάση τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, περίπου 290.000 από αυτούς αναμένεται να διαγραφούν από τα μητρώα τον Σεπτέμβριο, εφόσον δεν αξιοποιήσουν τη νέα ρύθμιση.

Το νομικό ιστορικό: Τρεις δεκαετίες νομοθετικών προσπαθειών

Η προσπάθεια περιορισμού της «αιώνιας» φοίτησης δεν είναι καινούργια. Ξεκινά από τον νόμο 3549/2007 επί Μαριέττας Γιαννάκου, όπου θεσπίστηκε για πρώτη φορά χρονικό όριο φοίτησης προσαυξημένο κατά 100%, με δυνατότητα παράτασης δύο εξαμήνων σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Ακολούθησε ο νόμος 4009/2011 (νόμος Διαμαντοπούλου), που καθόριζε περίοδο κανονικής φοίτησης με όριο (ν+2) και προέβλεπε αυτοδίκαιη διαγραφή για όσους δεν εγγράφονταν επί δύο συνεχόμενα εξάμηνα. Εισήγαγε επίσης τη μερική φοίτηση για εργαζόμενους φοιτητές.

Το 2022, ο νόμος 4957 (γνωστός και ως «νόμος Κεραμέως») θεσμοθέτησε το τρέχον πλαίσιο: 6 έτη φοίτησης για τετραετή προγράμματα (ν+2) και 8 έτη για πενταετή (ν+3). Το πέρας αυτών οδηγεί σε διαγραφή, με προβλεπόμενες εξαιρέσεις για σοβαρά προβλήματα υγείας και μερική φοίτηση.

Το στοίχημα της εφαρμογής

Το στοίχημα της νέας ρύθμισης δεν είναι απλώς τεχνικό, αλλά κοινωνικό και πολιτικό: θα καταφέρει να διαχωρίσει εκείνους που πραγματικά επιδιώκουν την ολοκλήρωση των σπουδών τους από όσους έχουν ουσιαστικά εγκαταλείψει τη διαδικασία; Η εφαρμογή της νομοθεσίας σε συνδυασμό με την ευελιξία στην αξιολόγηση ειδικών περιπτώσεων θα κρίνει εν τέλει την αποτελεσματικότητα – αλλά και τη νομιμοποίηση – της παρέμβασης.