Κοπεγχάγη: Στο επίκεντρο της Συνόδου η χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων

Ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που απασχολούν την άτυπη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στην Κοπεγχάγη είναι η αξιοποίηση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη στήριξη της Ουκρανίας. Το θέμα διχάζει εδώ και καιρό τα κράτη-μέλη, καθώς αγγίζει ζητήματα διεθνούς δικαίου, οικονομικής σταθερότητας αλλά και γεωπολιτικής στρατηγικής.

Η προέλευση των «παγωμένων» κεφαλαίων

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους απαγόρευσαν συναλλαγές με τη ρωσική κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών, μπλοκάροντας περιουσιακά στοιχεία αξίας 300-350 δισ. δολαρίων. Πρόκειται κυρίως για αμερικανικά και βρετανικά κρατικά ομόλογα, τα οποία φυλάσσονται σε ευρωπαϊκά αποθετήρια. Η ΕΕ εξετάζει τώρα πώς θα χρησιμοποιήσει τους τόκους από αυτά τα κεφάλαια ώστε να χρηματοδοτήσει την ουκρανική άμυνα και την ανοικοδόμηση.

Οι προειδοποιήσεις του Κρεμλίνου

Η Μόσχα αντέδρασε έντονα, προειδοποιώντας ότι η «κλοπή» των περιουσιακών της στοιχείων θα πλήξει ευρωπαϊκές επενδύσεις και καταθέσεις, ενώ δεσμεύτηκε να στραφεί νομικά κατά χωρών ή ατόμων που θα επιχειρήσουν την κατάσχεσή τους. Το Κρεμλίνο έχει επαναλάβει πολλές φορές ότι θα αντιμετωπίσει ως εχθρική ενέργεια οποιαδήποτε τέτοια πρωτοβουλία.

Η στήριξη της Κομισιόν

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τάχθηκε υπέρ της κατάσχεσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Στην εναρκτήρια τοποθέτησή της στη σύνοδο υπογράμμισε ότι «η ΕΕ δεν θα επιτρέψει στη Ρωσία να σπείρει διχασμό και άγχος στις κοινωνίες μας».

Οι επιφυλάξεις Μακρόν και Ντε Βέβερ

Πιο προσεκτικοί εμφανίστηκαν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ. Και οι δύο τόνισαν ότι οποιαδήποτε χρήση «παγωμένων» περιουσιακών στοιχείων πρέπει να συνάδει με το διεθνές δίκαιο. Ο Μακρόν ξεκαθάρισε ότι η Γαλλία θα στηρίξει λύσεις μόνο εφόσον είναι νομικά θωρακισμένες.

Ο σκεπτικισμός του Λουξεμβούργου

Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Λουκ Φρίντεν, εξέφρασε αμφιβολίες για την πρακτική εφαρμογή της πρότασης. «Δεν μπορείς να παίρνεις τόσο εύκολα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε άλλο κράτος», δήλωσε, υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να είναι ξεκάθαρο ποιος θα αναλάβει την ευθύνη σε περίπτωση νομικών ή οικονομικών συνεπειών.

Οι χώρες που ζητούν πιο επιθετική στάση

Αντίθετα, μια σειρά κρατών ζητούν άμεση και πιο αποφασιστική δράση. Ο Σουηδός πρωθυπουργός Ούλφ Κρίστερσον χαρακτήρισε «απαράδεκτο» να παραμένουν αχρησιμοποίητα τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια, ενώ ο Ολλανδός πρωθυπουργός Ντικ Σχοφ δήλωσε ότι η πρόταση πρέπει να εξεταστεί σοβαρά, εφόσον ληφθούν υπόψη οι νομικοί κίνδυνοι.

Ο Φινλανδός πρωθυπουργός Πέτερι Όρπο υπογράμμισε την ανάγκη για ένα «μακροπρόθεσμο, βιώσιμο πακέτο» για την Ουκρανία, θεωρώντας την αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως καλή βάση. Στο ίδιο πνεύμα, οι ηγέτες Εσθονίας και Λετονίας, Κρίστεν Μίχαλ και Έβικα Σιλίνα αντίστοιχα, ζήτησαν να αξιοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο τα παγωμένα κεφάλαια.

Η γερμανική πρόταση Μερτς

Ιδιαίτερο βάρος απέκτησε και η πρόταση του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος με άρθρο του στους Financial Times κάλεσε την ΕΕ να χορηγήσει στην Ουκρανία δάνειο ύψους 140 δισ. ευρώ, με εγγύηση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Η πρόταση αυτή, που θα απαιτήσει τη δέσμευση των κρατών-μελών, επιδιώκει να δώσει νέα ώθηση στην οικονομική και στρατιωτική αντοχή της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα.

Διχασμός αλλά και πίεση για απόφαση

Η συζήτηση αποκαλύπτει το βάθος των διαφωνιών στο εσωτερικό της ΕΕ: από τη μία πλευρά η ανάγκη στήριξης της Ουκρανίας με κάθε διαθέσιμο μέσο, από την άλλη οι ανησυχίες για παραβίαση διεθνούς δικαίου και πιθανές οικονομικές επιπτώσεις. Η άτυπη σύνοδος της Κοπεγχάγης αναμένεται να αποτελέσει κρίσιμο βήμα για να διαπιστωθεί αν η ΕΕ μπορεί να καταλήξει σε κοινή στρατηγική στο θέμα αυτό.