Ακρίβεια: Τα νοικοκυριά στρέφονται σε λιγότερα και φθηνότερα προϊόντα – Πλήγμα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Σοβαρές δυσκολίες αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά στην Ελλάδα λόγω της συνεχιζόμενης ακρίβειας, που διαρκεί ήδη τέσσερα χρόνια, με τον πληθωρισμό να καλπάζει και να επιβαρύνει σημαντικά το κόστος ζωής.

Ως αποτέλεσμα, οι καταναλωτές περιορίζουν τις δαπάνες τους και στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα για να ανταπεξέλθουν.

Περικοπές και αλλαγές στην κατανάλωση

Η πίεση από τις ανατιμήσεις έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση της κατανάλωσης, με το πρώτο τρίμηνο του 2025 να καταγράφει αναιμική ανάπτυξη στο λιανεμπόριο, μόλις 0,6% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2024, ενώ ο μέσος πληθωρισμός κινήθηκε στο 2,6%, δηλαδή τετραπλάσιος ρυθμός. Η μείωση της αγοραστικής δύναμης έχει περιορίσει τον όγκο των πωλήσεων, με τον τζίρο να υποχωρεί κατά 16,6% σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2024.

Οι καταναλωτές κάνουν περικοπές όχι μόνο σε μη απαραίτητα αγαθά αλλά και σε βασικά είδη. Μειώσεις τζίρου παρατηρούνται σε κατηγορίες όπως οπωροπωλεία (-5,9%), κρεοπωλεία (-3,5%) και αρτοποιεία (-2,7%), παρά τις σημαντικές ανατιμήσεις στα προϊόντα τους. Επιπλέον, καταγράφεται πτώση πωλήσεων σε καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών (-14,6%), λευκών ειδών (-3,7%), ειδών υπόδησης (-7,2%) και χαλιών (-4,8%).

Στροφή σε φθηνότερα προϊόντα και μεταχειρισμένα

Παρά τη γενική μείωση, οι πωλήσεις μεταχειρισμένων ειδών αυξήθηκαν κατά 30,7%, ενώ και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, ενδύματα και υποδήματα σε υπαίθριες αγορές σημείωσαν άνοδο. Αυτό δείχνει ότι τα νοικοκυριά προτιμούν οικονομικότερες επιλογές για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Επιπτώσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου πλήττονται ιδιαίτερα, με τον κύκλο εργασιών τους να μειώνεται κατά 2,1% το πρώτο τρίμηνο του 2025 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024. Ακόμη και χωρίς τους κλάδους των οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων, η μείωση είναι 1,1%. Αντίθετα, τα σούπερ μάρκετ εμφανίζουν αύξηση τζίρου κατά 3,9%, καθώς αποτελούν βασική επιλογή για τα νοικοκυριά.

Κοινωνικές επιπτώσεις και αντιδράσεις

Η ακρίβεια έχει σημαντικές κοινωνικές συνέπειες: σχεδόν 7 στους 10 Έλληνες δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί πολύ από τις αυξήσεις, με το 96% να έχει αλλάξει τις αγοραστικές του συνήθειες, μειώνοντας τις αγορές και επιλέγοντας φθηνότερα προϊόντα ή προσφορές. Παράλληλα, ένας στους τρεις περιορίζει τη θέρμανση και τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος, γεγονός που αποτυπώνει την οικονομική πίεση στα νοικοκυριά.

Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ακρίβεια, το Ινστιτούτο Καταναλωτών κάλεσε σε μποϊκοτάζ την 19η Φεβρουαρίου 2025, ζητώντας από τους πολίτες να μην ξοδέψουν ούτε ένα ευρώ, στέλνοντας μήνυμα ενότητας και πίεσης προς την αγορά και τις επιχειρήσεις.

Προοπτικές και κυβερνητικές πρωτοβουλίες

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεση σύστασης ανεξάρτητης Αρχής, στα πρότυπα της ΑΑΔΕ, που θα ασχοληθεί με το ζήτημα των ανατιμήσεων, με στόχο την αντιμετώπιση της ακρίβειας μέσα στα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, οι καταναλωτές παραμένουν απαισιόδοξοι, καθώς το 85,4% προβλέπει περαιτέρω αύξηση της ακρίβειας το επόμενο έτος, ενώ το 52,3% εκτιμά ότι η οικονομική του κατάσταση θα χειροτερέψει.