NewsEdit Το ενδεχόμενο πώλησης των προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία έθεσε εκ νέου στο τραπέζι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, προκαλώντας έντονους προβληματισμούς σε Ιερουσαλήμ και Ουάσιγκτον.
Το ενδεχόμενο πώλησης των μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία επανέφερε με σαφήνεια ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, ανοίγοντας έναν νέο κύκλο έντονων γεωπολιτικών ζυμώσεων στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.
«Το εξετάζουμε πολύ σοβαρά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πρόεδρος, απαντώντας σε ερώτηση για την πιθανή έγκριση πώλησης των προηγμένων μαχητικών στην Άγκυρα, μια τοποθέτηση που ήρθε σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική αποκλεισμού που ακολουθούσαν μέχρι σήμερα οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο αποκλεισμός της Τουρκίας και το αγκάθι των S-400
Η Ουάσιγκτον απέκλεισε την Τουρκία από το πρόγραμμα ανάπτυξης και προμήθειας των F-35 το 2019 και ένα χρόνο αργότερα επέβαλε κυρώσεις, παρότι η χώρα παραμένει σύμμαχος στο ΝΑΤΟ. Η αιτία ήταν η απόφαση της Άγκυρας να προμηθευτεί το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400, μια κίνηση που θεωρήθηκε ασύμβατη με τα νατοϊκά πρότυπα και επικίνδυνη για την ασφάλεια των αμερικανικών οπλικών συστημάτων.
Παρά τις αντιδράσεις του Κογκρέσου και τις ενστάσεις της αμερικανικής αμυντικής κοινότητας, ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει αποφασισμένος να επανεξετάσει το πλαίσιο των σχέσεων με την Άγκυρα.
Το δημόσιο εγκώμιο στον Ερντογάν μπροστά στον Νετανιάχου
Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσαν τα θερμά λόγια του Αμερικανού προέδρου για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μάλιστα ενώπιον του Μπενιαμίν Νετανιάχου, ενός από τους σφοδρότερους πολιτικούς αντιπάλους του Τούρκου προέδρου.
«Ξέρετε, ο Ερντογάν είναι καλός μου φίλος. Τον σέβομαι. Ο Μπίμπι τον σέβεται κι αυτός και δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα μεταξύ τους», δήλωσε ο Τραμπ στην κοινή συνέντευξη Τύπου μετά τη συνάντησή τους στο Μαρ-α-Λάγκο στη Φλόριντα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έστειλε μάλιστα σαφές μήνυμα ότι αντιμετωπίζει την Τουρκία όχι ως πρόβλημα, αλλά ως «εργαλείο» στη Μέση Ανατολή. «Είμαι με το μέρος του Ερντογάν από την αρχή μέχρι το τέλος», τόνισε, προσθέτοντας ότι «έχει κάνει εξαιρετική δουλειά» και ότι «έσωσε την περιοχή», επιτρέποντας –όπως είπε– στις ΗΠΑ να απαλλαγούν από «κακούς ανθρώπους» στη Συρία.
Δύο ανοιχτές «πόρτες» για την Άγκυρα
Οι δηλώσεις Τραμπ άνοιξαν ουσιαστικά δύο κρίσιμες «πόρτες» για την Τουρκία. Η πρώτη αφορά την πιθανή πώληση των F-35, με τον Αμερικανό πρόεδρο να επαναλαμβάνει ότι το θέμα εξετάζεται «πολύ σοβαρά».
Η δεύτερη συνδέεται με τη Λωρίδα της Γάζας. Μιλώντας για τη δεύτερη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου, ο Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αποστολής τουρκικών στρατευμάτων, χαρακτηρίζοντας μάλιστα μια τέτοια εξέλιξη «καλή ιδέα». Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία έχει συμπεριληφθεί από την αμερικανική πλευρά στις εγγυήτριες δυνάμεις για τη μεταπολεμική Γάζα, κάτι που στο Ισραήλ θεωρείται στρατηγικός εφιάλτης.
Οι έντονες ανησυχίες του Ισραήλ
Το Ισραήλ έχει εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή του σε οποιαδήποτε πώληση F-35 στην Τουρκία ή σε άλλες γειτονικές χώρες, επιδιώκοντας να διατηρήσει το ποιοτικό στρατιωτικό του πλεονέκτημα στην περιοχή. Στην Ιερουσαλήμ, η ιδέα και μόνο μιας τέτοιας συμφωνίας προκαλεί έντονη ανησυχία, καθώς εκτιμάται ότι τα F-35 θα μπορούσαν να μετατρέψουν την Τουρκία σε ιδιαίτερα σοβαρή απειλή σε περίπτωση στρατιωτικής σύγκρουσης, ειδικά με φόντο τις εντάσεις στη Συρία.
Παρά τις επιφυλάξεις αυτές, ο Τραμπ εμφανίστηκε καθησυχαστικός: «Υπόσχομαι ότι δεν θα τα χρησιμοποιήσουν ποτέ εναντίον [του Ισραήλ]. Δεν θα έχουμε προβλήματα», δήλωσε αποχωρώντας από την αίθουσα.
Ρητορική κλιμάκωση και απειλές προς Ελλάδα και Κύπρο
Τα θερμά εγκώμια του Αμερικανού προέδρου προς τον Ερντογάν φαίνεται ότι ενίσχυσαν και τη σκληρή ρητορική κύκλων κοντά στην τουρκική εξουσία. Ενδεικτικό είναι το άρθρο του διευθυντή της φιλοκυβερνητικής Yeni Safak, Ιμπραήμ Καραγκιούλ, ο οποίος εξαπέλυσε ακραίες απειλές κατά της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Με αφορμή τρομοκρατική επίθεση του ISIS στη Γιάλοβα και τον θάνατο τριών Τούρκων αστυνομικών, ο Καραγκιούλ απέδωσε ούτε λίγο ούτε πολύ την ευθύνη στην Αθήνα και τη Λευκωσία, φτάνοντας στο σημείο να απειλεί ευθέως με πολεμική σύγκρουση και να μιλά για μια περιοχή «στα πρόθυρα πολέμου».
Τέλος στα «ήρεμα νερά» στην Ανατολική Μεσόγειο
Η στροφή της Τουρκίας προς την κλιμάκωση είναι εμφανής τους τελευταίους μήνες, με αφορμή τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου και, κυρίως, την ενίσχυση της συνεργασίας Ελλάδας και Ισραήλ.
Η όποια δυναμική βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων φαίνεται να βυθίζεται ξανά στα «θολά νερά» της τουρκικής προκλητικότητας, η οποία, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ενθαρρύνεται και από τα θερμά λόγια συμμάχων προς το καθεστώς Ερντογάν.
Ένα αβέβαιο 2026 για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Το 2025 χαρακτηρίστηκε από μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην ένταση και τον διάλογο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οι επενδύσεις αμερικανικών εταιρειών στην Ελλάδα και η συνεργασία με τις ΗΠΑ στον τομέα του LNG ενίσχυσαν μεν τη στρατηγική θέση της Αθήνας στην Ανατολική Μεσόγειο, ωστόσο το τι θα φέρει το 2026 παραμένει εντελώς αβέβαιο.
Σε αυτό το περιβάλλον, όσοι ελπίζουν ή καλλιεργούν αυταπάτες για «ήρεμα νερά» στην περιοχή, μάλλον θα χρειαστεί να αναθεωρήσουν. Οι εξελίξεις δείχνουν ότι η γεωπολιτική ένταση όχι μόνο δεν αποκλιμακώνεται, αλλά εισέρχεται σε μια νέα, πιο απρόβλεπτη φάση.