NewsEdit Σοβαρή διπλωματική ένταση πυροδοτείται στις σχέσεις Δανίας–Ηνωμένων Πολιτειών, μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να διορίσει ειδικό απεσταλμένο για τη Γροιλανδία, το αυτόνομο έδαφος του Βασιλείου της Δανίας στην Αρκτική.
Η Κοπεγχάγη αντέδρασε άμεσα, ανακοινώνοντας ότι θα καλέσει στο υπουργείο Εξωτερικών τον πρεσβευτή των ΗΠΑ, χαρακτηρίζοντας την απόφαση «εντελώς απαράδεκτη».
«Βαθιά θυμωμένος» ο Δανός ΥΠΕΞ – Κλήση του Αμερικανού πρεσβευτή
Ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας, Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο TV2, δήλωσε πως είναι «βαθιά θυμωμένος» από τον διορισμό του κυβερνήτη της Λουιζιάνας, Τζεφ Λάντρι, στη θέση του ειδικού απεσταλμένου για τη Γροιλανδία. Όπως ανέφερε, ο Αμερικανός πρεσβευτής θα κληθεί τις επόμενες ημέρες «για να δώσει εξηγήσεις», υπογραμμίζοντας ότι τέτοιες ενέργειες υπονομεύουν την εδαφική ακεραιότητα της Δανίας.
Σε γραπτή δήλωσή του, ο Ράσμουσεν αναγνώρισε πως ο διορισμός «επιβεβαιώνει το συνεχιζόμενο αμερικανικό ενδιαφέρον για τη Γροιλανδία», τόνισε ωστόσο ότι όλες οι χώρες, «συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών», οφείλουν να σέβονται την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του Βασιλείου της Δανίας, που περιλαμβάνει τη Δανία, τα Νησιά Φερόε και τη Γροιλανδία.
Ο ρόλος του Τζεφ Λάντρι και οι προκλητικές δηλώσεις
Ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τον διορισμό του Τζεφ Λάντρι την Κυριακή, μέσω ανάρτησης στο Truth Social, υποστηρίζοντας ότι ο κυβερνήτης της Λουιζιάνας «καταλαβαίνει πόσο απαραίτητη είναι η Γροιλανδία για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ» και ότι θα προωθήσει τα αμερικανικά συμφέροντα «για την ασφάλεια και την επιβίωση των συμμάχων και του κόσμου».
Ο ίδιος ο Λάντρι προκάλεσε περαιτέρω αντιδράσεις, δηλώνοντας μέσω X ότι είναι «τιμή» του να υπηρετήσει σε μια «εθελοντική θέση για να κάνει τη Γροιλανδία μέρος των ΗΠΑ», διευκρινίζοντας πάντως ότι ο ρόλος αυτός δεν επηρεάζει τα καθήκοντά του ως κυβερνήτη της Λουιζιάνας. Στο παρελθόν, μάλιστα, είχε εκφραστεί ανοιχτά υπέρ της ενσωμάτωσης της Γροιλανδίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, επαινώντας δημόσια την ιδέα του Τραμπ.
Η πάγια επιδίωξη Τραμπ και η στρατηγική σημασία της Γροιλανδίας
Η Γροιλανδία, με πληθυσμό περίπου 57.000 κατοίκων, διαθέτει εκτεταμένη αυτονομία από το 1979, αν και η άμυνα και η εξωτερική πολιτική παραμένουν αρμοδιότητες της Δανίας. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα, ήδη από την πρώτη του θητεία, εκφράσει την επιθυμία να αποκτήσουν οι ΗΠΑ τον έλεγχο του νησιού, επικαλούμενος τη στρατηγική του θέση στην Αρκτική και τον πλούσιο ορυκτό του πλούτο. Το 2019 είχε μάλιστα προτείνει ανοιχτά την «αγορά» της Γροιλανδίας, πρόταση που απορρίφθηκε κατηγορηματικά από την Κοπεγχάγη και τη γροιλανδική κυβέρνηση με το χαρακτηριστικό «η Γροιλανδία δεν πωλείται».
Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο συνοδεύτηκε από αναζωπύρωση αυτής της ρητορικής, με τον ίδιο να μην αποκλείει ακόμη και τη χρήση βίας, γεγονός που έχει προκαλέσει σοκ στη Δανία, σύμμαχο των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ.
Αντιδράσεις από Γροιλανδία και Ευρωπαϊκή Ένωση
Από την πλευρά της Γροιλανδίας, ο πρωθυπουργός Γενς-Φρέντερικ Νίλσεν ξεκαθάρισε ότι «η Γροιλανδία αποφασίζει μόνη το μέλλον της» και ότι η εδαφική της ακεραιότητα «πρέπει να γίνεται σεβαστή». Αντίστοιχα, η υπουργός Εξωτερικών της Γροιλανδίας, Βίβιαν Μότζφελτ, έχει προειδοποιήσει πως τα σχόλια των ΗΠΑ προκαλούν αβεβαιότητα στους κατοίκους και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη, τονίζοντας την ανάγκη ανοιχτού διαλόγου με την Ουάσινγκτον.
Στήριξη στη Δανία εξέφρασε και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δηλώνοντας μέσω X ότι η ΕΕ στέκεται «σε πλήρη αλληλεγγύη με τη Δανία και τον λαό της Γροιλανδίας».
Αρκτική, ανταγωνισμός και γεωπολιτικές ισορροπίες
Η υπόθεση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αυξανόμενου γεωπολιτικού ανταγωνισμού στην Αρκτική, όπου το λιώσιμο των πάγων ανοίγει νέες θαλάσσιες οδούς και διευκολύνει την πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Η Γροιλανδία, λόγω της γεωγραφικής της θέσης μεταξύ Βόρειας Αμερικής και Ευρώπης, κατέχει κεντρικό ρόλο στον στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, με την Ουάσινγκτον να διατηρεί στρατιωτική βάση στο νησί ήδη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο διορισμός ειδικού απεσταλμένου, αν και τυπικά άτυπη θέση που δεν απαιτεί έγκριση από το «φιλοξενούν» κράτος, ερμηνεύεται από την Κοπεγχάγη ως σαφές πολιτικό μήνυμα. Για τη Δανία και τη Γροιλανδία, όμως, το μήνυμα είναι εξίσου ξεκάθαρο: η κυριαρχία και το μέλλον του νησιού δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.