NewsEdit Η προειδοποίηση του Βέλγου πρωθυπουργού Μπαρτ Ντε Βέβερ ότι η Ρωσία έχει απειλήσει ανοιχτά το Βέλγιο με «αιώνια ανταπόδοση» αν αγγίξει τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μετατρέπει μια τεχνική νομικο-οικονομική συζήτηση σε μείζον γεωπολιτικό ζήτημα.
Οι δηλώσεις του, σε μια κρίσιμη συγκυρία για την ευρωπαϊκή στρατηγική στήριξης της Ουκρανίας, αναδεικνύουν βαθύ ρήγμα εντός της ΕΕ για το πώς –και με ποιο ρίσκο– μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο ρωσικός πλούτος που βρίσκεται υπό ευρωπαϊκό έλεγχο.
«Παραμύθι» η ήττα της Ρωσίας, λέει ο Βέλγος πρωθυπουργός
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα La Libre Belgique στις 3 Δεκεμβρίου, ο Ντε Βέβερ αμφισβητεί ανοιχτά την κυρίαρχη ευρωπαϊκή αφήγηση περί επικείμενης ή στρατηγικά εφικτής ήττας της Ρωσίας. Τη χαρακτηρίζει «παραμύθι» και «πλήρη αυταπάτη», υποστηρίζοντας ότι η Δύση οφείλει να σχεδιάζει το μέλλον της Ουκρανίας με βάση ένα σενάριο όπου δεν υπάρχει καθαρή ρωσική ήττα.
Η τοποθέτησή του συνιστά ευθεία πρόκληση προς τη στρατηγική που έχει υιοθετήσει μεγάλο μέρος της ΕΕ, η οποία επενδύει πολιτικά και οικονομικά στη μακροχρόνια αποδυνάμωση της Μόσχας μέσω του πολέμου και των κυρώσεων.
Η «νομική εκτροπή» και ο φόβος ιστορικού προηγούμενου
Κεντρικός άξονας της επιχειρηματολογίας του Βέλγου πρωθυπουργού είναι ο νομικός κίνδυνος που ενέχει η κατάσχεση των κρατικών ρωσικών κεφαλαίων. Όπως προειδοποιεί, πρόκειται για ένα ιστορικό προηγούμενο «χωρίς ανάλογο», που ενδέχεται να διαλύσει θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου περί κρατικής περιουσίας.
Ο Ντε Βέβερ υπογραμμίζει ότι το Βέλγιο, ως έδρα της Euroclear όπου βρίσκονται δεσμευμένα τα περισσότερα ρωσικά assets, θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή τόσο των νομικών προσφυγών όσο και των πιθανών ρωσικών αντιποίνων.
«Θα το νιώσετε μέχρι την αιωνιότητα»: Η ρωσική απειλή
Η πιο ηχηρή και πολιτικά φορτισμένη στιγμή της συνέντευξης είναι η αναφορά σε ρωσική προειδοποίηση προς το Βέλγιο ότι, αν προχωρήσει η δήμευση, «θα το κάνει να το νιώσει μέχρι την αιωνιότητα». Η φράση αυτή έχει ήδη μετατραπεί σε viral στα διεθνή μέσα, αναζωπυρώνοντας τη συζήτηση περί φόβου, κατευνασμού και ρίσκου στον ευρωπαϊκό χειρισμό της Μόσχας.
Για πολλές κυβερνήσεις και αναλυτές, οι δηλώσεις Ντε Βέβερ τροφοδοτούν το αφήγημα ότι ορισμένες χώρες της ΕΕ εμφανίζονται απρόθυμες να συγκρουστούν ολοκληρωτικά με τη Ρωσία, ακόμη και όταν πρόκειται για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.
Ρεαλισμός εναντίον πολιτικού συμβολισμού
Ο Βέλγος πρωθυπουργός παρουσιάζει τη στάση της χώρας του ως «ρεαλιστική», σε αντίθεση –όπως υποστηρίζει– με μια ΕΕ που κινείται περισσότερο με όρους πολιτικού συμβολισμού παρά με ψυχρό υπολογισμό κινδύνου. Ζητά μάλιστα ρητές εγγυήσεις επιμερισμού του ρίσκου, εφόσον επιλεγεί τελικά το μοντέλο του δανείου προς την Ουκρανία με ενέχυρο τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Με άλλα λόγια, το Βέλγιο δηλώνει ότι δεν θα δεχθεί να επωμιστεί μόνο του το νομικό και γεωπολιτικό κόστος μιας από τις πιο αμφιλεγόμενες αποφάσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής απέναντι στη Ρωσία.
Το βαθύτερο ρήγμα στο εσωτερικό της Ευρώπης
Πίσω από τη συζήτηση για τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια, η παρέμβαση Ντε Βέβερ αποκαλύπτει ένα πολύ βαθύτερο στρατηγικό ρήγμα στην Ευρώπη. Από τη μία πλευρά βρίσκονται τα κράτη που αντιμετωπίζουν την Ουκρανία ως υπαρξιακό μέτωπο απέναντι στη ρωσική ισχύ. Από την άλλη, χώρες που φοβούνται ότι η υπέρβαση νομικών και θεσμικών «κόκκινων γραμμών» μπορεί τελικά να στραφεί εναντίον της ίδιας της Ευρώπης.
Η αντιπαράθεση αυτή δεν αφορά πλέον μόνο το πώς θα χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία, αλλά το ποια Ευρώπη διαμορφώνεται μέσα από τον πόλεμο: μια Ένωση έτοιμη να ρισκάρει θεμελιώδεις κανόνες για γεωπολιτικούς στόχους ή μια Ευρώπη που επιλέγει την αυτοσυγκράτηση υπό τον φόβο ευρύτερης αποσταθεροποίησης.