Ο Τραμπ εξαιρεί την Ουγγαρία για το ρωσικό πετρέλαιο – Διπλωματική ανάσα για τον Όρμπαν, πονοκέφαλος για τις Βρυξέλλες

Η δέσμευση του Τραμπ και η «ενεργειακή ασπίδα» του Όρμπαν

Σε μια κίνηση που προκαλεί αντιδράσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύτηκε, κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν στον Λευκό Οίκο, ότι η Ουγγαρία δεν θα υποστεί αμερικανικές κυρώσεις για την αγορά ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η απόφαση αυτή έρχεται παρά τις νέες, αυστηρές κυρώσεις που η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει σε μεγάλες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, και αποτελεί την πρώτη επίσημη εξαίρεση χώρας-μέλους της ΕΕ από το πλαίσιο των αμερικανικών μέτρων.

Η συμφωνία εξασφαλίζει στη Βουδαπέστη τη συνέχιση της ροής ενέργειας μέσω των δύο βασικών αγωγών, TurkStream (φυσικό αέριο) και Friendship/Druzhba (πετρέλαιο), εξασφαλίζοντας ενεργειακή ασφάλεια και οικονομική σταθερότητα για τα ουγγρικά νοικοκυριά. Σύμφωνα με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου, η εξαίρεση θα ισχύσει για ένα έτος, με δυνατότητα επανεξέτασης.

«Φυσική ανάγκη, όχι πολιτική επιλογή»

Μετά τη συνάντηση, ο Όρμπαν τόνισε ότι η Ουγγαρία, ως περίκλειστη χώρα χωρίς πρόσβαση σε θαλάσσια δίκτυα, αντιμετωπίζει «φυσική και όχι ιδεολογική ή πολιτική ανάγκη» να διατηρήσει τις ενεργειακές ροές από τη Ρωσία.
«Είναι πολύ δύσκολο η Ουγγαρία να προμηθευτεί πετρέλαιο και φυσικό αέριο από άλλες περιοχές. Όπως γνωρίζετε, δεν έχουν το πλεονέκτημα να έχουν θάλασσα», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, επιχειρώντας να δικαιολογήσει την εξαίρεση.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας, Πέτερ Σιγιάρτο, έγραψε στο X (πρώην Twitter) ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραχώρησαν «πλήρη και απεριόριστη εξαίρεση» για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, επιβεβαιώνοντας τη διμερή συμφωνία. Σε αντάλλαγμα, η Βουδαπέστη δεσμεύτηκε να αγοράσει αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) αξίας περίπου 600 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο ευρωπαϊκός παράγοντας και το ρήγμα με τις Βρυξέλλες

Η απόφαση του Τραμπ δημιουργεί ένα νέο πεδίο έντασης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει υιοθετήσει στρατηγική πλήρους απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο έως το 2027-2028. Παρότι χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν ήδη εξασφαλίσει μεταβατικές εξαιρέσεις εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου, η αμερικανική παραχώρηση θεωρείται πολιτικό «δώρο» προς τον Όρμπαν, που δυσχεραίνει τη συνοχή των κυρώσεων της Δύσης κατά της Μόσχας.

Η εξάρτηση της Ουγγαρίας από τις ρωσικές εισαγωγές είναι εντυπωσιακή: από 61% πριν από την εισβολή του 2022, το ποσοστό του ρωσικού αργού στο ουγγρικό ενεργειακό μείγμα εκτοξεύθηκε σε 86% το 2024, ενώ φέτος άγγιξε το 92%. Την ίδια ώρα, η Σλοβακία «εξαρτάται σχεδόν 100%» από το ρωσικό αργό, σύμφωνα με έκθεση του Κέντρου Μελέτης της Δημοκρατίας (CSD).

Παρά τη μείωση του ρωσικού μεριδίου στο ευρωπαϊκό φυσικό αέριο –από 40% πριν τον πόλεμο σε μόλις 11% το 2024– η Ουγγαρία συνεχίζει να βασίζεται στον αγωγό TurkStream, που μεταφέρει ρωσικό αέριο μέσω Τουρκίας και Σερβίας.

Μια «νίκη» με πολιτικό αντίκτυπο

Η εξαίρεση από τις αμερικανικές κυρώσεις αποτελεί σημαντικό όφελος για τη Βουδαπέστη, καθώς της επιτρέπει να συνεχίζει, τουλάχιστον για έναν χρόνο, να προμηθεύεται ρωσική ενέργεια χωρίς φόβο δευτερογενών κυρώσεων ή απώλειας πρόσβασης στις διεθνείς αγορές.

Σε πολιτικό επίπεδο, η κίνηση θεωρείται προσωπική νίκη του Όρμπαν, ο οποίος ενισχύει το αφήγημα ότι προστατεύει τα εθνικά συμφέροντα και διασφαλίζει τη φθηνή ενέργεια για τα νοικοκυριά, παρά την πίεση των Βρυξελλών. Το κυβερνών κόμμα Fidesz, που ετοιμάζεται για εκλογές, αναμένεται να αξιοποιήσει την εξέλιξη αυτή ως απόδειξη της «ανεξάρτητης πορείας» της Ουγγαρίας στο διεθνές πεδίο.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι η συγκράτηση των τιμών της ενέργειας αποτελεί κεντρικό ζήτημα για την ουγγρική κοινωνία, που έχει δοκιμαστεί από πληθωρισμό και στασιμότητα των μισθών. Η εξαίρεση δίνει πολιτικό χρόνο στον Όρμπαν να παρουσιάσει μια εικόνα σταθερότητας, την ώρα που η υπόλοιπη Ευρώπη επιδιώκει ενεργειακή μετάβαση με υψηλότερο κόστος.

Οι αντιδράσεις στις Βρυξέλλες

Στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αμερικανική απόφαση αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό. Διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες εκφράζουν ανησυχία ότι η εξαίρεση αυτή «υπονομεύει τη συνοχή των δυτικών κυρώσεων» και στέλνει λάθος μήνυμα προς τη Μόσχα. «Η Ουγγαρία για άλλη μια φορά δείχνει ότι λειτουργεί ως αδύναμος κρίκος στο κοινό μέτωπο κατά της Ρωσίας», ανέφερε ευρωπαίος αξιωματούχος υπό καθεστώς ανωνυμίας.

Παράλληλα, διπλωματικοί κύκλοι βλέπουν στην κίνηση Τραμπ μια προαναγγελία αλλαγής στάσης των ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη, με έμφαση σε διμερείς «συναλλαγές» αντί για πολυμερείς στρατηγικές. Για την ΕΕ, η εξαίρεση συνιστά πρόκληση: είτε θα αναγκαστεί να αποδεχθεί τη διαφορετική πορεία της Ουγγαρίας, είτε να αναζητήσει τρόπους πίεσης προς τη Βουδαπέστη, εντείνοντας τις ήδη τεταμένες σχέσεις.

Ενεργειακό ρεαλιστικό ή πολιτική απομόνωση;

Η εξαίρεση που εξασφάλισε ο Όρμπαν δείχνει το δίλημμα που αντιμετωπίζουν χώρες της Κεντρικής Ευρώπης: ενεργειακός ρεαλισμός ή ευρωπαϊκή αλληλεγγύη; Η Ουγγαρία επιχειρεί να παρουσιάσει τη συμφωνία ως ζήτημα επιβίωσης, όχι επιλογής. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη εξάρτηση από τη Μόσχα και η επιδείνωση των σχέσεων με τις Βρυξέλλες ενδέχεται να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη πολιτική απομόνωση.

Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η εξαίρεση των ΗΠΑ θα αποτελέσει απλώς προσωρινό «παράθυρο ανακούφισης» ή την απαρχή μιας νέας φάσης στις σχέσεις Ουγγαρίας–Δύσης. Για τον Βίκτορ Όρμπαν, πάντως, η εικόνα του ηγέτη που «αντιστέκεται στις πιέσεις των ισχυρών» ίσως αποδειχθεί το πιο πολύτιμο πολιτικό καύσιμο ενόψει των εκλογών.