NewsEdit Τι θα γινόταν αν αποκαλυπτόταν ότι στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη δεν βρίσκεται το σώμα ενός ανώνυμου οπλίτη, αλλά τα οστά ενός Έλληνα αναρχικού του 19ου αιώνα; Αυτή η ανατρεπτική ιδέα πυροδοτεί το πρώτο μυθιστόρημα του Τάκη Καμπύλη, «Γίγαντες και φασόλια (ή δεν γίνονται αυτά εδώ)» (2020). Ένα βιβλίο που πατάει με το ένα πόδι στην έρευνα και με το άλλο στη λογοτεχνία, μετατρέποντας το ερώτημα σε δημοσιογραφικό και πολιτικό θρίλερ, αλλά και σε στοχασμό πάνω στην ταυτότητα, τη βία και την ιστορική αλήθεια.
Αναρχία, Ιστορία και μνήμη κάτω από το μάρμαρο
Ο Καμπύλης, δημοσιογράφος με πολυετή θητεία στα «Νέα», τον «Ελεύθερο Τύπο» και την «Καθημερινή», αλλά και πρώην διευθυντής του Αθήνα 9,84, φέρνει τη δημοσιογραφική ακρίβεια και τη συγγραφική του φαντασία σε ένα σενάριο που αναστατώνει: τι θα συνέβαινε αν ο Άγνωστος Στρατιώτης δεν ήταν κενοτάφιο; Μέσα από την έρευνα μιας ομάδας φίλων –και κυρίως του ήρωα Μήτσου Ατρείδη, άνεργου ρεπόρτερ και εσωτερικά μετανάστη της σύγχρονης Αθήνας– ξεδιπλώνεται η μυστική ιστορία του ελληνικού αναρχισμού, από το 1821 ως σήμερα. Το μυθιστόρημα κινείται ανάμεσα σε δύο χρόνους: ένα ζοφερό παρόν κοινωνικών συγκρούσεων και ένα δυστοπικό μέλλον όπου οι Ελευθεριακοί δολοφονούν τον αρχηγό των νεοφασιστών. Στο επίκεντρο, η μνήμη, η βία, η παρακμή και οι ιδεολογικές στρεβλώσεις που στιγμάτισαν τη χώρα.
Ο δημοσιογράφος ως ιστορικός ντετέκτιβ
Ο Ατρείδης, χαρισματικός ρεπόρτερ με ροπή στην εμμονή, προσλαμβάνεται από έναν μυστηριώδη Τούρκο μεγιστάνα για να ερευνήσει την ιστορία του μνημείου. Μαζί με μια μικρή, αλλόκοτη ομάδα, βουτά στην ελληνική Ιστορία και ξετυλίγει ένα νήμα που ενώνει αναρχικές οργανώσεις, πολιτικούς, φιλοσόφους, στρατιώτες και δημοσιογράφους. Η έρευνα μετατρέπεται σε προσωπικό και συλλογικό καθαρτήριο: ποια είναι η αλήθεια και ποιοι τη διαμορφώνουν; Ποιος γράφει την Ιστορία και ποιος τη σβήνει;
Αθήνα, η δυστοπική πρωταγωνίστρια
Η πόλη γίνεται σκηνικό και καθρέφτης: από την Αλεξάνδρας ως τη Συγγρού και από τα Εξάρχεια ως το Κουκάκι, μια Αθήνα σε διαρκή ανάφλεξη, όπου η βία και η παραίτηση συνυπάρχουν. Ο Ατρείδης τη διασχίζει πεζός, μετρώντας βήματα και ανασαίνοντας καπνό. Ο σκύλος του, το Τέρας, είναι το μοναδικό του σταθερό σημείο. «Μαζί με τους ανθρώπους αγρίευε και η γλώσσα», γράφει ο Καμπύλης — μια φράση που συμπυκνώνει την πτώση μιας κοινωνίας που έχασε τις λέξεις της.
Μια λογοτεχνία της έρευνας και των γεύσεων
Στο τέλος, ο Καμπύλης δεν διστάζει να συμπεριλάβει βιβλιογραφία – σπάνιο εύρημα για μυθιστόρημα. Το έργο του συνθέτει ένα πολύπλοκο μωσαϊκό όπου τα τεκμήρια και οι φαντασίες, οι μαρτυρίες και οι σιωπές γίνονται νήματα του ίδιου ιστού. Ανάμεσα σε σκηνές πολιτικής έντασης και ανθρώπινης τρυφερότητας, το βιβλίο βρίσκει χώρο για τραπέζια, μαγειρέματα και ιστορίες ειπωμένες με κρασί και ψωμί – γιατί, όπως υπονοεί ο συγγραφέας, μόνο η φροντίδα και η μνήμη μπορούν να αντισταθούν στη λήθη και στη βία.
Ανάμεσα στους γίγαντες και στα φασόλια
Το μυθιστόρημα του Τάκη Καμπύλη είναι ταυτόχρονα μια πολιτική αλληγορία, μια άσκηση δημοσιογραφικής αυτογνωσίας και μια υπαρξιακή έρευνα για τη σχέση μας με την Ιστορία. Η γραμμή που χωρίζει τους γίγαντες από τα φασόλια, το μεγαλείο από τη μικρότητα, είναι τόσο λεπτή όσο και το ίχνος ενός μολυβιού 7Β πάνω σε λευκό χαρτί – εκεί όπου αρχίζει, πάντα, η αναζήτηση της αλήθειας.
