NewsEdit Με σκληρή κριτική στην κυβέρνηση και κάλεσμα για ριζικές μεταρρυθμίσεις, ο πρώην πρωθυπουργός παρουσίασε στο Συνέδριο του Economist σχέδιο ανάταξης της χώρας με έμφαση στην κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και την εθνική ασφάλεια.
Επίθεση στην κυβερνητική πολιτική και το πλεόνασμα
Με τη φράση «δεν θα είμαι ευχάριστος», ο Αλέξης Τσίπρας ξεκίνησε την ομιλία του, καταγγέλλοντας το «τερατώδες» πρωτογενές πλεόνασμα που, όπως τόνισε, «προέρχεται από δυσανάλογη φορολόγηση των μεσαίων και ευάλωτων στρωμάτων». Σχολιάζοντας την επικείμενη ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ, προανήγγειλε «πακέτο παροχών με καθαρά ψηφοθηρικό χαρακτήρα».
«Χαμένη ευκαιρία μετά τα μνημόνια»
Ο πρώην πρωθυπουργός χαρακτήρισε «χαμένη ευκαιρία» την περίοδο μετά την έξοδο από τα μνημόνια, επισημαίνοντας ότι η χώρα παραμένει «με ξεπερασμένο παραγωγικό μοντέλο, εξάρτηση από τον τουρισμό και διαβρωμένο κράτος». Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε, η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων είναι 30% μικρότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ οι ανισότητες διευρύνονται.
Κοινωνικοί δείκτες και ανισότητες
Ο Αλέξης Τσίπρας ανέφερε ότι το ποσοστό φτώχειας, που το 2015 ήταν στο 21,4% και το 2019 στο 17,9%, «ανέβηκε ξανά στο 19,6%», ενώ ιδιαίτερα πλήττονται οι χαμηλά εκπαιδευμένοι πολίτες. Παράλληλα, κατήγγειλε «κοινωνία χασμάτων» όπου «το ένα πέμπτο ζει πλούσια και τα υπόλοιπα τέσσερα πέμπτα παλεύουν με δυσκολία».
Ένα σχέδιο ανάταξης σε εννέα άξονες
Ο κ. Τσίπρας παρουσίασε αναλυτικό πρόγραμμα με στόχο την οικονομική ανασυγκρότηση και τη μείωση των ανισοτήτων. Οι άξονες περιλαμβάνουν:
- Ανασυγκρότηση του κράτους με αξιοκρατία, διαφάνεια και θεσμική θωράκιση.
- Νέο παραγωγικό μοντέλο, επενδύσεις στη μεταποίηση, την καινοτομία και τις υποδομές.
- Αξιοπρεπείς αμοιβές, μείωση φορολογίας μισθωτών και στόχο το 35ωρο.
- Ενεργειακή ασφάλεια και στήριξη ΑΠΕ με έμφαση στις ενεργειακές κοινότητες.
- Ριζικές πολιτικές για το δημογραφικό και δημιουργική μεταναστευτική στρατηγική.
- Ρύθμιση ιδιωτικού χρέους και κοινωνικά δίκαιη διαχείριση κόκκινων δανείων.
- Ενίσχυση τεχνολογίας και αξιοποίηση του επιστημονικού κεφαλαίου της διασποράς.
- Δημιουργία Εθνικού Ταμείου Σύγκλισης για στρατηγικές επενδύσεις.
- Ανασύσταση Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανίας και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική.
Η «πατριωτική εισφορά» και νέος εθνικός πατριωτισμός
Ο Αλέξης Τσίπρας πρότεινε τη θεσμοθέτηση «πατριωτικής εισφοράς» για τα πολύ υψηλά εισοδήματα, με στόχο τη χρηματοδότηση της παιδείας, της καινοτομίας και της στέγης για νέους. Κάλεσε σε έναν «νέο πατριωτισμό που θα ενώνει όλες τις κοινωνικές τάξεις» και θα βασίζεται στη διαφάνεια και την αξιοκρατία.
«Προσοχή, αδιέξοδο»
Ο πρώην πρωθυπουργός κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «χτίζει μια κοινωνία ανισοτήτων και διαφθοράς», προειδοποιώντας ότι η χώρα βρίσκεται μπροστά σε «υπαρξιακή κρίση». Τόνισε ότι απαιτούνται «ριζικές μεταρρυθμίσεις, κοινωνική συνοχή και νέο παραγωγικό μοντέλο» για να διασφαλιστεί η σταθερότητα και η πρόοδος της Ελλάδας.
Τα βασικά σημεία της ομιλίας του πρώην πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα:
Μέχρι να ανέβω στο βήμα είχα μια ανησυχία δεδομένου ότι τις τελευταίες ημέρες η επίσημα διατυπωμένη θέση της κυβέρνησης ήταν ότι ενδιαφέρον για όσα λέω έχουν οι βιαστές, οι εμπρηστές και οι εγκληματίες. Βλέποντάς σας εδώ, διαπιστώνω ότι ήταν αβάσιμες οι ανησυχίες μου.
Η τοξικότητα βλάπτει σοβαρά τον δημοκρατικό διάλογο.
Η οικονομία του 2030 αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Δεν έχω ευχάριστα νέα για εσάς. Θα προσπαθήσω να είμαι χρήσιμος για τον προβληματισμό σας, τον τόπο και το μέλλον του. Όποιος θέλει να ακούσει ευχάριστα, μπορεί αύριο να ακούσει την ομιλία του πρωθυπουργού. Εκεί θα δώσει τη δική του εικόνα, από φωτεινά χρώματα, αισιοδοξία και κάποιες παροχές. Θα επιστρέψει ένα μέρος από το τερατώδες πρωτογενές πλεόνασμα που το πρώτο 8μηνο άγγιξε τα 8 δις ενώ το 2024 ήταν 6,4 δις πάνω από τον στόχο.
Κύρια πηγή της μεγάλης και συστηματικής υπέρβασης αποτελούν οι έμμεσοι φόροι και ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, που επιβαρύνουν δυσανάλογα τα μεσαία στρώματα.
Ο λόγος της διαρκούς επιβάρυνσης δεν είναι η αποκατάσταση της δημοσιονομικής αξιοπιστίας ή ενός ταμειακού αποθέματος για να βγούμε από τα μνημόνια από το 2018. Είναι η εκλογική πελατεία και η ψηφοθηρία. Έχω την αίσθηση ότι αυτή τη φορά ο στόχος δεν θα επιτευχθεί. Καμία εξαγγελία και παροχή δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο τη μεγάλη εικόνα, που είναι απογοητευτική και δυσοίωνη. Και μας τραβά από το μανίκι να υπάρξουν αποφάσεις τώρα, που θα αλλάξουν τη ρότα του σκάφους, πριν οδηγηθεί εκ νέου στα βράχια. Αποφάσεις αλλαγής οικονομικού και παραγωγικού μοντέλου. Ένα σχέδιο ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων που θα ανατρέχει τη διεύρυνση των ανισοτήτων και τη μετατροπή της Ελλάδας σε βαλκανική εκδοχή καθυστέρησης.
Για οικονομικούς δείκτες
Δυστυχώς αποδείχθηκε μία χαμένη ευκαιρία (η έξοδος από τα μνημόνια). Σήμερα η πατρίδα μας πορεύεται για μία ακόμα φορά με πυξίδα τις παλιές χρεοκοπημένες πολιτικές. Με εντελώς ξεπερασμένο παραγωγικό μοντέλο, που βασίζεται στο real estate και τον τουρισμό, με μια ρηχή ανάπτυξη που βασίζεται στην κατανάλωση λίγων, ένα διαβρωμένο κράτος και μια γενικευμένη διαφθορά που δεν αφήνει ανέγγιχτο κανένα τομέα της δημόσιας ζωής και είναι χωρίς προηγούμενο σε έκταση, μεγέθη και βάθος.
Χρόνο με το χρόνο απομακρυνόμαστε από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ο μέσος μισθός υπολείπεται περισσότερο από 50%, η αγοραστική δύναμη είναι 30% μικρότερη. Οι ανισότητες είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελλάδας του 2025.
Μετά την έξοδο από τα μνημόνια, οι ανισότητες αντί να συρρικνώνονται, διευρύνονται. Το ποσοστό κάτω από τη φτώχεια το 2015 ήταν στο 21,4%, το 2019 στο 17,9% και παρά τις ασύγκριτα καλύτερες συνθήκες η κυβέρνηση κατάφερε να το ανεβάσει στο 19,6%.
Δείκτες ντροπής, αν προσθέσει κανείς ότι είμαστε 24οι στους 27 της ΕΕ στην αποτελεσματικότητα του Δημοσίου, 25οι στην ταχύτητα της δικαιοσύνης, 26οι σε αγοραστική δύναμη.
Τα γνωρίζει η κυβέρνηση όλα αυτά; Το ακούει κανείς στο Μέγαρο Μαξίμου το καμπανάκι του κινδύνου; Ας συζητήσουμε επιτέλους σοβαρά, χωρίς ανοησίες και ακρότητες, για το ποια είναι η πραγματικότητα και κυρίως πώς μπορούμε να την αλλάξουμε.
Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει όλη την ευθύνη. Δεν έκανε τίποτα από αυτά που η οικονομία χρειάζεται και η κοινωνία έχει ανάγκη.
Με εκτεταμένη διαφθορά χτίζει μια κοινωνία χασμάτων, του ενός πέμπτου που το προνομιούχο ένα πέμπτο έχει τη δυνατότητα να ζει πλούσια και τα τέσσερα πέμπτα να τα βγάζουν πέρα με μεγάλη δυσκολία, είτε να μην τα βγάζουν πέρα και να πνίγονται στα χρέη. Με έναν πληθωρισμό που εξαϋλώνει το εισόδημα, των μικρών και των μεσαίων στρωμάτων.
Τα 1.300 ενός μισθού σήμερα αντιστοιχούν σε 900 ευρώ το 2019. Ο μισθός έχει χάσει το ένα τρίτο της αξίας του. Την ίδια στιγμή που ο μέσος Έλληνας δεν τα βγάζει πέρα, παρακολουθεί τα τρομακτικά υπερκέρδη των καρτέλ.
Έτσι ούτε η οικονομία, ούτε η κοινωνία, ούτε η πατρίδα μπορεί να αντικρίζει με σιγουριά το μέλλον. Ευημερία και ανάπτυξη χωρίς κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη δεν υπήρξε ούτε μπορεί να υπάρξει.
Ούτε οι αριθμοί ευημερούν. Εισάγουμε υποθηκεύοντας το μέλλον. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις μειώθηκαν, όσες γίνονται κατευθύνοντα επί το πλείστον στον τουρισμό και τα ακίνητα.
Μια οικονομία που στερείται σοβαρών άμεσων ξένων επενδύσεων και δημιουργεί πλούτο αυξάνοντας την κατανάλωση, είναι μια μη βιώσιμη οικονομία, που παράγει ανισότητες.
Σκανδαλώδης αναδιανομή εις βάρος των καταναλωτών με το καρτέλ του ρεύματος, υψηλό ιδιωτικό χρέος, στεγαστική κρίση, δημογραφική γήρανση, κίνδυνοι κλιματικής κρίση. Θα συνειδητοποιήσουμε ότι η οικονομία και η χώρα ήδη εκπέμπουν SOS. Σαν μία τεράστια επιγραφή που αναβοσβήνει «προσοχή, αδιέξοδο».
Για σχέδιο ανάταξης
Η χώρα χρειάζεται ένα μεγάλο αναπτυξιακό σοκ, εφάμιλλο των περιόδων Τρικούπη και Βενιζέλου. Διαφορετικά θα βρεθεί εκ νέου σε υπαρξιακή κρίση. Χρειάζεται εθνικό σχέδιο ανάταξης, με ορίζοντα πενταετίας.
Πρώτος άξονας, το κράτος. Χρειαζόμαστε ένα άλλο κράτος, ισχυρό και δίκαιο. Με κανόνες, αξιοκρατία, διαφάνεια. Να υπηρετεί, όχι να ταλαιπωρεί. Να καθοδηγεί τις παραγωγικές δυνάμεις με μέτρα και κίνητρα σε ένα νέο, σύγχρονο και αποτελεσματικό μοντέλο.
Ένα ηθικό που έχει γίνει πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα: την εντιμότητα. Η διαφθορά που ξεκινά από θύλακες της κυβέρνησης, διαβρώνει το κράτος. Η αναξιοκρατία που ξεκινά από το κυβερνητικό μέγαρο, διαβρώνει την εμπιστοσύνη στο κράτος. Η μεροληψία, η εύνοια για τους δικούς μας, τους έχοντες, απλώνεται στη δικαιοσύνη και απαξιώνει το κράτος. Έχουν συνέπειες στην οικονομία, την ανάπτυξη. Να αποκαταστήσουμε τη σχέση εμπιστοσύνης.
Πρέπει από το κράτος της διαφθοράς και των πελατειακών σχέσεων και της ανικανότητας να περάσουμε σε ένα φιλικό στην ανάπτυξη και τον πολίτη. Ανοιχτό στην πλειοψηφία.
Με θεσμική θωράκιση του κράτους δικαίου, αποδέσμευση της δικαιοσύνης από κυκλώματα, αξιολόγηση δομών και προσώπων και επιβράβευση της προσφοράς των δημόσιων λειτουργών, ανασυγκρότηση και αναβάθμιση.
Δεύτερος άξονας: το παραγωγικό μοντέλο. Με ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, στρατηγικές επενδύσεις στην ευφυή και πράσινη γεωργία, ενίσχυση της μεταποίησης, ώστε το made in Greece να σημαίνει ποιότητα. Με σχεδιασμό μιας νέας, ολιστικής βιομηχανικής πολιτικής, τη στήριξη της καινοτομίας, της αμυντικής βιομηχανίας, της βιομηχανίας φαρμάκων, ενέργειας. Με την ενίσχυση υποδομών και ανάπτυξη logistics parks, με επένδυση στην ψηφιακή οικονομία.
Η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει παραγωγική πυξίδα, να γίνει διακομετακομιστικός κόμβος, τεχνολογικός και ενεργειακός.
Τρίτος άξονας: η εργασία. Απαραίτητος όρος η πλήρης επαναφορά συλλογικών διαπραγματεύσεων. Με αυστηρούς ελέγχους για την τήρηση, γενναίες αυξήσεις. Στόχος πρέπει να είναι η παραγωγική εργασία με αξιοπρεπείς αμοιβές. Αυτό σημαίνει μείωση των ωρών με αύξηση των αποδοχών, με στόχο το 35ωρο με καλύτερους μισθούς. Και μείωση της φορολογίας της μισθωτής εργασίας.
Τέταρτος άξονας: ανθεκτικότητα και ενεργειακή ασφάλεια. Δημιουργία υποδομών και δημιουργία πλαισίου ενεργειακής δημοκρατίας. Με εξωχρηματιστηριακή αγορά ενέργειας, με διμερή συμβόλαια και όχι από τα καρτέλ τεσσάρων εταιρειών. Με έμπρακτη υποστήριξη παραγωγών ΑΠΕ για μπαταρίες στις υφιστάμενες δυνάμεις. Με ενίσχυση εσωτερικού δικτύου και μετεξέλιξη σε έξυπνο, επέκταση ενεργειακών κοινοτήτων. Με επέκταση της παραγωγής και ενεργειακού συμψηφισμού και σε επίπεδο κατοικίας.
Πέμπτος άξονας: δημογραφικό. Η Ελλάδα γερνάει, είναι υπαρξιακός κίνδυνος, μια εθνική πληγή. Και το ασφαλιστικό θα καταρρεύσει εκ νέου και σύντομα. Η μείωση του πληθυσμού είναι συνάρτηση γεννήσεων, θανάτων, μεταναστευτικού ισοζυγίου. Δύο τρόποι υπάρχουν. Να αντιστραφεί το ισοζύγιο υπέρ των γεννήσεων και να ξαναγίνει θετικό το μεταναστευτικό ισοζύγιο. Απαιτείται πλέγμα μέτρων. Με ριζικές και τολμηρές αποφάσεις για να γίνει εφικτή η προσιτή στέγη στα νέα ζευγάρια. Με δημόσιες επενδύσεις για περιβάλλον οικογενειακής ασφάλειας σε παιδεία και υγεία. Με αύξηση κατώτατου και μέσου μισθού. Με κίνητρα για οικογένειες με 2 και περισσότερα παιδιά. Και μια δημιουργική μεταναστευτική πολιτική. Όχι ανοιχτών συνόρων, αλλά ανοιχτής αγοράς εργασίας ιδιαίτερα σε τομείς που λείπουν τα χέρια, με όρους σεβασμού στους κανόνες και αξιοπρέπειας.
Έκτος άξονας: ιδιωτικό χρέος. Τα κόκκινα δάνεια κρατούν σε ομηρία χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τα funds με μοναδικό στόχο τη μεγιστοποίηση κερδών, προχωρούν σε ανατοκισμούς και πλειστηριασμούς. Κίνδυνος να αποτύχει το σχέδιο της κυβέρνησης και το δημόσιο να φορτωθεί στο χρέος του τις εγγυήσεις. Απαραίτητο σχέδιο μείωσης ιδιωτικού χρέους. Στόχος πρέπει να είναι η διαχείριση των δανείων να γίνει με όρους κοινωνικής συμπεριληπτικότητας, ειδικά πιο ευάλωτους, με χαμηλό επιτόκιο και δικαίωμα εξαγοράς κοντά στην τιμή αγοράς από τα funds.
Έβδομος άξονας: τεχνολογική εξέλιξη. Από τα μεγαλύτερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά μας είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο. Ίσως είναι ανώφελο να προσδοκούμε την επιστροφή τους στο απόγειο της καριέρας τους. Είναι εφικτό να επιδιώξουμε τη συνεισφορά τους. Με ένα διεθνές δίκτυο επιστημόνων της διασποράς και γενναία αύξηση των δαπανών για την τεχνολογία. Με δημόσιες επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη, αλγόριθμους, κυβερνοασφάλεια.
Όγδοος άξονας: Πώς θα τα πετύχουμε όλα αυτά. Το ΕΣΥ έχει ήδη καταρρεύσει. Η ορθή αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και ειδικότερα των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί σημαντικό εργαλείο. Ωστόσο σε έναν χρόνο θα εξαντληθεί οριστικά. Οφείλουμε λοιπόν να κινητοποιήσουμε νέους εθνικούς πόρους, δημόσιους και ιδιωτικούς. Χρειάζονται νέα εργαλεία χρηματοδότησης.
Η πρότασή μου αφορά την αξιοποίηση ενός μέρους των ετήσιων εθνικών πόρων δημοσίων επενδύσεων, αλλά και της αξιοποίησης του Υπερταμείου και της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ώστε να δημιουργήσουμε ένα Νέο Εθνικό Ταμείο για την χρηματοδότηση της Αναπτυξιακής διαδικασίας.
Το Εθνικό Ταμείο Σύγκλισης.
Με στόχο την κατεύθυνση και υλοποίηση επενδύσεων σε τομείς στρατηγικής προτεραιότητας, της σύμπραξης του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, και της μόχλευσης ιδιωτικών κεφαλαίων. Επενδύσεις που θα δώσουν σάρκα και οστά στη σταδιακή αλλαγή του παραγωγικού προσανατολισμού της οικονομίας μας.
Αντίστοιχο Ταμείο έχει μόλις δημιουργηθεί στη Βρετανία (National Wealth Fund), αλλά και στη Γερμανία, για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε υποδομές και άμυνα ύψους 900 δις ευρώ στην επόμενη 12ετία.
Πέραν όμως των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, χρειάζεται και ένα νέο και διαφορετικό δημοσιονομικό μείγμα, που θα διορθώνει τις μεγάλες αδικίες στην κατανομή των φορολογικών βαρών και θα ενισχύει τη βιώσιμη ανάπτυξη, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους.
Ας δούμε πώς μπορεί να γίνει: Πρώτον, μεγάλο μέρος από το σημερινό δημοσιονομικό περιθώριο που υπερβαίνει τα 3,5 δις. και που έχει διαμορφωθεί με τρόπο μόνιμο, από μέτρα παραμετρικά, θα πρέπει να επιστραφεί σε αυτούς που σηκώνουν δυσανάλογο βάρος των φορολογικών υποχρεώσεων εδώ και πολλά χρόνια. Στο μεγάλο πλήθος των μισθωτών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και τους συνταξιούχους.
Δεύτερον, θα πρέπει να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές της μισθωτής εργασίας, από τις υψηλότερες στις ανεπτυγμένες οικονομίες, ώστε να αυξηθεί απευθείας το διαθέσιμο εισόδημα των μισθωτών και να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση των μικρών επιχειρήσεων.
Τρίτον, να ενισχυθούν οι δομές κοινωνικής προστασίας και υποστήριξης ευάλωτων συμπολιτών μας, που έχουν εγκαταλειφθεί, για να αναστραφεί η πορεία αύξησης των ανισοτήτων και να μειωθεί ο κίνδυνος φτώχειας, ειδικά της παιδικής φτώχειας.
Τέταρτον, αλλά ίσως σημαντικότερο από όλα, χρειάζεται σημαντική ενίσχυση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για την υλοποίηση ενός πολυετούς σχεδίου σταδιακής ανάταξης και εκσυγχρονισμού των υποδομών του ΕΣΥ, της δημόσιας Παιδείας, και της ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση, ώστε να μπουν οι βάσεις για την πορεία σύγκλισης της χώρας προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Η πατριωτική εισφορά
Η περαιτέρω ενίσχυση των πόρων χρηματοδότησης αυτών των στόχων πρέπει να στηριχθεί από τους έχοντες. Μίλησα για την Ελλάδα των μεγάλων ανισοτήτων. Της μεγάλης πλειοψηφίας που δυσκολεύεται, αλλά και μιας μειοψηφίας μεγάλου πλούτου. Ήρθε η ώρα αυτή η μειοψηφία να συμβάλει για την ανάταξη της χώρας.
Τα πολύ μεγάλα εισοδήματα, ανεξάρτητα από την πηγή τους, να στηρίζουν τον τόπο, με την εισαγωγή μιας Πατριωτικής Εισφοράς. Αυτή η εισφορά θα κατευθύνεται σε έναν ειδικό κλειστό λογαριασμό, ένα Ταμείο με μία μόνο προτεραιότητα: Τη στήριξη των νέων γενιών, δηλαδή της παιδείας, την έρευνας και της καινοτομία, αλλά και της νεανικής στέγης.
Αυτό που χρειαζόμαστε πάνω από όλα είναι έναν νέο πατριωτισμό. Ένα όραμα συνεισφοράς για να κάνουμε τη πατρίδα μας καλύτερη. Ακούω, συχνά, όλοι πιστεύω το ακούμε, το στερεότυπο της απογοήτευσης: Δε βαριέσαι, αυτή είναι η Ελλάδα. Ιδίως όταν βλέπουμε την κρατική αναποτελεσματικότητα αλλά και την αδικία, την αναξιοκρατία, τη διαφθορά. Όταν βλέπουμε τα επιδοτούμενα από τον ΟΠΕΚΕΠΕ κομματικά στελέχη να κυκλοφορούν με τις Porsche.
Από την άλλη όμως υπάρχει και μια άλλη Ελλάδα, που πρέπει να αναδείξουμε. Της δημιουργίας, της αλληλεγγύης και του φιλότιμου. Του γνήσιου πατριωτισμού. Έχουμε υποχρέωση να συμβάλλουμε όλοι, ώστε αυτή η φράση να γίνει από μοιρολατρία υπερηφάνεια.
Η εθνική ασφάλεια
Ένατος άξονας: Εθνική Ασφάλεια. Στις δύσκολες εποχές των γεωπολιτικών ανακατατάξεων η ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας είναι αναγκαία. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα αγοράζει προστασία, μέσω πανάκριβων και όχι πάντα αναγκαίων αμυντικών εξοπλισμών. Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει τα τελευταία έξι χρόνια σε εξοπλισμούς άνω των 20 δισ. ευρώ, χωρίς να έχει δώσει ούτε ευρώ, ούτε βίδα στην Εθνική Αμυντική Βιομηχανία. Η ανασύσταση της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανίας, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα την επόμενη πενταετία.
Η στρατιωτική αποτροπή πρέπει να στηρίζεται σε οικονομική ισχύ και σε μια διεκδικητική διπλωματία. Η Ελλάδα οφείλει να ανακτήσει την ενεργητική και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, που υλοποίησε τη περίοδο 2015-2019. Να λειτουργήσει ως ενεργειακός και εμπορικός κόμβος της Ευρώπης με την Ασία και την Αφρική. Και να αναπτύξει τις σχέσεις με την Ινδία, την Κίνα και την Ρωσία, με την οποία πρέπει, να αποκαταστήσει τις παραδοσιακά καλές σχέσεις, ελπίζω σύντομα με το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία.
Κυρίως όμως να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Ως πυλώνας ειρήνης και σταθερότητας. Και φοβάμαι ότι σήμερα είμαστε μακριά από αυτό.
Με απασχολεί το αύριο της πατρίδας μας, που θα το καθορίσει η σπορά του σήμερα. Αν επιμένουμε να σπέρνουμε κοινωνική αδικία, εργασιακή απορρύθμιση, διαφθορά και απληστία των κερδών, θα θερίσουμε αδιέξοδο και νέα υπαρξιακή κρίση. Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, ούτε αρκούν τα συνήθη πολιτικά στερεότυπα για να αντιμετωπίσουν τις επείγουσες προκλήσεις.
Η ανάγκη να μπει η χώρα σε ένα άλλο δρόμο, να υιοθετήσει ένα άλλο παραγωγικό πρότυπο, χρειάζεται επιμονή, αγώνα, ακόμα και συγκρούσεις με το παλιό, που από τη φύση του αντιστέκεται.
Μια τέτοια θεμελιώδης αλλαγή, δεν μπορεί να επιβληθεί από τα πάνω. Ή μόνο από τα πάνω. Χρειαζόμαστε μια νέα εθνική πυξίδα, έναν νέο πατριωτισμό, που κατανοεί την υγιή οικονομία, το στέρεο και σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο, την κοινωνική συνοχή, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και το κράτος, ως όρο για την ασφάλεια και την πρόοδο της πατρίδας μας.
Και σε αυτή τη προσπάθεια είναι ανάγκη να συμβάλλουν όλες οι παραγωγικές κοινωνικές τάξεις.
Ολόκληρη η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα:
«Ευχαριστώ τους διοργανωτές του Συνεδρίου, για την πρόσκλησή τους να είμαι ανάμεσα στους ομιλητές. Ευχαριστώ επίσης όλες και όλους εσάς, που με τιμάτε με την παρουσία και το ενδιαφέρον σας. Ομολογώ, ότι είχα μια ανησυχία, καθώς θέση της κυβέρνησης, που ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες από τον εκπρόσωπό της, είναι πως για όσα λέω ενδιαφέρονται μόνο βιαστές, εμπρηστές και εν γένει εγκληματίες. Ευτυχώς, βλέποντάς σας, κατάλαβα ότι η ανησυχία μου ήταν αβάσιμη», είπε στην αρχή της ομιλίας του, επισημαίνοντας πως μπορεί απλά να πει «ότι η τοξικότητα βλάπτει σοβαρά το δημοκρατικό διάλογο».
Η οικονομία και η Ελλάδα του 2030
Όπως ανέφερε ο Αλέξης Τσίπρας, «αποτελεί μια πρόκληση για όλους μας.
Γιατί, προσπαθώντας να μιλήσεις για το μέλλον έχεις την πολυτέλεια, να δεις καλύτερα τη μεγάλη εικόνα.
Να δεις το αύριο, με όρους οράματος, αλλά και ρεαλισμού.
Και να ψηλαφήσεις το σήμερα, φυσικά, που προδιαγράφει αυτό το αύριο.
Γιατί, στο σήμερα κυοφορείται το αύριο.
Βλέποντας, λοιπόν, αυτή τη μεγάλη εικόνα για τη χώρα, θέλω εξαρχής να σας πω ότι δεν έχω ευχάριστα νέα.
Δεν θα είμαι συνεπώς ευχάριστος για κανέναν.
Θα προσπαθήσω να είμαι χρήσιμος για τον προβληματισμό σας, για τον τόπο και το μέλλον του, αλλά αυτό σημαίνει ότι δεν μπορώ να είμαι ευχάριστος.
Όποιος θέλει να ακούσει ευχάριστα πράγματα, μπορεί να περιμένει την αυριανή ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.
Εκεί, θα δώσει τη δική του εικόνα, κατασκευασμένη από φωτεινά χρώματα, αισιοδοξία, και κάποιες παροχές.
Πακέτο παροχών, διαβάζω ότι θα εξαγγείλει.
Θα επιστρέψει, δηλαδή, ένα μέρος από το τερατώδες πρωτογενές πλεόνασμα, που στο πρώτο επτάμηνο άγγιξε τα 8 δις.
Ενώ για το 2024 ήταν 6,4 δις ευρώ πάνω από τον στόχο.
Προσέξτε, αναφέρομαι σε μεγέθη πέρα και πάνω από αυτά που χρειάζονταν για να επιτευχθούν οι δεδηλωμένοι στόχοι του προϋπολογισμού και να διατηρηθεί το δημόσιο χρέος σε τροχιά βιώσιμη.
Και παρακαλώ να μη βιαστούν κάποιοι να πουν πως η υπέρβαση αυτή είναι καρπός της οικονομικής ανάπτυξης καθώς, ειδικά το 2024, ο πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας ήταν σημαντικά μικρότερος του ρυθμού πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η κατάρτιση του προϋπολογισμού.
Και κύρια πηγή της μεγάλης και συστηματικής αυτής υπέρβασης, αποτελούν τόσο οι έμμεσοι φόροι όσο και ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων – φόροι που κατά κανόνα επιβαρύνουν δυσανάλογα τα ευάλωτα και μεσαία εισοδηματικά στρώματα.
Και ο λόγος αυτής της μόνιμης και διαρκούς επιβάρυνσης δεν είναι η αποκατάσταση της δημοσιονομικής αξιοπιστίας της χώρας, ή η δημιουργία ενός ικανού ταμειακού αποθέματος ώστε να μπορέσουμε να βγούμε από τα μνημόνια, όπως συνέβη το 16-18.
Ο μοναδικός στόχος τώρα είναι η εκλογική πελατεία και η ψηφοθηρία.
Έχω ωστόσο την αίσθηση ότι αυτή τη φορά δεν πρόκειται να πετύχει τον στόχο της.
Γιατί καμιά εξαγγελία, και καμιά παροχή, γενναία, ή λιγότερο γενναία, δεν πρόκειται να αλλάξει προς το καλύτερο, τη μεγάλη εικόνα.
Που είναι όχι μόνο απογοητευτική.
Αλλά και δυσοίωνη.
Και μας τραβάει απαιτητικά από το μανίκι:
Να υπάρξουν αποφάσεις, τώρα, που θα αλλάξουν τη ρότα του σκάφους, γιατί οδηγούμαστε στα βράχια.
Και αναφέρομαι σε θεμελιώδεις αποφάσεις αλλαγής οικονομικού, και κυρίως παραγωγικού μοντέλου.
Αποφάσεις που απαιτούν πολιτική βούληση, σωστή ανάγνωση των καιρών, κοινωνική ευαισθησία και εναρμονισμό με τις νέες ανάγκες και τις νέες απαιτήσεις.
Ένα σχέδιο ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων, που θα δώσει τη δυνατότητα να μεταστρέψουμε τη σημερινή πορεία διεύρυνσης των ανισοτήτων, διαρκούς απόκλισης της οικονομίας μας από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και μετατροπής της Ελλάδας σε βαλκανική εκδοχή καθυστέρησης.
Γιατί αυτή είναι η πορεία μας.
Σε όλους τους τομείς.
Στην οικονομία, τους θεσμούς, το πολιτικό σύστημα.
H έξοδος στο ξέφωτο αποδείχτηκε μια χαμένη ευκαιρία
Πριν από 7 χρόνια, η πατρίδα μας βγήκε από μια οικονομική και κοινωνική κρίση, που είχε προσλάβει χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης.
Θυμόμαστε, όλοι φαντάζομαι, πως και ποιοι την είχαν οδηγήσει εκεί.
Και ποιοι και πώς κατάφεραν, με τις θυσίες του ελληνικού λαού, να την απαλλάξουν από την επιτροπεία.
Και με μια εξαιρετικά ευνοϊκή ρύθμιση του χρέους της, να ανακτήσουν την οικονομική της κυριαρχία, αλλά και την γεωπολιτική της αξιοπιστία.
Αυτή η έξοδος στο ξέφωτο, ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα, να πορευτεί πια, χωρίς τις παθογένειες που οδήγησαν στην κρίση.
Δυστυχώς, όμως, αποδείχθηκε χαμένη ευκαιρία.
Γιατί, σήμερα, η πατρίδα μας πορεύεται για μια ακόμη φορά με πυξίδα τις παλιές χρεοκοπημένες συνταγές.
Με ένα εντελώς ξεπερασμένο παραγωγικό μοντέλο, που βασίζεται στο real estate και τον τουρισμό.
Με μια ρηχή οικονομία, και μια φτηνή και άδικη ανάπτυξη, που βασίζεται στη κατανάλωση λίγων.
Με ένα διαβρωμένο κράτος, που όχι μόνο δεν προστατεύει τον πολίτη, αλλά εμποδίζει και την υγιή επιχειρηματικότητα.
Και με μια γενικευμένη διαφθορά, που δεν αφήνει ανέγγιχτο κανένα τομέα της δημόσιας και οικονομικής ζωής.
Και είναι χωρίς προηγούμενο, την περίοδο της μεταπολίτευσης και μετά, σε έκταση, σε μεγέθη, και σε βάθος.
Μια χαμένη ευκαιρία.
Γιατί, χρόνο με το χρόνο, απομακρυνόμαστε από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πριν την κρίση, το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα ήταν κοντά στο 80%, του μέσου όρου της Ε.Ε.
Σήμερα είναι κοντά στο 60%.
Ο μέσος μισθός υπολείπεται περισσότερο από 50% από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό, ενώ η αγοραστική δύναμη είναι 30% μικρότερη.
Και οι ανισότητες είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της Ελλάδας του 2025.
Το οξύμωρο δε, είναι ότι, μετά την έξοδο από τα μνημόνια και τις απείρως πιο ευνοϊκές δημοσιονομικές δυνατότητες, οι ανισότητες, αντί να συρρικνώνονται, διευρύνονται.
Τη περίοδο 15-19, παρά τις δυσκολίες, υπήρξε σαφής και μετρήσιμη βελτίωση στους βασικούς κοινωνικούς δείκτες.
Ενώ την περίοδο 20-25 υπήρξε αντίστροφη πορεία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό του πληθυσμού κάτω από το κατώφλι της φτώχειας το 2015, ήταν στο 21,4%.
Το 2019, το παραδώσαμε στο 17,9%.
Και παρά τις ασύγκριτα καλύτερες συνθήκες, η σημερινή κυβέρνηση «κατάφερε», να το ανεβάσει στο 19,6%.
Η επιδείνωση είναι ακόμη πιο δραματική για τον πληθυσμό με χαμηλή εκπαίδευση – κατά κανόνα ευάλωτα εισοδηματικά στρώματα.
Το αντίστοιχο ποσοστό το 2019, ήταν στο 22,5% και σήμερα βρίσκεται στο 28,2%.
Είναι το μεγαλύτερο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις οποίες έχουμε στοιχεία, με εξαίρεση τη Βουλγαρία.
Μια χαμένη ευκαιρία.
Γιατί οι δείκτες της προϊούσας κοινωνικής και οικονομικής αποσάθρωσης, προάγονται σε δείκτες ντροπής, αν προσθέσει κανείς ότι:
Είμαστε 24οι στους 27 της ΕΕ, στην αποτελεσματικότητα του Δημοσίου.
25οι στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης.
26οι σε αγοραστική δύναμη.
Αλήθεια, θα ήθελα να επιμείνω, με διάθεση διαλόγου:
Τα γνωρίζει η κυβέρνηση όλα αυτά;
Το ακούει κανείς στο Μέγαρο Μαξίμου, αυτό το καμπανάκι;
Μη βιώσιμη η οικονομία σήμερα – Η χώρα και η οικονομία εκπέμπουν SOS- Συγκρίσεις με το 2015
Ας συζητήσουμε, επιτέλους, σοβαρά και με επιχειρήματα, χωρίς ανοησίες και ακρότητες, για το ποια είναι η πραγματικότητα. Και πώς μπορούμε να την αλλάξουμε προς το καλύτερο.
Δεν είναι αλήθεια, ότι η κυβέρνηση της ΝΔ, παρέλαβε εύρωστο δημόσιο ταμείο, βιώσιμο δημόσιο χρέος, και προίκα από την ΕΕ το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας;
Ένα χρηματοδοτικό εργαλείο μετασχηματισμού της παραγωγικής βάσης της χώρας, πρωτοφανές στην ιστορία της ΕΕ;
Ότι είχε έτσι τη μοναδική, την ιστορική θα έλεγα ευκαιρία, να αναμορφώσει την οικονομική δομή, και να αναπροσανατολίσει την παραγωγική και αναπτυξιακή προοπτική της πατρίδας μας;
Να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της, και να την προετοιμάσει για τις προκλήσεις του μέλλοντος, σε ένα περιβάλλον υψηλού ρίσκου, λόγω της γεωπολιτικής αστάθειας, των κλιματικών προκλήσεων, αλλά και των εγγενών δυσκολιών ενός ρυθμισμένου μεν, αλλά ακόμη υψηλού χρέους;
Ποιος λογικός άνθρωπος, όπου κι αν τοποθετεί πολιτικά τον εαυτό του, μπορεί να διαφωνήσει μ’ αυτά;
Αλλά, αιτία ελομένου, Θεός αναίτιος, κατά τον Πλάτωνα.
Την ευθύνη την έχει αυτός που επιλέγει, ο Θεός δεν είναι ο υπαίτιος.
Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει όλη την ευθύνη.
Γιατί δεν έκανε τίποτε από αυτά που η οικονομία χρειάζεται και η κοινωνία έχει ανάγκη.
Με μια ακραία κοινωνική μεροληψία, μια βαλκανική θα έλεγα εκδοχή των “trickle down economics”, που τη διαπερνά η εκτεταμένη διαφθορά, χτίζει μια κοινωνία που εύλογα και με βάση επίσημα στοιχεία και μετρήσεις, μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει ως κοινωνία των χασμάτων.
Μια κοινωνία του ενός πέμπτου, στην οποία το προνομιούχο ένα πέμπτο έχει τη δυνατότητα να ζει πλούσια, ή τουλάχιστον με τόση αυτάρκεια, ώστε να μπορεί να αποταμιεύει.
Και στον αντίποδα η μεγάλη πλειοψηφία, τα τέσσερα πέμπτα, είτε τα βγάζουν πέρα ίσα-ίσα και με μεγάλη δυσκολία, είτε δεν τα βγάζουν πέρα και πνίγονται στα χρέη.
Με έναν πληθωρισμό που εξαϋλώνει τον μισθό και το εισόδημα, όχι μόνο των πιο αδύναμων οικονομικά, αλλά και των μεσαίων στρωμάτων.
Τους προηγούμενους μήνες, είδαν το φως της δημοσιότητας μετρήσεις, που στο ερώτημα πότε ήσασταν καλύτερα, το 2019 ή σήμερα, οι πολίτες όλως παραδόξως απαντούσαν, κατά πλειοψηφία: το 2019.
Το 2019, που βγαίναμε τραυματισμένοι από τα μνημόνια!
Και όμως, δεν πρόκειται για κάποια κατασκευή, ή για το πνεύμα αντιλογίας των Ελλήνων.
Εξηγείται, αν δει κανείς την αγοραστική δύναμη της πλειοψηφίας, τότε και τώρα.
Τα 1300 ευρώ ενός μισθού σήμερα, αντιστοιχούν σε 900 ευρώ το 2019.
Δηλαδή, ο μισθός, έχει χάσει το ένα τρίτο της αξίας του.
Την ίδια στιγμή, όμως, που ο μέσος Έλληνας δεν τα βγάζει πέρα, παρακολουθεί τα τρομακτικά υπερκέρδη, που αποκομίζουν τα καρτέλ και οι «μεγάλοι παίκτες».
Μόνο οι δέκα μεγαλύτερες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, είχαν πέρυσι ρεκόρ κερδών δεκαπενταετίας:
11,5 δισεκατομμύρια συνολικά.
Έτσι, όμως, ούτε η οικονομία, ούτε η κοινωνία, ούτε η πατρίδα μας μπορεί να αντικρύζει με σιγουριά το μέλλον.
Γιατί ευημερία και ανάπτυξη, χωρίς κοινωνική συνοχή και στοιχειώδη δικαιοσύνη, δεν υπήρξε ποτέ και πουθενά και ούτε μπορεί να υπάρξει.
Κάποτε λέγαμε ευημερούν οι αριθμοί αλλά δυστυχούν οι άνθρωποι.
Σήμερα ανατρέπεται και αυτό.
Ούτε και οι αριθμοί πλέον ευημερούν.
Το έλλειμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, από τα 2,9 δις το 2019, έφτασε τα 15,1 δις το 2024.
Η χώρα μας εισάγει πέντε φορές περισσότερα αγαθά από όσα εξάγει.
Και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς, πόσο αυτό το στοιχείο υπονομεύει την οικονομία, δημιουργεί μόνιμη ανάγκη εξωτερικής χρηματοδότησης, περιορίζει κάθε δυνατότητα ανεξάρτητης αναπτυξιακής πορείας.
Εισάγουμε, υποθηκεύοντας το μέλλον.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια μειώθηκαν, ενώ όσες γίνονται κατευθύνονται επι το πλείστον στους κλάδους του τουρισμού και της κατοικίας.
Χρηματοδοτούμενες από το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, που όμως αρνείται να χρηματοδοτήσει την εγχώρια μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα.
Μια οικονομία, όμως, που στερείται σοβαρών άμεσων ξένων επενδύσεων, και δημιουργεί πλούτο – τροφοδοτώντας την ιδιωτική κατανάλωση – κυρίως μέσω της αύξησης των τιμών της ακίνητης περιουσίας και του τουρισμού, είναι μια μη βιώσιμη οικονομία.
Που επιπλέον, παράγει και αναπαράγει ανισότητες.
Αν στα παραπάνω, που εντελώς ενδεικτικά παρέθεσα, συνυπολογίσουμε τη σκανδαλώδη αναδιανομή εις βάρος των καταναλωτών με το καρτέλ του ρεύματος,
· το υψηλό ιδιωτικό χρέος,
· την απαξίωση της εργασίας,
· τη στεγαστική κρίση,
· τη δημογραφική γήρανση
· και τους κινδύνους της κλιματικής κρίσης και των γεωπολιτικών ανισορροπιών,
τότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι η οικονομία και η χώρα εκπέμπουν ήδη SOS.
Σαν μια τεράστια φωτεινή επιγραφή που αναβοσβήνει πάνω από τη χώρα:
Προσοχή, αδιέξοδο!
Χρειάζεται ένα αναπτυξιακό σοκ – οι βασικοί άξονες ενός ΕΘνικού Σχεδίου Ανάταξης με ορίζοντα 5ετίας
Η χώρα χρειάζεται άμεσα ένα μεγάλο αναπτυξιακό σοκ.
Ένα σοκ εφάμιλλο των αντίστοιχων της περιόδου Τρικούπη και Βενιζέλου.
Διαφορετικά, θα χάσει οριστικά το τρένο της σύγκλισης και θα βρεθεί εκ νέου σε συνθήκες υπαρξιακής κρίσης.
Χρειάζεται Εθνικό Σχέδιο Ανάταξης με ορίζοντα πενταετίας.
Ένα σχέδιο, με ορίζοντα το 2030 και στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ανθεκτικότητα, την ασφάλεια, την αναδιανομή, τη δικαιοσύνη αλλά και την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας των θεσμών και της δημοκρατίας.
Θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω, όσο πιο επιγραμματικά μπορώ, τις σκέψεις μου για τους βασικούς άξονες αυτού του Σχεδίου.
Πρώτον: Ισχυρό και Δίκαιο κράτος
Από το κράτος αρχίζει, εκ των πραγμάτων, κάθε προσπάθεια ανάταξης και ανασυγκρότησης. Και η πραγματικότητα «φωνάζει» σήμερα, ότι χρειαζόμαστε ένα κράτος ισχυρό αλλά και δίκαιο. Να λειτουργεί με κανόνες, αξιοκρατία και διαφάνεια.
Να υπηρετεί και όχι να ταλαιπωρεί τον πολίτη.
Και να έχει στρατηγικό ρόλο στην αναπτυξιακή διαδικασία.
Να καθοδηγεί τις παραγωγικές δυνάμεις, με ένα σύνολο μέτρων και κινήτρων, σε ένα νέο, σύγχρονο, αποτελεσματικό μοντέλο.
Επιτρέψτε μου να αρχίσω όμως από ένα ηθικό ζήτημα.
Που στις μέρες μας έχει γίνει κυρίαρχο πολιτικό, κοινωνικό, αλλά και οικονομικό ζητούμενο.
Την εντιμότητα.
Γιατί η διαφθορά που ξεκινάει από θύλακες της κυβέρνησης διαβρώνει το κράτος.
Γιατί η αναξιοκρατία, που ξεκινάει από το Μαξίμου διαβρώνει την εμπιστοσύνη στο κράτος.
Γιατί η μεροληψία, η εύνοια για τους «δικούς μας», για τους έχοντες, για συγγενείς και φίλους, για κομματικούς παράγοντες, που ξεκινάει από την εκτελεστική εξουσία, απλώνεται στη Δικαιοσύνη, και απαξιώνει το κράτος.
Κι όλα αυτά έχουν τραυματικές συνέπειες όχι μόνο στη σχέση εμπιστοσύνης του πολίτη με το κράτος, αλλά και στην οικονομία.
Στην ανάπτυξη.
Είναι κενό γράμμα ό, τι κι αν λέμε για καλύτερη Ελλάδα το 2030, αν δεν αποκαταστήσουμε τη δυνατότητα του κράτους να υπάρχει και να λειτουργεί με δικαιοσύνη.
Και αν δεν ανακτήσουμε τη σχέση εμπιστοσύνης της κοινωνίας με το κράτος.
Αυτό σημαίνει, πρώτα απ’ όλα, ότι πρέπει από το σημερινό «επιτελικό κράτος» της διαφθοράς, των πελατειακών σχέσεων, της κοινωνικής μεροληψίας, αλλά και της ανικανότητας, να περάσουμε αποφασιστικά σε ένα κράτος φιλικό στην ανάπτυξη και τον πολίτη.
Ανοιχτό στην κοινωνική πλειοψηφία, που θα αναλάβει να κωδικοποιεί τις προτεραιότητες.
Και σε διάλογο με όλες τις παραγωγικές τάξεις, να κατευθύνει την οικονομία, με στόχο τη Δίκαιη Ανάπτυξη.
Με θεσμική θωράκιση του Κράτους Δικαίου.
Με αποδέσμευση της Δικαιοσύνης από κυκλώματα της εκτελεστικής και οικονομικής εξουσίας.
Με αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης, για λιγότερη γραφειοκρατία και περισσότερη διαφάνεια.
Με αξιολόγηση δομών και προσώπων και επιβράβευση της προσφοράς των δημόσιων λειτουργών.
Με ανασυγκρότηση και αναβάθμιση του διοικητικού μηχανισμού και θωράκισή του από ιδιοτελείς παρεμβάσεις της εκάστοτε κυβέρνησης, ή και παράπλευρων, ανεξέλεγκτων εξουσιών.
Δεύτερον : Αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου.
Χρειαζόμαστε επειγόντως παραγωγικό αναπροσανατολισμό. Και είναι πρωτίστως έργο του κράτους, να κατευθύνει την οικονομία, με μια δέσμη κινήτρων και αντικινήτρων, στο δρόμο της παραγωγικότητας, της καινοτομίας, της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών, ώστε η ανάπτυξη να αποκτήσει ένα σταθερό βηματισμό.
Με ενίσχυση του πρωτογενή τομέα και της παραγωγής ποιοτικών αγροτικών προϊόντων.
Με στρατηγικές επενδύσεις στην ευφυή και πράσινη γεωργία, αξιοποιώντας, το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας -τις κλιματολογικές συνθήκες.
Με ενίσχυση της μεταποίησης, ώστε το «Made in Greece» να σημαίνει ποιότητα και να προσδίνει υπεραξία, σε πλήθος από προϊόντα με εξαγώγιμα χαρακτηριστικά.
Με τον σχεδιασμό μιας νέας ολιστικής βιομηχανικής πολιτικής για την ανασυγκρότηση της ελληνικής βιομηχανίας.
Τη στήριξη της καινοτομίας, των startups υψηλής τεχνολογίας, της αμυντικής βιομηχανίας, της βιομηχανίας φαρμάκων, ενέργειας, ναυπηγικής, και την παράλληλη δημιουργία βιομηχανικών και γεωγραφικών clusters.
Με την ενίσχυση των υποδομών και των Logistics, και την ανάπτυξη logistics parks.
Με επένδυση στην Ψηφιακή Οικονομία.
Η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει παραγωγική πυξίδα και αξιοποιώντας τη μοναδική γεωγραφική της θέση να γίνει κόμβος διαμετακομιστικός, τεχνολογικός, αλλά και ενεργειακός, καθώς το φυσικό της περιβάλλον ευνοεί τη παραγωγή ΑΠΕ.
Τρίτο : Στήριξη της εργασίας
Ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει με υποτιμημένη την εργασία.
Και με μια αγορά εργασίας γεμάτη αντεργατικές διατάξεις και απαγορεύσεις.
Ως εκ τούτου η πλήρης επαναφορά των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων, αποτελεί απαραίτητο όρο για δίκαιες συνθήκες εργασίας και αξιοπρεπείς αμοιβές.
Ένα νέο παραγωγικό μοντέλο συνεπάγεται επίσης:
Αυστηρό έλεγχο για την τήρηση των νόμιμων εργασιακών ρυθμίσεων.
Γενναίες αυξήσεις στην αμοιβή της εργασίας, που σήμερα είναι σε επίπεδα που ούτε στοιχειώδη διαβίωση του μισθωτού δεν εξασφαλίζουν. Και αποτελούν στίγμα για τη χώρα.
Στόχος μας πρέπει να είναι η παραγωγική εργασία με αξιοπρεπείς αμοιβές.
Και αυτό σημαίνει μείωση των ωρών εργασίας με ταυτόχρονη αύξηση αποδοχών.
Με στόχο το 35ωρο με καλύτερους μισθούς.
Και βέβαια, μείωση της, υπερβολικά υψηλής στη χώρα μας, φορολογίας της μισθωτής εργασίας.
Τέταρτο : Ανθεκτικότητα και ενεργειακή ασφάλεια
Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση αρχίζει να μας δείχνει τα δόντια της, η Ελλάδα οφείλει να ενισχύσει την ανθεκτικότητα στις υποδομές της.
Και ταυτόχρονα να πρωταγωνιστήσει στο μηδενισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Για το σκοπό αυτό χρειάζεται να κινηθούμε σε δύο κατευθύνσεις. Στην δημιουργία κατάλληλων υποδομών και στην ενίσχυση της ενεργειακής μας ασφάλειας, με ταυτόχρονη δημιουργία πλαισίου ενεργειακής δημοκρατίας.
Με τη δημιουργία εξωχρηματιστηριακής αγοράς ενέργειας, όπου οι τιμές θα διαμορφώνονται με βάση διμερή συμβόλαια και όχι από το καρτέλ τεσσάρων εταιρειών, όπως γίνεται και στην Ευρώπη.
Με την άμεση έμπρακτη υποστήριξη, μέσω κινήτρων, στους παραγωγούς ΑΠΕ για εγκατάσταση μπαταριών στις υφιστάμενες μονάδες.
Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025 το 9% της παραγωγής «πετάχτηκε», λόγω ανεπάρκειας δικτύου και ανεπαρκούς αποθήκευσης. Κι αυτό στερεί πόρους από την οικονομία και συμβάλλει στην αύξηση των τιμών.
Με την άμεση επιδίωξη της διασύνδεσής μας με το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής της κεντρικής Ευρώπης.
Την ενίσχυση του εσωτερικού δικτύου και τη μετεξέλιξή του σε έξυπνο Δίκτυο αξιοποιώντας την εξέλιξη της τεχνολογίας.
Με αξιοποίηση και επέκταση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων κατά προτεραιότητα σε αυτοπαραγωγούς- αυτοκαταναλωτές και εν συνεχεία στις επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στις ΜμΕ και στη βιομηχανία.
Με την επέκταση της παραγωγής και του ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering) και σε επίπεδο κατοικίας. Πράγματα που μπορούν να γίνουν αλλά δεν γίνονται από επιλογή.
Πέμπτο : Δημογραφική ανθεκτικότητα
Η Ελλάδα, κυρίες και κύριοι, γερνάει.
Κι αυτός είναι κίνδυνος υπαρξιακός. Είναι μια εθνική πληγή.
Είναι πιστεύω το πρόβλημα των προβλημάτων.
Χωρίς την ενέργεια των εργαζομένων, χωρίς εργατικά χέρια, η παραγωγικότητα είναι κενό γράμμα παντού.
Στις κατασκευές, στον πρωτογενή τομέα, ακόμα και στον τουρισμό.
Ενώ και το ασφαλιστικό θα καταρρεύσει εκ νέου και σύντομα.
Η μείωση του πληθυσμού είναι συνάρτηση τριών παραγόντων: γεννήσεων, θανάτων και μεταναστευτικού ισοζυγίου.
Δύο τρόποι υπάρχουν να αντιμετωπιστεί: Να αντιστραφεί το ισοζύγιο υπέρ των γεννήσεων.
Και το μεταναστευτικό ισοζύγιο να γίνει ξανά θετικό.
Εδώ απαιτείται ένα πλέγμα μέτρων. Και πάλι τον βασικό ρόλο καλείται να τον παίξει το κράτος.
Με ριζικές και τολμηρές αποφάσεις για να γίνει επιτέλους εφικτή η στέγη στα νέα ζευγάρια. Και ξέρω ότι υπάρχουν σοβαρές επεξεργασίες και προτάσεις για το κρίσιμο αυτό ζήτημα.
Με δημόσιες επενδύσεις που θα διαμορφώνον περιβάλλον οικογενειακής ασφάλειας παντού. Στην Παιδεία, τους βρεφονηπιακούς σταθμούς, την Υγεία.
Με την αύξηση του κατώτατου και του μέσου μισθού.
Με μια δέσμη από μόνιμα και γενναία κίνητρα στις οικογένειες που αποκτούν δύο ή και περισσότερα παιδιά.
Με φορολογικά, ασφαλιστικά και επιχειρηματικά κίνητρα για τους νέους.
Άλλα και με μια δημιουργική μεταναστευτική πολιτική.
Όχι ασφαλώς ανοιχτών συνόρων, αλλά ανοιχτής αγοράς εργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς που λείπουν τα εργατικά χέρια.
Προφανώς με όρους αξιοπρέπειας, σεβασμού στους νόμους και το δίκαιο της χώρας, και με μέτρα ενσωμάτωσης.
Ας δούμε το παράδειγμα της Ισπανίας που είναι πρωταθλήτρια στην ανάπτυξη στην ΕΕ. Η ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας πάνω από 500.000 ξένων εργατικών χεριών την τελευταία τριετία, προσέφερε περίπου το μισό της αύξησης των ρυθμών ανάπτυξης.
Έκτο : Μείωση ιδιωτικού χρέους
Μετά τη ρύθμιση του δημόσιου χρέους ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που παραμένουν είναι η διατήρηση του υψηλού ιδιωτικού χρέους.
Τα κόκκινα δάνεια, παρότι έφυγαν από τους ισολογισμούς των τραπεζών περνώντας στα funds, εξακολουθούν να κρατούν σε ομηρία εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Το ύψος τους ανέρχεται σε 75 δισ. ευρώ, με περισσότερα από 500.000 δάνεια, εκ των οποίων το 1/3 είναι στεγαστικά, και με περίπου 220.000 δανειολήπτες.
Με το Σχέδιο Ηρακλής, το ελληνικό δημόσιο έχει παραχωρήσει εγγυήσεις ύψους 23 δις ευρώ, αναλαμβάνοντας δυσανάλογα μεγάλο ρίσκο. Ενώ τα funds, με μοναδικό σχέδιο τη μεγιστοποίηση κερδών τους, προχωρούν σε ανατοκισμούς, πλειστηριασμούς και ρευστοποιήσεις.
Ο κίνδυνος παρόλα αυτά είναι το σχέδιο της κυβέρνησης να αποτύχει πλήρως και το ελληνικό δημόσιο να φορτωθεί στο χρέους του τις εγγυήσεις.
Είναι αναγκαίο να εκπονηθεί ένα σχέδιο πριν οδηγηθούμε στο μοιραίο.
Ένα σχέδιο ρεαλιστικής απομείωσης του ιδιωτικού χρέους, με στόχο να επανενταχθούν ενεργά στην οικονομική ανάκαμψη χιλιάδες πολίτες με παραγωγικές δυνατότητες, που παραμένουν αποκλεισμένοι από το τραπεζικό σύστημα.
Στόχος πρέπει να είναι η διαχείρισή των ΜΕΔ να γίνει με όρους κοινωνικής συμπεριληπτικότητας, ειδικά για τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά.
Με μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις με χαμηλό επιτόκιο.
Και κυρίως με δικαίωμα εξαγοράς από τους ίδιους τους οφειλέτες των δανείων τους, κοντά στην τιμή αγοράς τους από τα funds.
Έβδομο: Τεχνολογική αναβάθμιση και ψηφιακή αυτονομία
Η Ελλάδα δεν μπορεί να εξαρτάται διαρκώς από την πανάκριβη εισαγωγή τεχνολογίας. Είτε αυτό αφορά στην αμυντική βιομηχανία είτε στην εφαρμοσμένη τεχνολογία πληροφορικής και τη καινοτομία.
Ένα από τα μεγαλύτερα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι Έλληνες επιστήμονες διαπρέπουν παντού στο εξωτερικό.
Είναι ανώφελο να προσδοκούμε την επιστροφή τους, ειδικά όταν αυτοί βρίσκονται στο απόγειο της καριέρας τους. Είναι όμως εφικτό να επιδιώξουμε τη συνεισφορά τους στη πατρίδα με τις γνώσεις και την εμπειρία τους.
Με ένα διεθνές δίκτυο επιστημόνων της διασποράς. Και γενναία αύξηση των δαπανών για την έρευνα και τη καινοτομία.
Με τη δημιουργία τεχνολογικών πυρήνων γύρω από τα ΑΕΙ και τα ερευνητικά μας κέντρα, με συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα.
Και με δημόσιες επενδύσεις στη τεχνητή νοημοσύνη, τους αλγόριθμους και την κυβερνοασφάλεια, ώστε να μη χάσουμε το τραίνο της νέας εποχής.
Όγδοο: Αναδιανομή και Εθνικό Ταμείο Σύγκλισης
Το μεγάλο ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε είναι πως θα τα πετύχουμε όλα αυτά;
Πως θα χρηματοδοτήσουμε την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου;
Πως θα επιτύχουμε το αναγκαίο αναπτυξιακό άλμα για να αναστρέψουμε τη πορεία απόκλισης από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο;
Και κατ’ επέκταση πως θα αντιμετωπίσουμε τις ανισότητες που διευρύνονται, το πρόβλημα της παιδικής φτώχειας, το οξύ πρόβλημα της στεγαστικής κρίσης;
Πώς θα ενισχύσουμε τις δομές κοινωνικής προστασίας, το ΕΣΥ που καταρρέει;
Την ανθεκτικότητα της χώρας απέναντι στις συνέπειες τις κλιματικής κρίσης;
Αλλά και τις υποδομές, την τεχνολογική και ψηφιακή της αυτονομία;
Η ορθή αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και ειδικότερα των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί σημαντικό εργαλείο. Ωστόσο σε έναν χρόνο θα εξαντληθεί οριστικά. Οφείλουμε λοιπόν να κινητοποιήσουμε νέους εθνικούς πόρους, δημόσιους και ιδιωτικούς.
Χρειάζονται νέα εργαλεία χρηματοδότησης.
Η πρότασή μου αφορά την αξιοποίηση ενός μέρους των ετήσιων εθνικών πόρων δημοσίων επενδύσεων, αλλά και της αξιοποίησης του Υπερταμείου και της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ώστε να δημιουργήσουμε ένα Νέο Εθνικό Ταμείο για την χρηματοδότηση της Αναπτυξιακής διαδικασίας.
Το Εθνικό Ταμείο Σύγκλισης.
Με στόχο την κατεύθυνση και υλοποίηση επενδύσεων σε τομείς στρατηγικής προτεραιότητας, της σύμπραξης του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, και της μόχλευσης ιδιωτικών κεφαλαίων.
Επενδύσεις που θα δώσουν σάρκα και οστά στη σταδιακή αλλαγή του παραγωγικού προσανατολισμού της οικονομίας μας.
Δεν επινοώ τον τροχό. Αντίστοιχο Ταμείο – καταλύτης χρηματοδότησης – έχει μόλις δημιουργηθεί στη Βρετανία (National Wealth Fund), αλλά και στη Γερμανία, για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε υποδομές και άμυνα ύψους 900 δις ευρώ στην επόμενη 12ετία.
Πέραν όμως των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, χρειάζεται και ένα νέο και διαφορετικό δημοσιονομικό μείγμα, που θα διορθώνει τις μεγάλες αδικίες στην κατανομή των φορολογικών βαρών και θα ενισχύει τη βιώσιμη ανάπτυξη, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους.
Χρειαζόμαστε μια νέα Εθνική Πυξίδα, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις
Ας δούμε πως μπορεί να γίνει:
Πρώτον, μεγάλο μέρος από το σημερινό δημοσιονομικό περιθώριο που υπερβαίνει τα 3,5 δις και που έχει διαμορφωθεί με τρόπο μόνιμο, από μέτρα παραμετρικά, θα πρέπει να επιστραφεί σε αυτούς που σηκώνουν δυσανάλογο βάρος των φορολογικών υποχρεώσεων εδώ και πολλά χρόνια.
Στο μεγάλο πλήθος των μισθωτών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και τους συνταξιούχους.
Πρόκειται για ελάχιστη κίνηση διόρθωσης μίας μεγάλης ανισορροπίας στον πυρήνα του φορολογικού συστήματος των τελευταίων 6 χρόνων – που ενώ μείωσε σημαντικά τα φορολογικά βάρη των κερδών μεγάλων επιχειρήσεων, άφησε τα εισοδήματα μισθωτών και συνταξιούχων να συρρικνωθούν, μετά από 3 χρόνια ακρίβειας, χωρίς αντισταθμιστικές μειώσεις φόρων ή τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας.
Δεύτερον, θα πρέπει να μειωθούν οι ασφαλιστικές εισφορές της μισθωτής εργασίας – από τις υψηλότερες στις ανεπτυγμένες οικονομίες – ώστε να αυξηθεί απευθείας το διαθέσιμο εισόδημα των μισθωτών και να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση των μικρών επιχειρήσεων.
Τρίτον, να ενισχυθούν οι δομές κοινωνικής προστασίας και υποστήριξης ευάλωτων συμπολιτών μας – που έχουν εγκαταλειφθεί – για να αναστραφεί η πορεία αύξησης των ανισοτήτων και να μειωθεί ο κίνδυνος φτώχειας – ειδικά της παιδικής φτώχειας.
Τέταρτον, αλλά ίσως σημαντικότερο από όλα, χρειάζεται σημαντική ενίσχυση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων για την υλοποίηση ενός πολυετούς σχεδίου σταδιακής ανάταξης και εκσυγχρονισμού των υποδομών του Εθνικού Συστήματος Υγείας, της Δημόσιας Παιδείας, και της ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση, ώστε να μπουν οι βάσεις για την πορεία σύγκλισης της χώρας προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τέλος η περαιτέρω ενίσχυση των πόρων χρηματοδότησης αυτών των στόχων πρέπει να στηριχθεί από τους έχοντες.
Μίλησα για την Ελλάδα των μεγάλων ανισοτήτων. Της μεγάλης πλειοψηφίας που δυσκολεύεται, αλλά και μιας μειοψηφίας μεγάλου πλούτου.
Ήρθε η ώρα αυτή η μειοψηφία να συμβάλει για την ανάταξη της χώρας.
Τα πολύ μεγάλα εισοδήματα, ανεξάρτητα από την πηγή τους, να στηρίζουν τον τόπο, με την εισαγωγή μιας Πατριωτικής Εισφοράς.
Αυτή η εισφορά θα κατευθύνεται σε έναν ειδικό κλειστό λογαριασμό, ένα Ταμείο με μία μόνο προτεραιότητα: Τη Στήριξη των Νέων Γενεών.
Δηλαδή τη στήριξη της Παιδείας, την έρευνας και της καινοτομία, αλλά και της νεανικής Στέγης.
Γιατί δε μπορεί να είσαι ευκατάστατος και να θες να λέγεσαι ότι είσαι και πατριώτης και να μη σε νοιάζει το μέλλον αυτού του τόπου.
Που είναι η μόρφωση και η προκοπή των παιδιών μας.
Που είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο έντασης γνώσης που πρέπει να μπορεί μείνει στη πατρίδα και να προσφέρει στη πατρίδα, στη προσπάθειά της να μη χάσει το τραίνο της εξέλιξης της τεχνολογίας και της καινοτομίας.
Το έχω ξαναπεί άλλωστε ότι αυτό που χρειαζόμαστε πάνω από όλα είναι έναν νέο πατριωτισμό.
Ένα όραμα συνεισφοράς για να κάνουμε τη πατρίδα μας καλύτερη.
Ακούω, συχνά, όλοι πιστεύω το ακούμε, το στερεότυπο της απογοήτευσης:
Αυτή είναι η Ελλάδα…
Ιδίως όταν βλέπουμε την κρατική αναποτελεσματικότητα αλλά και την αδικία, την αναξιοκρατία, τη διαφθορά.
Όταν βλέπουμε τα επιδοτούμενα κομματικά στελέχη να κυκλοφορούν με τις Πόρσε.
Από την άλλη όμως υπάρχει και μια άλλη Ελλάδα, που πρέπει να αναδείξουμε.
Της δημιουργίας, της αλληλεγγύης και του φιλότιμου.
Του γνήσιου πατριωτισμού.
Η Ελλάδα της αξέχαστης Αθηνάς Παπαχρήστου απ’ το Μεσολόγγι, που δώρισε το υστέρημά της για την αγορά ενός ασθενοφόρου.
Αυτή είναι η Ελλάδα! Της αλληλεγγύης, της συνεισφοράς, του φιλότιμου, του πατριωτισμού.
Πιστεύω ότι έχουμε υποχρέωση να συμβάλουμε όλοι, ώστε αυτή η φράση να γίνει από μοιρολατρία περηφάνεια.
Όταν βλέπουμε ένα σπουδαίο έργο, μια πράξη κρατικής αποτελεσματικότητας, ένα βήμα πολιτισμού, μια πρωτοβουλία πατριωτισμού και αλληλεγγύης.
Ένατο: Εθνική Ασφάλεια.
Στις δύσκολες εποχές των γεωπολιτικών ανακατατάξεων η ενίσχυση της Εθνικής μας Ασφάλειας είναι αναγκαία.
Μέχρι σήμερα η Ελλάδα αγοράζει προστασία, μέσω πανάκριβων και όχι πάντα αναγκαίων αμυντικών εξοπλισμών.
Η παρούσα κυβέρνηση έχει προχωρήσει τα τελευταία έξι χρόνια σε εξοπλισμούς άνω των 20 δις ευρώ, χωρίς να έχει επενδύσει ούτε βίδα στην Εθνική Αμυντική Βιομηχανία.
Η ανασύσταση της Εθνικής Αμυντικής μας Βιομηχανίας, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα την επόμενη πενταετία.
Η Άμυνα όμως δεν είναι ζήτημα μόνο εξοπλισμών, αλλά συστημικής αντοχής και αξιοπιστίας. Η στρατιωτική αποτροπή πρέπει να στηρίζεται σε οικονομική ισχύ και σε μια διεκδικητική διπλωματία.
Η Ελλάδα οφείλει να ανακτήσει την ενεργητική και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, που υλοποίησε τη περίοδο 15-19.
Να λειτουργήσει ως ενεργειακός και εμπορικός κόμβος της Ευρώπης με την Ασία και την Αφρική.
Και να αναπτύξει τις σχέσεις της πέρα από την περιοχή μας, με την Ινδία, την Κίνα και την Ρωσία, μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία. Με την οποία πρέπει, να αποκαταστήσει τις παραδοσιακά καλές σχέσεις της.
Κυρίως όμως να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ως πυλώνας ειρήνης και σταθερότητας.
Κυρίες και κύριοι
Φίλες και φίλοι
Ελπίζω να μη σας κούρασα με την παράθεση των σκέψεων μου.
Με απασχολεί, όπως κι εσάς φαντάζομαι, το αύριο της πατρίδας μας.
Και επαναλαμβάνω, ότι αυτό το αύριο θα το καθορίσει η σπορά του σήμερα.
Αν επιμένουμε να σπέρνουμε κοινωνική αδικία, εργασιακή απορρύθμιση, διαφθορά και απληστία των κερδών, θα θερίσουμε αδιέξοδο και νέα υπαρξιακή κρίση.
Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, ούτε αρκούν τα συνήθη πολιτικά στερεότυπα για να αντιμετωπίσουν τις επείγουσες προκλήσεις.
Η ανάγκη να μπει η χώρα σε ένα άλλο δρόμο, να υιοθετήσει ένα άλλο παραγωγικό πρότυπο, χρειάζεται επιμονή, αγώνα, ακόμα και συγκρούσεις με το παλιό, που από τη φύση του αντιστέκεται.
Μια τέτοια θεμελιώδης αλλαγή, δεν μπορεί να επιβληθεί από τα πάνω.
Ή μόνο από τα πάνω.
Χρειαζόμαστε μια Νέα Εθνική Πυξίδα.
Χρειαζόμαστε έναν Νέο Πατριωτισμό.
Που κατανοεί την υγιή οικονομία, το στέρεο και σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο, την κοινωνική συνοχή, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και το κράτος, ως όρο για την ασφάλεια και την πρόοδο της πατρίδας μας.
Και σε αυτή τη προσπάθεια είναι ανάγκη να συμβάλουν όλες οι παραγωγικές κοινωνικές τάξεις.
Σας ευχαριστώ!