NewsEdit Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι στρατιωτικές ηγεσίες εκπέμπουν πλέον ένα μήνυμα που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θα θεωρούνταν αδιανόητο: η Ευρώπη οφείλει να προετοιμαστεί σοβαρά για το ενδεχόμενο σύγκρουσης με τη Ρωσία.
Σε σημερινό της άρθρο, η Wall Street Journal επιχειρεί να εξηγήσει γιατί αυτή η ρητορική δεν αποτελεί επικοινωνιακή υπερβολή, αλλά αντανάκλαση μιας βαθιάς γεωπολιτικής και ψυχολογικής μετατόπισης.
Από την «ειρήνη ως δεδομένο» στον φόβο του πολέμου
Σπάνια περνά εβδομάδα χωρίς κάποια κυβέρνηση ή στρατιωτικός αξιωματούχος να προειδοποιεί ότι η Ευρώπη οδεύει προς μια πιθανή σύγκρουση με τη Ρωσία. Πρόκειται για μια ιστορική τομή σε μια ήπειρο που, μετά τις καταστροφές των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, οικοδόμησε την ταυτότητά της πάνω στην ειρήνη, τη συνεργασία και την οικονομική ευημερία.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κατέλυσε αυτή τη βεβαιότητα. Όπως επισημαίνουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η ιδέα ότι η μεγάλης κλίμακας σύγκρουση ανήκει οριστικά στο παρελθόν δεν μπορεί πλέον να σταθεί.
Οι ιστορικές αναλογίες και το μήνυμα Μερτς
Το κλίμα αποτυπώθηκε χαρακτηριστικά στις πρόσφατες δηλώσεις του Γερμανού καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος συνέκρινε τη στρατηγική του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία με εκείνη του Χίτλερ το 1938 στα Σουδητά. «Αν πέσει η Ουκρανία, δεν θα σταματήσει», προειδοποίησε, θέτοντας ανοιχτά το ενδεχόμενο επέκτασης της ρωσικής επιθετικότητας στην Ευρώπη.
Η επίκληση ιστορικών παραδειγμάτων δεν είναι τυχαία: στόχος είναι να καταστεί σαφές ότι η πολιτική του κατευνασμού μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.
ΝΑΤΟ: «Η σύγκρουση προ των πυλών»
Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε είχε δηλώσει ότι η Συμμαχία πρέπει να προετοιμαστεί για πολέμους «της κλίμακας που έζησαν οι παππούδες μας». Εκτίμησε μάλιστα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει στρατιωτική ισχύ εναντίον του ΝΑΤΟ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο αρχηγός των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων προειδοποίησε ότι η Γαλλία διατρέχει κίνδυνο επειδή «δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί την απώλεια των παιδιών της», υπογραμμίζοντας το ψυχολογικό σοκ που θα συνεπαγόταν ένας μεγάλος πόλεμος.
Ο παράγοντας Τραμπ και οι ευρωπαϊκές ανησυχίες
Την αίσθηση του κατεπείγοντος εντείνει η στάση της κυβέρνησης Τραμπ. Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες επικρατεί φόβος ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα πιέσει την Ουκρανία να αποδεχθεί μια δυσμενή ειρηνευτική συμφωνία, η οποία θα ενθαρρύνει τη Μόσχα και θα αφήσει τη χώρα ευάλωτη σε νέα επίθεση.
Παράλληλα, μια κατάπαυση του πυρός θα μπορούσε να απελευθερώσει ρωσικούς στρατιωτικούς πόρους, οι οποίοι ενδεχομένως να στραφούν προς το ανατολικό μέτωπο της Ευρώπης.
Η «γκρίζα ζώνη» ανάμεσα σε ειρήνη και πόλεμο
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ασφαλείας εκτιμούν ότι η Ρωσία έχει ήδη ξεκινήσει έναν πόλεμο «γκρίζας ζώνης» κατά της Ευρώπης. Κυβερνοεπιθέσεις, δολιοφθορές σε κρίσιμες υποδομές, παραβιάσεις εναέριου χώρου και επιχειρήσεις παραπληροφόρησης συνθέτουν ένα σκηνικό μόνιμης αποσταθεροποίησης.
Όπως δήλωσε ο επικεφαλής της MI6, «βρισκόμαστε σε έναν χώρο ανάμεσα στην ειρήνη και τον πόλεμο», με τη Ρωσία να επιχειρεί να δοκιμάσει τα όρια και τις αντοχές της Δύσης.
Επανεξοπλισμός και επιστροφή της θητείας
Απέναντι σε αυτή την απειλή, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προχωρούν σε μέτρα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν πολιτικά αδιανόητα. Η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Ολλανδία επαναφέρουν μορφές στρατιωτικής θητείας, ενώ τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ δεσμεύτηκαν να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 3,5% του ΑΕΠ έως το 2035.
Η Γερμανία σχεδιάζει δαπάνες άνω του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων την επόμενη δεκαετία, με στόχο να αποκτήσει τη μεγαλύτερη συμβατική στρατιωτική δύναμη στην Ευρώπη.
Η κοινωνία μπροστά στο κόστος της ασφάλειας
Παρά τις αποφάσεις αυτές, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες εμφανίζονται απρόθυμες να αποδεχθούν το κόστος. Δημοσκόπηση της Gallup έδειξε ότι μόλις το ένα τρίτο των Ευρωπαίων θα ήταν πρόθυμο να πολεμήσει για την υπεράσπιση της χώρας του.
Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι οι θυσίες —από αυξημένους φόρους έως περιορισμούς κοινωνικών δαπανών— θα γίνουν αποδεκτές μόνο αν οι πολίτες πιστέψουν ότι η απειλή είναι πραγματική.
«Πόλεμος για την ειρήνη»
Ο απόστρατος Ολλανδός ναύαρχος Ρομπ Μπάουερ συνοψίζει τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική: για να διατηρηθεί η ειρήνη, η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί σοβαρά για πόλεμο. Τα στοιχεία για την ενίσχυση του ρωσικού στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος ενισχύουν την ανησυχία ότι η Μόσχα θα μπορούσε να κινηθεί ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν.
Ένα τέλος εποχής για την Ευρώπη
Η σκληρή ρητορική δεν αφορά μόνο στρατηγικά δόγματα, αλλά σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής. Το «μέρισμα της ειρήνης» που απόλαυσε η Ευρώπη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο εξαντλείται. Στη θέση του επιστρέφει μια παλιά, δυσάρεστη αλήθεια: η ασφάλεια δεν είναι δεδομένη.
Και όπως προειδοποιούν πλέον ανοιχτά Ευρωπαίοι στρατιωτικοί ηγέτες, η ήπειρος καλείται να θυμηθεί ξανά τι σημαίνει ανθεκτικότητα, θυσία και προετοιμασία για το χειρότερο — ώστε να αποτραπεί.