NewsEdit Η Ευρώπη αντιμετωπίζει με αυξανόμενη καχυποψία το ειρηνευτικό σχέδιο που προωθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για την Ουκρανία, φοβούμενη ότι μπορεί να λειτουργήσει ως «Δούρειος Ίππος» υπέρ της Ρωσίας.
Στο επίκεντρο των ανησυχιών βρίσκεται η πρόταση για τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στο Ντονμπάς, μια ρύθμιση που, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους, ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία, μόλις η διεθνής προσοχή μετατοπιστεί αλλού.
Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πλήρη ρωσική εισβολή, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουάσινγκτον, Κιέβου και Μόσχας εισέρχονται σε μια κρίσιμη φάση, με το εδαφικό να αποτελεί το πιο εκρηκτικό ζήτημα. Για την Ευρώπη, όμως, το βασικό διακύβευμα δεν είναι μόνο το πού θα χαραχθούν τα σύνορα, αλλά το αν η όποια συμφωνία θα εγγυάται πραγματική και διαρκή ασφάλεια.
Η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ως ρίσκο ασφάλειας
Σύμφωνα με πηγές που είναι εξοικειωμένες με τις συνομιλίες, ο βασικός φόβος των Ευρωπαίων είναι ότι μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στο Ντονμπάς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από το Κρεμλίνο για την ανάπτυξη μυστικών ή παραστρατιωτικών δυνάμεων. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Ρωσία θα είχε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει υβριδικές τακτικές — από επιχειρήσεις «ψευδούς σημαίας» έως στοχευμένες αποσταθεροποιητικές ενέργειες — προκειμένου να υπονομεύσει τις αμερικανικές εγγυήσεις και να δημιουργήσει προσχήματα για νέα στρατιωτική κλιμάκωση.
Η εμπειρία του παρελθόντος, από τη Γεωργία έως την Κριμαία και την ανατολική Ουκρανία μετά το 2014, τροφοδοτεί αυτόν τον φόβο. Για πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μια «παγωμένη σύγκρουση» στο Ντονμπάς δεν θα ήταν λύση, αλλά απλώς μια προσωρινή ανακωχή που θα ευνοούσε τη Μόσχα.
Αντικρουόμενες απαιτήσεις και κόκκινες γραμμές
Η Ρωσία απαιτεί την πλήρη αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, ακόμη και από εδάφη που δεν ελέγχει σήμερα στρατιωτικά. Το Κίεβο απορρίπτει κατηγορηματικά αυτή την απαίτηση, θεωρώντας την ισοδύναμη με de facto παραχώρηση κυριαρχίας.
Οι λεπτομέρειες των συνομιλιών παραμένουν ρευστές. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει αναφέρει ότι οι ΗΠΑ έχουν συζητήσει τη μετατροπή του Ντονμπάς σε «ελεύθερη οικονομική ζώνη» υπό ειδική διοίκηση, ενώ η ρωσική πλευρά προωθεί το σενάριο της αποστρατιωτικοποίησης. Ο Ουκρανός πρόεδρος άνοιξε επίσης τη συζήτηση για ένα ενδεχόμενο δημοψήφισμα σχετικά με μελλοντικές εδαφικές ρυθμίσεις — μια ιδέα που προκαλεί ανησυχία, λόγω του κινδύνου ρωσικής παρέμβασης.
Ο φόβος της ευρωπαϊκής διπλωματίας: ένας ρωσικός «Δούρειος Ίππος»
Για την Ευρώπη, ο κύριος στόχος των επόμενων εβδομάδων είναι να διασφαλίσει ότι η ειρηνευτική συμφωνία δεν θα ενσωματώνει μηχανισμούς που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τη Μόσχα. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι οποιαδήποτε απόσυρση ουκρανικών στρατευμάτων από περιοχές που σήμερα ελέγχει το Κίεβο θα δημιουργούσε ένα επικίνδυνο κενό ασφάλειας.
Ο Λευκός Οίκος, μέχρι στιγμής, δεν έχει απαντήσει δημόσια στις ευρωπαϊκές ανησυχίες. Ωστόσο, στο παρασκήνιο, οι διαφωνίες για το εύρος και τη φύση των εγγυήσεων ασφαλείας είναι έντονες.
Η αβεβαιότητα για τις προθέσεις του Πούτιν
Παρά το γεγονός ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν φαίνεται να διατηρεί μαξιμαλιστικούς στόχους στην Ουκρανία, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα αν η Μόσχα θα απορρίψει συνολικά μια ειρηνευτική συμφωνία ή αν θα στηρίξει τακτικά τις αμερικανικές προσπάθειες, προσβλέποντας σε μελλοντικά οφέλη.
Ένας πρόσθετος κίνδυνος που επισημαίνουν Ευρωπαίοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι είναι η πιθανή ρωσική παρέμβαση σε δημοψηφίσματα ή εκλογικές διαδικασίες που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μια συμφωνία. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η πολιτική σταθερότητα της Ουκρανίας θα παρέμενε εύθραυστη.
Το Βερολίνο ως επόμενος σταθμός των διαπραγματεύσεων
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται να μεταβεί στο Βερολίνο για συναντήσεις με τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, μεταξύ των οποίων και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ. Πριν από αυτές τις επαφές, σύμβουλοι εθνικής ασφάλειας από την Ουκρανία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να γεφυρώσουν τις διαφορές γύρω από το αμερικανικό σχέδιο.
Για το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, η ευρωπαϊκή ασφάλεια συνδέεται άμεσα με την τύχη του Ντονμπάς. Μια συμφωνία που θα άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας ρωσικής προέλασης θα θεωρούνταν στρατηγική αποτυχία.
Η ουκρανική θέση και το αίτημα για εγγυήσεις τύπου ΝΑΤΟ
Ο Πίτερ Ρίκετς, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της Βρετανίας, προειδοποιεί ότι η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη θα μπορούσε να εξελιχθεί σε παγίδα. Όπως σημειώνει, μόλις η προσοχή των ΗΠΑ στραφεί αλλού, ο Πούτιν θα μπορούσε να «δημιουργήσει περιστατικά ως προσχήματα», επικαλούμενος, για παράδειγμα, την προστασία των ρωσόφωνων πληθυσμών.
Το Κίεβο, από την πλευρά του, επιμένει ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς αξιόπιστες και δεσμευτικές εγγυήσεις ασφάλειας, αντίστοιχες με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ. «Αν η Ρωσία ξεκινήσει ξανά έναν πόλεμο, τι θα κάνουν οι εταίροι μας;» διερωτήθηκε ο Ζελένσκι, συνοψίζοντας το υπαρξιακό δίλημμα της Ουκρανίας.
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα καθορίσει όχι μόνο την έκβαση των διαπραγματεύσεων, αλλά και την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια.
Με πληροφορίες του Bloomberg