NewsEdit Σοβαρές συζητήσεις, αλλά και έντονη ανησυχία στο Κίεβο, προκαλεί η νέα πρόταση που –σύμφωνα με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι– προωθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για την περιοχή του Ντονμπάς. Όπως αποκάλυψε ο Ουκρανός πρόεδρος σε συνάντηση με δημοσιογράφους, η Ουάσινγκτον εισηγείται την απόσυρση των ουκρανικών στρατευμάτων από τα τμήματα της περιοχής που ακόμη ελέγχει η Ουκρανία και τη μετατροπή τους σε μια «ελεύθερη οικονομική ζώνη».
Ο Ζελένσκι ανέφερε πως, σε προηγούμενες συζητήσεις, οι ΗΠΑ είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να παραχωρήσει πλήρως στον ρωσικό έλεγχο τις περιοχές αυτές. Η νέα πρόταση, όπως σημείωσε, εμφανίζεται ως ένας «συμβιβασμός»: η Ουκρανία θα αποχωρούσε στρατιωτικά, αλλά η Ρωσία δεν θα προωθούσε τα στρατεύματά της προκειμένου να καταλάβει το κενό.
Ωστόσο, ο Ουκρανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι η πρόταση αφήνει ανοιχτά κρίσιμα ερωτήματα για το ποιος θα διοικεί την περιοχή και πώς θα εξασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξει ρωσική «διείσδυση» είτε στρατιωτικά είτε υπό το πρόσχημα της πολιτικής παρουσίας.
«Τι θα εμποδίσει τους Ρώσους;»
«Αν αποχωρήσουν οι δικές μας δυνάμεις και οι ρωσικές μείνουν στις θέσεις τους, τι θα αποτρέψει τους Ρώσους από το να καταλάβουν την περιοχή; Ή από το να μεταμφιεστούν σε πολίτες και να ελέγξουν την ‘ελεύθερη οικονομική ζώνη’;» διερωτήθηκε ο Ζελένσκι, επισημαίνοντας ότι χωρίς ξεκάθαρες εγγυήσεις η πρόταση δεν μπορεί να θεωρηθεί δίκαιη.
Ο ίδιος έκανε λόγο για «πολύ σοβαρό» ζήτημα, τονίζοντας πως η Ουκρανία δεν αποκλείει τον διάλογο αλλά απαιτεί κάθε πιθανός συμβιβασμός να έχει ισορροπία και ασφάλεια.
Η ανάγκη για δημοκρατική νομιμοποίηση
Ο Ζελένσκι σημείωσε ακόμα ότι, αν η χώρα του καταλήξει τελικά σε συμφωνία που προβλέπει μια τέτοια ζώνη αποστρατιωτικοποίησης ή οικονομικού καθεστώτος, θα απαιτηθεί η έγκριση του ουκρανικού λαού. «Θα πρέπει να υπάρξουν εκλογές ή δημοψήφισμα για να επικυρωθεί οποιαδήποτε τέτοια απόφαση», είπε, καθιστώντας σαφές ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει μόνη της σε μια τόσο κρίσιμη παραχώρηση.
Ένα σχέδιο με πολλά ανοιχτά μέτωπα
Η αμερικανική πρόταση, όπως παρουσιάστηκε από τον Ουκρανό πρόεδρο, ανοίγει έναν νέο κύκλο διαβουλεύσεων για το μέλλον του Ντονμπάς και για το πώς θα διαμορφωθεί μια ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία. Παραμένουν, ωστόσο, πολλά κενά: ο μηχανισμός διασφάλισης της ζώνης, οι πολιτικές αρχές που θα την διοικούν, αλλά και η δυνατότητα εφαρμογής ενός τέτοιου μοντέλου σε μια περιοχή όπου οι συγκρούσεις συνεχίζονται.
Για την Ουκρανία, το επίκεντρο της συζήτησης είναι ένα: μια οποιαδήποτε παραχώρηση πρέπει να συνοδεύεται από σαφείς εγγυήσεις ασφάλειας και δημοκρατική νομιμοποίηση. Το αν η πρόταση των ΗΠΑ μπορεί να αποτελέσει τη βάση για έναν «δίκαιο συμβιβασμό», μένει να αποδειχθεί στις επόμενες διαπραγματεύσεις.