NewsEdit Πώς η κήρυξη πολέμου των Ναζί στις ΗΠΑ στις 11 Δεκεμβρίου 1941 σφράγισε τη στρατηγική κατάρρευση του Άξονα
Στις 11 Δεκεμβρίου 1941, τέσσερις ημέρες μετά το Περλ Χάρμπορ, η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία ανακοίνωσαν ότι εισέρχονται σε πόλεμο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επισήμως, ο Χέρμαν Γκέρινγκ και άλλοι Γερμανοί αξιωματούχοι μιλούσαν για «απάντηση στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό». Στην πραγματικότητα, ο Αδόλφος Χίτλερ ενεργούσε παρορμητικά, με βάση ιδεοληψίες και προσωπική πίεση, χωρίς καμία συνεκτική στρατηγική.
Ήταν η τρίτη και μοιραία λάθος απόφαση του 1941. Στην πράξη, η κήρυξη πολέμου στις ΗΠΑ έκλεισε οριστικά το παράθυρο στρατηγικής νίκης για τον Άξονα και μετέτρεψε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε μια σύγκρουση που η Γερμανία δεν μπορούσε πια να κερδίσει.
Η εκστρατεία στη Βόρεια Αφρική
Η πρώτη κρίσιμη επιλογή του 1941 ήταν η απόφαση του Χίτλερ να αποστείλει τον Ρόμελ και το Afrika Korps στη Βόρεια Αφρική, τον Φεβρουάριο εκείνης της χρονιάς.
Σε μια περίοδο κατά την οποία η Βέρμαχτ προετοιμαζόταν για μια γιγαντιαία σύγκρουση με την ΕΣΣΔ, η μεταφορά πολύτιμων δυνάμεων στη Λιβύη αποδυνάμωσε τη γερμανική θέση στην Ευρώπη. Αντί να επικεντρωθεί στην ολοκλήρωση του πολέμου στο Δυτικό Μέτωπο ή στη σταθεροποίηση των προμηθειών του Τρίτου Ράιχ, ο Χίτλερ διέσπειρε τις δυνάμεις του για να στηρίξει τον Μουσολίνι.
Η εισβολή στην ΕΣΣΔ
Στη συνέχεια, τον Ιούνιο του 1941, ξεκινάει η Επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα». Η Γερμανία άνοιξε το μεγαλύτερο και πιο αιματηρό μέτωπο του πολέμου, τη στιγμή που δεν είχε ακόμη κατανοήσει τη δυνατότητα της Σοβιετικής Ένωσης να απορροφά τεράστιες απώλειες και να ανασυντάσσει δυνάμεις.
Οι γερμανικές στρατιές καθηλώθηκαν μπροστά στη Μόσχα και στο Λένινγκραντ, υποτιμώντας το σοβιετικό απόθεμα σε στρατό, βιομηχανία και ανθρώπινο δυναμικό. Ήδη από τον χειμώνα του 1941, η Βέρμαχτ είχε εξαντληθεί —μια πραγματικότητα που δεν αντιλαμβάνονταν οι ηγεσίες του Ράιχ.
Η κήρυξη πολέμου στις ΗΠΑ
Η τρίτη και καθοριστική απόφαση του 1941 ήρθε τον Δεκέμβριο, όταν ο Χίτλερ, χωρίς καμία υποχρέωση από το Σύμφωνο Τριών, κήρυξε τον πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πρόκειται για μία από τις πιο ακατανόητες στρατηγικά κινήσεις της ναζιστικής ηγεσίας. Ο Ρούζβελτ είχε ήδη ενισχύσει τη Βρετανία μέσω του Lend-Lease, αλλά η αμερικανική κοινωνία ήταν ακόμη διχασμένη για την άμεση εμπλοκή στον πόλεμο. Με την κήρυξη πολέμου από τον Άξονα, ο Χίτλερ προσέφερε στον Ρούζβελτ το ισχυρότερο πολιτικό όπλο: τη νομιμοποίηση μιας ολοκληρωτικής πολεμικής δέσμευσης.
Αριθμητική υπεροχή και σύγκρουση χωρίς όρια
Μετά την είσοδο των ΗΠΑ, η Γερμανία βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν συνασπισμό πληθυσμιακά συντριπτικό:
τη Σοβιετική Ένωση, τη Βρετανική Αυτοκρατορία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι πόροι, η επιμελητεία και οι δυνατότητες επιστράτευσης των Συμμάχων υπερείχαν κατά τάξεις μεγέθους. Για πρώτη φορά, το Τρίτο Ράιχ βρέθηκε στην υποδεέστερη θέση όχι μόνο ποιοτικά αλλά και ποσοτικά.
Η βιομηχανική υπεροχή των Συμμάχων
Η πολεμική παραγωγή των ΗΠΑ ξεπέρασε κάθε ιστορικό προηγούμενο. Πλοία, άρματα, αεροσκάφη και πυρομαχικά παράγονταν σε ρυθμούς που η γερμανική βιομηχανία δεν μπορούσε να πλησιάσει.
Το Ράιχ προσπαθούσε να καλύψει τις ανάγκες τριών μετώπων με βιομηχανική βάση πολύ μικρότερη, ενώ οι συνεχείς βομβαρδισμοί από την αμερικανική 8η Αεροπορική Δύναμη και τη βρετανική RAF εξασθενούσαν ακόμη περισσότερο την παραγωγή.
Πολλαπλά μέτωπα και στρατηγική εξάντληση
Από το 1942 έως το 1944, η Γερμανία βρέθηκε να πολεμά στην Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική, στην Ιταλία, στον Ατλαντικό, στα Βαλκάνια και στη Δυτική Ευρώπη.
Κανένας στρατός δεν θα μπορούσε να διατηρήσει μακροπρόθεσμα αυτήν την έκταση μετώπων. Οι ίδιες οι στρατιωτικές επιτυχίες του 1939-1941 είχαν δημιουργήσει ένα γεωγραφικά αχανές και πρακτικά μη διαχειρίσιμο πολεμικό τοπίο.
Η ιδεολογική παγίδα του Χίτλερ
Η ναζιστική ιδεολογία απέρριπτε κάθε δυνατότητα διαπραγμάτευσης. Η πολεμική προσπάθεια του Ράιχ ήταν απόλυτη: ή νίκη ή ολοκληρωτική καταστροφή.
Ακόμη και όταν η κατάσταση στο Ανατολικό Μέτωπο επιδεινώθηκε δραματικά, ο Χίτλερ απέκλεισε κάθε σκέψη συμβιβασμού. Έτσι, η Γερμανία παγιδεύτηκε σε έναν αγώνα που δεν μπορούσε να κερδίσει και δεν επιτρεπόταν να τερματίσει.
Το 1941 ως σημείο χωρίς επιστροφή
Αν και η στρατηγική κατάρρευση της Γερμανίας δεν ήταν τότε ορατή στο ευρύ κοινό, οι εξελίξεις του 1941 καθόρισαν την τελική έκβαση του πολέμου.
Τα λάθη της Βόρειας Αφρικής, η αποτυχία στη Σοβιετική Ένωση και η αυτοκαταστροφική κήρυξη πολέμου στις ΗΠΑ δημιούργησαν έναν φαύλο κύκλο εξάντλησης που δεν είχε αναστροφή.
Χρειάστηκαν τριάμισι ακόμη χρόνια μέχρι η στρατηγική αυτή πραγματικότητα να μεταφραστεί σε στρατιωτική ήττα το 1945. Αλλά η ιστορία του πολέμου δείχνει ότι η μάχη είχε ουσιαστικά κριθεί ήδη από το τέλος του 1941.