NewsEdit Μετά από 1.372 ημέρες πολέμου που αρχικά «θα κρατούσε τρεις», η προοπτική ειρήνης στην Ουκρανία παραμένει θολή. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τον Economist, αργά ή γρήγορα θα υπάρξει μια συμφωνία που θα μπορεί να αποδεχθεί τόσο το Κίεβο όσο και η Μόσχα.
Η στιγμή αυτή θα σηματοδοτήσει το τέλος μιας αιματηρής περιόδου, αλλά και την απαρχή μιας νέας ευρωπαϊκής κρίσης. Όσο ο πόλεμος διαρκεί, ενώνει. Όταν σταματήσει, κινδυνεύει να διχάσει.
Η περίοδος της ενότητας
Η ρωσική εισβολή λειτούργησε ως ηλεκτροσόκ για την Ευρώπη, δημιουργώντας από τη Σκανδιναβία έως τη Μεσόγειο μια κοινή αίσθηση ιστορικής καμπής. Οι κυβερνήσεις των 27 ανταποκρίθηκαν με συντονισμό που έμοιαζε αδιανόητος λίγα χρόνια πριν: άνοιξαν τα σύνορα σε εκατομμύρια πρόσφυγες, ενέκριναν τη γερμανική Zeitenwende και εγκατάλειψη δεκαετιών πασιφισμού, επέβαλαν 20 πακέτα κυρώσεων στη Ρωσία, άνοιξαν τον δρόμο για την ένταξη της Ουκρανίας και συνεργάστηκαν στενά ακόμη και με το μετα-Brexit Λονδίνο.
Γιατί η επόμενη μέρα θα φέρει ρήξεις
Με τη διακοπή των μαχών, η κοινή στάση δύσκολα θα επιβιώσει. Οι χώρες της ανατολικής πλευράς — Βαλτικές χώρες, Φινλανδία, Πολωνία — θα αισθανθούν εκτεθειμένες. Ο ουκρανικός στρατός, που λειτούργησε ως ασπίδα για την Ευρώπη, μπορεί να αποστρατευθεί, αφήνοντας ανοιχτό τον φόβο ότι η Ρωσία θα ανασυντάξει δυνάμεις.
Απέναντί τους, η Δυτική Ευρώπη θα αντιδράσει διαφορετικά: ανακούφιση, διάθεση επιστροφής στην κανονικότητα, συζητήσεις για αποκλιμάκωση των εξοπλισμών και, αναπόφευκτα, μια ορισμένη πίεση για αναθέρμανση των οικονομικών σχέσεων με τη Μόσχα. Ο Economist φαντάζεται ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου γερμανικές βιομηχανίες ζητούν φθηνότερο ρωσικό αέριο και Πολωνοί ή Εσθονοί μιλούν για «προδοσία». Οι ρωγμές δεν θα είναι μόνο γεωγραφικές, αλλά και πολιτικές, μέσα σε κάθε κοινοβούλιο.
Τα μεγάλα ερωτήματα για την Ουκρανία
Η χώρα θα βγει από τον πόλεμο βαθιά τραυματισμένη, και η ευρωπαϊκή βοήθεια που θεωρήθηκε αυτονόητη σε καιρό πολέμου δεν είναι δεδομένη στην ειρήνη. Τρία κρίσιμα ζητήματα θα προκαλέσουν έντονες διαφωνίες:
- Θα πρέπει να επιστρέψουν οι πρόσφυγες;
Με εκατομμύρια Ουκρανούς να έχουν ενσωματωθεί σε ευρωπαϊκές κοινωνίες, η απαίτηση επιστροφής τους θα προκαλέσει κοινωνικές και πολιτικές τριβές. - Ποιος θα πληρώσει την ανασυγκρότηση;
Η συζήτηση για αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων άνω των 100 δισ. ευρώ συναντά ήδη αμερικανικές αξιώσεις και αντιδράσεις. - Τι μέλλει γενέσθαι με την ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας;
Σκάνδαλα διαφθοράς και η άποψη ότι «η υπόσχεση ένταξης ήταν εργαλείο για την τόνωση του ηθικού» θα δώσουν επιχειρήματα σε όσους θέλουν επιβράδυνση ή πάγωμα της διαδικασίας.
Η δύσκολη σχέση Ευρώπης – ΗΠΑ
Ο βαθύτερος γόρδιος δεσμός αφορά τη σχέση με την Ουάσιγκτον. Η συζήτηση περί «στρατηγικής αυτονομίας» έχει πλέον μεγαλύτερη απήχηση, αλλά στην ανατολική Ευρώπη η προοπτική απομάκρυνσης από την αμερικανική ομπρέλα εξακολουθεί να θεωρείται επικίνδυνη. Όσο διαρκεί ο πόλεμος, οι Ευρωπαίοι καταπίνουν την περηφάνια τους: ανέχονται άνισες συμφωνίες, πολιτικές δηλώσεις και συμβολικές κινήσεις που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν αδιανόητες. Με την ειρήνη, αυτές οι παραχωρήσεις δύσκολα θα συνεχιστούν.
Ειρήνη: ανάσα αλλά και αρχή μιας νέας δοκιμασίας
Η συμφωνία που θα βάλει τέλος στον πόλεμο θα αποτελέσει λύτρωση για την Ουκρανία και την Ευρώπη. Ταυτόχρονα, θα ενεργοποιήσει όλες τις φυγόκεντρες δυνάμεις που είχαν προσωρινά παγώσει: οικονομικές εξαρτήσεις, γεωπολιτικούς φόβους, πολιτικές αντιφάσεις.
Η Ευρώπη που έδειξε, αρχικά, ιστορική ενότητα μπροστά στην εισβολή, ίσως χρειαστεί να αντιμετωπίσει τις πιο δύσκολες αποφάσεις της όχι στη διάρκεια των μαχών, αλλά όταν αυτές τελειώσουν. Ο πραγματικός «εμφύλιος» της Ευρώπης μπορεί τελικά να ξεκινήσει στην ειρήνη.