NewsEdit Σε μια από τις πιο εκτεταμένες και συστηματικές χαρτογραφήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί ποτέ για τη σεισμικότητα της χώρας, επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και τη Νέα Ζηλανδία αποτύπωσαν με πρωτοφανή λεπτομέρεια το σύνολο των ενεργών ρηγμάτων στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αξιοποιώντας τα υψηλής ανάλυσης Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) του Ελληνικού Κτηματολογίου, η διεθνής ερευνητική ομάδα εντόπισε εκατοντάδες νέα ρήγματα, ενώ χαρτογράφησε εκ νέου και με μεγαλύτερη ακρίβεια τα ήδη γνωστά.
Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία της AFG (Active Faults Greece), της πρώτης ολοκληρωμένης βάσης ενεργών ρηγμάτων που στηρίζεται αποκλειστικά στο αποτύπωμά τους στο ανάγλυφο του εδάφους. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, επιβεβαιώνοντας τη διεθνή βαρύτητα του έργου.
Όπως εξηγούν οι επιστήμονες Dr John Begg, Δρ Βασιλική Μουσλοπούλου, Dr Dave Heron και Prof. Andy Nicol, το ελληνικό ανάγλυφο αντικατοπτρίζει μια αδιάκοπη γεωλογική διεργασία.
«Η Ελλάδα, σφηνωμένη ανάμεσα στην Αφρική και την Ευρασία, συνεχίζει να παραμορφώνεται από την επίμονη σύγκλιση των δύο ηπείρων» τονίζουν, υπογραμμίζοντας ότι πολλά ενεργά ρήγματα παραμένουν κρυμμένα κάτω από βλάστηση ή αστικό περιβάλλον.
Με την οικονομία της χώρας να στρέφεται ολοένα και περισσότερο στον τουρισμό και με την Ελλάδα να διεκδικεί ρόλο ενεργειακού κόμβου, η λεπτομερής κατανόηση της σεισμικής γεωλογίας αποκτά ζωτική σημασία για τις υποδομές και την πολιτική προστασία.
Η νέα βάση δεδομένων είναι ο πρώτος πανελλαδικός χάρτης ενεργών ρηγμάτων που:
- βασίζεται αποκλειστικά στη μορφολογία του εδάφους,
- έχει ενιαία κλίμακα 1:25.000,
- καταγράφει 3.815 ίχνη ρηγμάτων,
- τα ομαδοποιεί σε 892 επιμέρους ρήγματα,
- από τα οποία πάνω από τα μισά παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
Περιλαμβάνονται επίσης 35 επιφανειακές διαρρήξεις που συνδέονται με ιστορικούς σεισμούς.
Από το σύνολο των ιχνών:
- πάνω από 2.000 χαρακτηρίζονται ως ενεργά,
- περίπου 1.600 ως πιθανώς ενεργά.
Η ανάλυση έδειξε ότι πάνω από τα μισά ενεργά ρήγματα επηρεάζουν άμεσα τη ροή ποταμών, τη διάταξη ιζημάτων και τα όρια ανάμεσα σε ορεινούς όγκους και πεδινές ζώνες. Ωστόσο, αρκετά ρήγματα παραμένουν «μη ανιχνεύσιμα», θαμμένα κάτω από νεότερα στρώματα εδάφους.
Ο ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ
Τα σύγχρονα DEMs επιτρέπουν μια τρισδιάστατη, εξαιρετικά λεπτομερή απεικόνιση του εδάφους.
«Ένα DEM δεν είναι απλώς χάρτης – είναι μια τρισδιάστατη αναπαράσταση που αποκαλύπτει δομές αόρατες στο γυμνό μάτι» σημειώνουν οι ερευνητές.
Με ειδικές απεικονίσεις φωτισμού και κλίσεων, επιφανειακές λεπτομέρειες όπως:
- αλλαγές στην πορεία ποταμών,
- τριγωνικά μέτωπα σε ορεινές πλαγιές,
- γραμμικά αναγλύφια,
αποκαλύπτουν τα ίχνη παλαιότερων σεισμικών επεισοδίων.
Η χαρτογράφηση αυτή δεν είναι ένα θεωρητικό εργαλείο. Έχει άμεση επιχειρησιακή αξία.
«Η γνώση της θέσης και των ιδιοτήτων των ενεργών ρηγμάτων είναι κρίσιμη για τον σχεδιασμό δρόμων, γεφυρών, φραγμάτων και ενεργειακών δικτύων» δηλώνει η Δρ Βασιλική Μουσλοπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η βάση AFG, συνδυασμένη με δεδομένα σεισμικών καταγραφών και εδαφικών παραμορφώσεων, αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά τα μοντέλα σεισμικής επικινδυνότητας για όλη την Ελλάδα.
Ο Dr John Begg προσθέτει ότι η τεχνολογία δεν αρκεί από μόνη της:
«Η ερμηνεία των DEMs απαιτεί γεωλογική εμπειρία για να ξεχωρίσει ένα τεκτονικό ίχνος από μια απλή επιφάνεια διάβρωσης».
Η βάση δεδομένων AFG είναι διαθέσιμη ελεύθερα στο κοινό μέσω διαδραστικού χάρτη. Μηχανικοί, ερευνητές και πολίτες μπορούν να εντοπίζουν τα ρήγματα που βρίσκονται κοντά στην περιοχή τους και να ενημερώνονται για τα χαρακτηριστικά τους.
Η επιστημονική ομάδα εκτιμά ότι η πρωτοβουλία θα λειτουργήσει ως πρότυπο για άλλες σεισμικά ενεργές χώρες, αναδεικνύοντας πώς η τεχνολογία και η γεωλογική γνώση μπορούν να ενωθούν για να αποκαλύψουν τον «αόρατο» υπόγειο κόσμο της Γης.