NewsEdit Η τηλεοπτική συνέντευξη του Αντώνη Σαμαρά στον ANT1 δεν ήταν απλά μία πολιτική παρέμβαση ή μια προσωπική τοποθέτηση απέναντι στις εξελίξεις. Ήταν ένα πολιτικό αφήγημα με διπλό στόχο: αφενός, την αποδόμηση της κυβέρνησης και του Κυριάκου Μητσοτάκη, κάτι που συστηματικά κάνει εδώ και καιρό· αφετέρου, την υπεράσπιση της δικής του πολιτικής διαδρομής.
Του Ανατρεπτικού
Όσοι την παρακολούθησαν, είδαν έναν πρώην πρωθυπουργό να κάνει έναν προσωπικό πολιτικό απολογισμό, αλλά και να θέτει σκληρά ερωτήματα για το μέλλον του δημόσιου βίου. Ήταν όμως αυτό προοίμιο ενός νέου πολιτικού εγχειρήματος ή το κύκνειο άσμα μιας μακράς διαδρομής;
Ο Σαμαράς απέναντι στον Μητσοτάκη
Η συνέντευξη, μαγνητοσκοπημένη από τις 31 Οκτωβρίου, αποτέλεσε μια προσεκτικά σκηνοθετημένη πολιτική παρέμβαση αλλά όχι η διακήρυξη δημιουργίας ενός νέου φορέα. Ο Αντώνης Σαμαράς επιτέθηκε μετωπικά στον Κυριάκο Μητσοτάκη, καταλογίζοντάς του απομάκρυνση από τις αξίες και τη φυσιογνωμία της Νέας Δημοκρατίας. Μίλησε για «μεταλλαγμένο κόμμα» που «οδηγείται ολοταχώς στα βράχια» και για μια κυβέρνηση αποξενωμένη από την κοινωνία.
Το «δεν αρέσουμε πια», φράση που δανείστηκε από τη Μελίνα Μερκούρη, ήταν κάτι πολύ περισσότερο από λεκτική φιγούρα: ήταν η διάγνωση πολιτικής κόπωσης ενός ολόκληρου συστήματος εξουσίας. Μία διάγνωση που δεν κάνει μόνο ο πρώην πρωθυπουργός αλλά όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Σε κανένα όμως σημείο ο Αντώνης Σαμαράς δεν είπε άμεσα ή δεν υπαινίχθηκε ότι ο ίδιος θα μπορούσε να αποτελέσει μία εναλλακτική απέναντι σε αυτή την κόπωση.
Ο απολογισμός
Πίσω από τις αιχμές, ο πρώην πρωθυπουργός ξεδίπλωσε ένα αφήγημα εθνικής ευθύνης. Ο λόγος του είχε συγκινησιακά φορτία, με αναφορές στην προσωπική του πορεία, στις προσωπικές απώλειες, αλλά και στη «συνείδηση καθήκοντος». «Είμαι άνθρωπος, όχι μηχανή», είπε, προσδίδοντας μια ανθρώπινη διάσταση σε μια κατά τα άλλα ψυχρά πολιτική συνέντευξη.
Το μήνυμα ήταν διπλό: ο Σαμαράς δεν κινείται από προσωπικές φιλοδοξίες, αλλά παραμένει ενεργός θεματοφύλακας μιας «πατριωτικής ιδέας». Η ρητορική του, με λέξεις όπως «πατρίδα», «ευθύνη», «αναγέννηση», παρέπεμπε περισσότερο σε ένα κάλεσμα πολιτισμικής αφύπνισης παρά σε κομματική κινητοποίηση.
Η «Ιθάκη» του Αντώνη Σαμαρά
Κάποιοι χαρακτηρίζουν τη συνέντευξη «Η Ιθάκη του Αντώνη Σαμαρά». Πάντως “Αυλίδα” και έναρξη εκστρατείας δεν θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει κάποιος. Είχε το ύφος ενός πολιτικού που κοιτάζει πίσω, επανεξετάζει τις μάχες του, αλλά δεν εγκαταλείπει τη δημόσια σκηνή. Στο κλείσιμο, ο ίδιος μίλησε για «αίσθηση εθνικού καθήκοντος» και δήλωσε πως «θα αποφασίσει με ψυχραιμία». Η φράση αυτή, αν και ανοιχτή σε ερμηνείες, μοιάζει περισσότερο με υπόσχεση υπεράσπισης των θέσεών του και παραμονής στις επάλξεις μέχρι τέλους χωρίς όμως πρωταγωνιστικό ρόλο παρά με προαναγγελία επιστροφής.
Η Μέρκελ, το 2014 και ο χαμένος δρόμος
Η αναδρομή του στο 2012-2014, την εποχή της διακυβέρνησής του, είχε καθαρά εξομολογητικό χαρακτήρα. Για πρώτη φορά, κατήγγειλε δημοσίως την Άνγκελα Μέρκελ ότι τον «υπονόμευσε» και ότι του πρότεινε έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ «μέχρι να ανακάμψει η οικονομία». Ο Σαμαράς υπερασπίστηκε τη στάση του ως πατριωτική άρνηση και επιχείρησε να αποκαταστήσει το δικό του ρόλο στην κρίσιμη φάση της ελληνικής οικονομικής διάσωσης.
Η αφήγησή του, με τη δραματικότητα που τη διέκρινε, απέβλεπε στην αποκατάσταση της πολιτικής του υστεροφημίας. Υποστήριξε ότι η «πρώτη έξοδος στο ξέφωτο» το 2014 ανακόπηκε από εξωτερικές πιέσεις και εσωτερικές συμμαχίες που οδήγησαν στην πτώση της κυβέρνησής του. Κατηγόρησε ευθέως ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και Χρυσή Αυγή για «συμπαιγνία», επιχειρώντας να συνδέσει εκείνη την περίοδο με την «αχρείαστη περιπέτεια» του 2015.
Το δίλημμα «Μητσοτάκης ή Τσίπρας»
Ο Αντώνης Σαμαράς προσπάθησε να σπάσει το κυρίαρχο δίπολο «Μητσοτάκης ή Τσίπρας». Ανέδειξε τον εαυτό του ως φορέα μιας τρίτης, «πατριωτικής» πολιτικής λογικής, που συνδέει την εθνική ταυτότητα με τη δημοκρατική ευθύνη. Επέκρινε τον Αλέξη Τσίπρα λέγοντας πως «όσα δεν έδωσα εγώ, τα έδωσε εκείνος» και ειρωνεύτηκε τον «νέο πατριωτισμό» του πρώην πρωθυπουργού.
Η παρέμβασή του είχε καθαρά ιδεολογικό υπόβαθρο.
«Μεταπολίτευση της Μεταπολίτευσης»
Το πιο ουσιαστικό σημείο της συνέντευξης ίσως κρύβεται στην τελευταία του διαπίστωση: «Η Ελλάδα έχει μπει στη Μεταπολίτευση της Μεταπολίτευσης». Με τη φράση αυτή, ο Αντώνης Σαμαράς προσδιόρισε τη δική του θεώρηση για τη νέα φάση της πολιτικής ζωής: απονομιμοποίηση των παλαιών κομματικών σχημάτων, ανάγκη για «νέα σχέση εντιμότητας και συνέπειας» και επιστροφή σε πολιτικές μάχες αρχών, όχι διαχείρισης.
Αυτό το τρίπτυχο —πατριωτισμός, αναγέννηση, εθνικό όραμα— θα μπορούσε να είναι και το ιδρυτικό μανιφέστο ενός νέου πολιτικού φορέα. Κάτι που όμως δεν φαίνεται πως θα προχωρήσει από τον ίδιο.
Νέο κόμμα ή αποχαιρετισμός στα όπλα;
Η συνέντευξη του Αντώνη Σαμαρά περισσότερο θύμιζε πολιτικό επίλογο παρά εισαγωγή σε νέα εποχή. Ένας πολιτικός που έχει «φτάσει στο πιο ψηλό σκαλί» δεν έχει ανάγκη επιβεβαίωσης. Έχει, όμως, ανάγκη να αφήσει πίσω του μια συνεκτική πολιτική αφήγηση.
Ο πρώην πρωθυπουργός δεν ανακοίνωσε αυτό που κάποιοι περίμεναν, αλλά άφησε ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. Αν το κάνει, θα είναι από «εθνική ευθύνη», όχι από «φιλοδοξία». Αν δεν το κάνει, θα έχει ήδη διασφαλίσει το βασικότερο: τη δική του θέση στην πολιτική ιστορία.
Έτσι, το ερώτημα παραμένει: ο Αντώνης Σαμαράς προετοιμάζει μια νέα πολιτική εκστρατεία ή απλώς αποχαιρετά τα όπλα με αξιοπρέπεια;