NewsEdit Πώς «μπαίνουν» τα λοιμώδη νοσήματα σε μια χώρα;
Σχεδόν ποτέ ένα λοιμώδες νόσημα δεν εμφανίζεται τυχαία. Συνήθως εισέρχεται σιωπηλά στη χώρα με την άφιξη μολυσμένων ζώων, τα οποία μπορεί να μεταδίδουν τον ιό εβδομάδες ή και μήνες πριν εκδηλώσουν συμπτώματα. Η διάδοση μπορεί να γίνει επίσης μέσω μολυσμένων αντικειμένων, τροφίμων, εντόμων ή ακόμη και ανθρώπων που μεταφέρουν ίχνη μολυσμένων υλικών από μια περιοχή σε άλλη.
Είναι τα εμβόλια η λύση;
Η απάντηση είναι σύνθετη. Αν και τα εμβόλια αποτελούν σημαντικό εργαλείο πρόληψης, δεν είναι ούτε απολύτως ασφαλή ούτε 100% αποτελεσματικά. Για ορισμένες ζωονόσους, όπως η αφρικανική πανώλη των χοίρων ή η ευλογιά των αιγοπροβάτων, ο εμβολιασμός απαγορεύεται, καθώς δεν εγγυάται την εξάλειψη του ιού και μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στη διάγνωση. Επομένως, η ουσιαστική ασπίδα δεν είναι το εμβόλιο, αλλά η βιοασφάλεια: τα προληπτικά μέτρα που αποτρέπουν την είσοδο και εξάπλωση του νοσήματος.
Ποια είναι τα βασικά λοιμώδη νοσήματα που απειλούν την ελληνική κτηνοτροφία;
Οι μεγαλύτερες απειλές είναι έξι: ο αφθώδης πυρετός (ΑΠ), η ευλογιά των αιγοπροβάτων (ΕΠ), η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών (ΠΜΜ), ο καταρροϊκός πυρετός (ΚΠ), η αφρικανική πανώλη των χοίρων (ΑΠΧ) και η γρίπη των πτηνών (ΓΠ). Πρόκειται για ιούς που προέρχονται κυρίως από χώρες της Ασίας, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής.
Η παγκοσμιοποίηση, η εμπορία ζώων και η κλιματική αλλαγή ευνοούν τη μετάδοσή τους, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για την επιβίωση ιών και εντόμων-φορέων. Κάποια, όπως ο αφθώδης πυρετός, μπορούν να μεταφερθούν ακόμη και μέσω τροφίμων, χωρίς να απειλούν τον άνθρωπο, αλλά με ολέθριες συνέπειες για τα ζώα.
Γιατί είναι τόσο δύσκολη η εκρίζωση αυτών των νοσημάτων;
Κάθε ιός έχει διαφορετική ανθεκτικότητα και μηχανισμό μετάδοσης. Ορισμένοι επιβιώνουν για μήνες στο περιβάλλον ή στα αντικείμενα, άλλοι μεταδίδονται μέσω εντόμων. Υπάρχουν ακόμη και ιοί που παραμένουν «σιωπηλοί» στον οργανισμό των ζώων και συνεχίζουν να αποβάλλονται για χρόνια.
Η εμπειρία δείχνει ότι η εκρίζωση είναι εφικτή μόνο με συνεχή επαγρύπνηση, αυστηρούς ελέγχους και σωστή ενημέρωση των κτηνοτρόφων.
Πώς λειτουργεί ο μηχανισμός μόλυνσης – και τι σημαίνουν τα «κλειδιά» και οι «κλειδαριές»;
Κάθε ιός έχει στην επιφάνειά του πρωτεΐνες που λειτουργούν σαν «κλειδιά» και προσπαθούν να ταιριάξουν στις «κλειδαριές» των κυττάρων του ζώου. Αν δεν υπάρχει ταύτιση, δεν προκύπτει μόλυνση. Έτσι εξηγείται γιατί δεν χρειάζεται πανικός κάθε φορά που ακούμε για μια ζωονόσο: οι περισσότεροι ιοί που πλήττουν τα ζώα δεν μπορούν να προσβάλουν τον άνθρωπο.
Ωστόσο, οι έξι βασικές ζωονόσοι προκαλούν τεράστιες οικονομικές απώλειες και σοβαρές αναταράξεις στη ζωική παραγωγή.
Ποια είναι τα κρίσιμα μέτρα βιοασφάλειας;
Η προστασία ξεκινά από τον στάβλο.
- Περίφραξη και περιορισμός εισόδου ζώων: Μόνο ελεγμένα ζώα πρέπει να μπαίνουν σε μια εκτροφή, μετά από καραντίνα.
- Απολύμανση επισκεπτών και οχημάτων: Ελεγχόμενη πρόσβαση και καθαρισμός όλων των σημείων επαφής.
- Καταπολέμηση τρωκτικών, εντόμων και πτηνών: Αποφυγή φορέων που μπορούν να μεταδώσουν παθογόνα.
- Τακτικός καθαρισμός και απολύμανση: Συντήρηση εγκαταστάσεων, εργαλείων και συστημάτων αποθήκευσης.
Όπως λένε οι ειδικοί, «η ασφάλεια του κρέατος ξεκινά από το στάβλο, όχι από το ψυγείο του σπιτιού».
Ποιος είναι ο ρόλος του κτηνιάτρου;
Ο κτηνίατρος δεν είναι απλώς θεραπευτής των ζώων. Είναι ο σύμβουλος και ο φύλακας της εκτροφής. Ένας έγκαιρος έλεγχος ή μια σωστή υπόδειξη μπορεί να προλάβει μια ολόκληρη καταστροφή.
Σε περιόδους κρίσης, όπως όταν μειώνονται οι διαθέσιμοι πόροι ή χαλαρώνουν οι έλεγχοι, οι ζωονόσοι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος. Ο κτηνοτρόφος που συνεργάζεται στενά με τον κτηνίατρο του εξασφαλίζει υγιή κοπάδια, καλύτερη ανάπτυξη, λιγότερα φάρμακα και μικρότερο κόστος.
Γιατί η επένδυση στον κτηνίατρο είναι και επένδυση στην οικονομία;
Πολλοί θεωρούν τον κτηνίατρο «έξοδο». Στην πραγματικότητα, είναι η πιο αποδοτική ασφάλεια της εκτροφής. Ο έμπειρος κτηνίατρος μπορεί να γλιτώσει τον παραγωγό από ανυπολόγιστες ζημιές, να προστατεύσει τη δημόσια υγεία και να διασφαλίσει την ποιότητα των τροφίμων.
Η βιωσιμότητα της ελληνικής κτηνοτροφίας περνά αναπόφευκτα μέσα από τη συνεργασία ανθρώπου και επιστήμης. Γιατί, απέναντι σε έναν αόρατο εχθρό, η καλύτερη άμυνα είναι πάντα η πρόληψη.