NewsEdit Πρώην πρωθυπουργός και ιδρυτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Νάνο υπήρξε κεντρική φυσιογνωμία της πολιτικής μετάβασης της χώρας στη δημοκρατία
Ο Φάτος Νάνο, μία από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της Αλβανίας, πέθανε την Παρασκευή σε ηλικία 73 ετών, ύστερα από σύντομη νοσηλεία σε ιδιωτικό νοσοκομείο των Τιράνων. Ο πρώην πρωθυπουργός και ιδρυτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος υπήρξε από τους βασικούς πρωταγωνιστές της μετακομμουνιστικής εποχής, σημαδεύοντας με την παρουσία του την πολιτική ζωή της χώρας για πάνω από δύο δεκαετίες.
Από τα πανεπιστημιακά έδρανα στην πολιτική σκηνή
Γεννημένος το 1952 στα Τίρανα, ο Φάτος Νάνο ήταν γιος του πρώην διευθυντή της Αλβανικής Ραδιοτηλεόρασης. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων και ειδικεύτηκε στην Πολιτική Οικονομία. Μετά την αποφοίτησή του το 1978 εργάστηκε στη διοίκηση των μεταλλουργικών εργοστασίων του Ελμπασάν και αργότερα ως οικονομολόγος σε αγροτικό τομέα, προτού αναλάβει θέση ερευνητή στο Ινστιτούτο Μαρξιστικών-Λενινιστικών Σπουδών.
Εκεί, μελετούσε τις κοινωνικοοικονομικές μεταρρυθμίσεις στις χώρες του Ανατολικού Μπλοκ, αποκτώντας εμπειρία που θα αποδεικνυόταν κρίσιμη στην περίοδο των ραγδαίων αλλαγών που ακολούθησε την πτώση του καθεστώτος Χότζα.
Η μετάβαση στη δημοκρατία και η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος
Με τη διάλυση του μονοκομματικού συστήματος, ο Νάνο βρέθηκε στο επίκεντρο των εξελίξεων. Το 1990 διορίστηκε γενικός γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου και λίγους μήνες αργότερα αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Το 1991 ανέλαβε την πρωθυπουργία της μεταβατικής κυβέρνησης, με αποστολή τη διεξαγωγή των πρώτων ελεύθερων εκλογών.
Την ίδια χρονιά, οργάνωσε την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αλβανίας, του πολιτικού διαδόχου του πρώην Εργατικού Κόμματος. Υπό την ηγεσία του, οι Σοσιαλιστές επιχείρησαν να αποτινάξουν την κληρονομιά του ολοκληρωτισμού και να ενταχθούν στο νέο δημοκρατικό πλαίσιο, με σαφή προσανατολισμό προς τη Δύση.
Η φυλάκιση και η επιστροφή στην εξουσία
Η πολιτική του πορεία, ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ ομαλή. Μετά τη νίκη του Δημοκρατικού Κόμματος του Σαλί Μπερίσα στις εκλογές του 1992, ο Νάνο βρέθηκε στο στόχαστρο. Το 1993 συνελήφθη με κατηγορίες για διαφθορά και κατάχρηση ανθρωπιστικής βοήθειας, κατηγορίες που ο ίδιος χαρακτήρισε πολιτικά υποκινούμενες.
Καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκισης, αλλά αποφυλακίστηκε τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1997, εν μέσω πολιτικών ταραχών και κοινωνικής αναταραχής. Επανήλθε αμέσως στην ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος και, στις εκλογές του Ιουνίου της ίδιας χρονιάς, οδήγησε τους Σοσιαλιστές σε εκλογική νίκη, επιστρέφοντας στην πρωθυπουργία.
Πορείες εξουσίας και παραίτηση
Κατά τη διάρκεια των επόμενων ετών, ο Νάνο υπήρξε κεντρική φυσιογνωμία των κυβερνήσεων που προσπάθησαν να σταθεροποιήσουν την Αλβανία, να αποκαταστήσουν τη δημόσια τάξη και να επαναφέρουν τη χώρα στη διεθνή κοινότητα.
Η πρώτη του πρωθυπουργική θητεία μετά την αποφυλάκιση κράτησε έναν χρόνο, έως το 1998, οπότε και παραιτήθηκε μετά από εσωκομματικές συγκρούσεις και πολιτικές πιέσεις. Επέστρεψε εκ νέου στην πρωθυπουργία το 2002, παραμένοντας έως το 2005, όταν το κόμμα του ηττήθηκε από τους Δημοκρατικούς.
Τότε ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την πολιτική, αφήνοντας πίσω του ένα σύνθετο αποτύπωμα: μεταρρυθμιστής αλλά και αμφιλεγόμενος, πραγματιστής αλλά και συγκρουσιακός, με σαφή επιρροή στον τρόπο που η Αλβανία βημάτισε προς τη δημοκρατία.
Η προσωπική του ζωή και η δημόσια αναγνώριση
Ο Φάτος Νάνο υπήρξε παντρεμένος επί 25 χρόνια με τη Ρετζίνα Νάνο, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Μετά το διαζύγιό του, το 2002 παντρεύτηκε τη Ζοάνα Νάνο. Τα τελευταία χρόνια, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας, ιδιαίτερα με τους πνεύμονες, και είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση πριν από δύο χρόνια.
Την ίδια περίοδο, ο πρωθυπουργός Έντι Ράμα τού απένειμε τιμητικό μετάλλιο «για τη συμβολή του στην οικοδόμηση του συνταγματικού και δημοκρατικού κράτους», αναγνωρίζοντας τον ρόλο του ως θεμελιωτή της νέας πολιτικής εποχής της Αλβανίας.
Η πολιτική του κληρονομιά
Η πορεία του Νάνο αντικατοπτρίζει τη δύσκολη διαδρομή μιας χώρας που πέρασε από τον αυταρχισμό στη δημοκρατία, με ταυτόχρονες αναζητήσεις ταυτότητας, σταθερότητας και διεθνούς νομιμοποίησης. Υπήρξε ο πολιτικός που προσπάθησε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στο παλιό και το νέο, να δώσει ευρωπαϊκό προσανατολισμό στην Αλβανία, αλλά και να επιβάλει έναν ρεαλισμό στην πολιτική σκηνή που συχνά ταλανιζόταν από προσωπικές αντιπαραθέσεις.
Ο θάνατός του κλείνει ένα μεγάλο κεφάλαιο για την αλβανική πολιτική ιστορία. Ο Φάτος Νάνο υπήρξε ο άνθρωπος που ενσάρκωσε τη μετάβαση, με όλα τα βάρη και τις αντιφάσεις της, αφήνοντας πίσω του μια χώρα που, παρά τις δυσκολίες, δεν γύρισε ποτέ πίσω.