NewsEdit Μετά από χρόνια έντασης, οι σχέσεις Τουρκίας και Αιγύπτου μπαίνουν σε νέα φάση συνεργασίας, δημιουργώντας ανακατατάξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα επιδιώκει να εδραιώσει ρόλο στρατηγικού εταίρου σε τομείς ενέργειας, εμπορίου και ασφάλειας, ενώ η Ελλάδα παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις στην περιοχή.
Για περισσότερο από μία δεκαετία οι σχέσεις Τουρκίας και Αιγύπτου ήταν τεταμένες, με τον Ταγίπ Ερντογάν να χαρακτηρίζει τον Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι «δικτάτορα». Ωστόσο, η πρόσφατη εξομάλυνση των σχέσεων ανοίγει τον δρόμο για μια βαθύτερη συνεργασία. Η Άγκυρα, ιδίως τους τελευταίους μήνες, επιδιώκει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια «σκακιέρα» όπου ενέργεια, εμπόριο, διπλωματία και ασφάλεια αλληλοσυνδέονται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παράλληλα, η Ελλάδα προσπαθεί να διατηρήσει τις συμμαχίες της, με το Κάιρο και τη Λιβύη να δημιουργούν νέα δεδομένα σε μια ήδη δύσκολη εξίσωση.
Η ελληνο-αιγυπτιακή ΑΟΖ υπό τουρκική κριτική
Τούρκοι αναλυτές θεωρούν «νομικά αμφιλεγόμενη» την πρωτοβουλία της Ελλάδας για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ), υποστηρίζοντας ότι η Αθήνα προώθησε χάρτη που εξυπηρετεί κυρίως τα δικά της συμφέροντα, εφαρμόζοντας την αρχή ότι τα νησιά δημιουργούν πλήρεις θαλάσσιες ζώνες.
Επικαλούνται, επίσης, τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου του 2020, σημειώνοντας πως το αποτέλεσμα δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες της Αθήνας. Αντίθετα, η Τουρκία φέρεται να πρότεινε μια πιο «νομικά τεκμηριωμένη» λύση με μεγαλύτερη θαλάσσια περιοχή, που τράβηξε την προσοχή του Καΐρου, το οποίο διατήρησε μερική συμφωνία με την Ελλάδα αλλά άφησε ανοιχτούς διαύλους με την Άγκυρα.
Ρηματική διακοίνωση της Αιγύπτου στην Αθήνα
Τον Ιούλιο, η Αίγυπτος απέστειλε ρηματική διακοίνωση στην Ελλάδα, αμφισβητώντας τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στη Μεσόγειο. Το ΥΠΕΞ απάντησε ότι πρόκειται για «αναμενόμενη αντίδραση γειτονικού κράτους» στο πλαίσιο της εκκρεμούς οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών.
Στρατηγικές αλλαγές λόγω Λιβύης
Η σύγκρουση στη Λιβύη επιδείνωσε το παρελθόν: η Αίγυπτος στήριζε τον στρατηγό Χαφτάρ, ενώ η Τουρκία την κυβέρνηση της Τρίπολης και το παράνομο μνημόνιο που υπέγραψε μαζί της. Σήμερα η Τουρκία έχει επανασυνδεθεί διπλωματικά με το Κάιρο, ενώ διατηρεί συμφωνίες και με τις δύο πλευρές της Λιβύης, ανοίγοντας τον δρόμο για πιθανή οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών.
Ο ρόλος του Ισραήλ και οι νέες ισορροπίες
Η επιφυλακτικότητα της Αιγύπτου έναντι της Ελλάδας συνδέεται και με τη σύσφιξη σχέσεων Ελλάδας – Ισραήλ, που προκαλεί ανησυχία στο Κάιρο. Παράλληλα, ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα, ενώ οι επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα πλήττουν τα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ. Η Άγκυρα εκτιμά πως μια συμφωνία συνεργασίας με την Τουρκία προσφέρει στην Αίγυπτο μεγαλύτερα οφέλη από ό,τι η Ελλάδα, αλλά και εναλλακτική απέναντι στο αβέβαιο μπλοκ Δύσης–Ισραήλ.
Αμυντικό «δέλεαρ» και στρατιωτική συνεργασία
Η Τουρκία επιδιώκει να ενισχύσει τη συνεργασία και στον αμυντικό τομέα. Η Αίγυπτος φέρεται να βρίσκεται κοντά στην ένταξή της στο πρόγραμμα ανάπτυξης του stealth μαχητικού αεροσκάφους KAAN, με κοινές επισκέψεις στρατιωτικών αντιπροσωπειών, εκπαίδευση, μεταφορά τεχνογνωσίας και ανταλλαγή εμπειριών. Η πρωτοβουλία έχει πολιτικούς στόχους: να κλείσει τα κεφάλαια προηγούμενων διαφορών και να επιτρέψει συντονισμένες προσπάθειες επίλυσης περιφερειακών ζητημάτων, πιθανώς μαζί με άλλα αραβικά κράτη.
Μνημόνιο κατανόησης και οι μελλοντικές εξελίξεις
Πληροφορίες αναφέρουν ότι πριν το τέλος του 2025 θα υπογραφεί μνημόνιο κατανόησης Καΐρου – Άγκυρας για τη συμμετοχή της Αιγύπτου στο πρόγραμμα KAAN. Η επαναπροσέγγιση Τουρκίας – Αιγύπτου, η στρατιωτική συνεργασία και οι ανοιχτοί δίαυλοι με Ελλάδα και Ισραήλ διαμορφώνουν ένα πλέγμα ισορροπιών που συνεχώς επανακαθορίζεται.
Η στρατηγική επιλογή του Καΐρου – προς Άγκυρα ή Αθήνα – θα κρίνει τις μελλοντικές εξελίξεις, ενώ η Ελλάδα παραμένει προσηλωμένη στη διασφάλιση των εθνικών της συμφερόντων σε ένα περιβάλλον που αλλάζει ταχύτατα.