NewsEdit Τον κώδωνα του κινδύνου για το φαινόμενο της «φορολογικής διάβρωσης», που πλήττει ιδιαίτερα τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα, κρούει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, μέσα από την ετήσια έκθεση Νομισματικής Πολιτικής.
Η ΤτΕ ζητά στοχευμένες μεταρρυθμίσεις ώστε το φορολογικό σύστημα να γίνει πιο δίκαιο και αποδοτικό, προειδοποιώντας για τις επιπτώσεις της συστηματικής υπερφορολόγησης λόγω πληθωρισμού.
Τι είναι η «φορολογική διάβρωση» και γιατί προβληματίζει
Η φορολογική διάβρωση (fiscal drag) είναι ένα φαινόμενο που, όπως εξηγεί η Τράπεζα της Ελλάδος, υπονομεύει τη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών. Προκύπτει όταν τα εισοδήματα αυξάνονται μόνο ονομαστικά λόγω πληθωρισμού, χωρίς να ενισχύεται αντίστοιχα η αγοραστική δύναμη των φορολογουμένων. Παρά ταύτα, οι φορολογούμενοι μετακινούνται σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια και φορολογούνται περισσότερο, ενώ στην πράξη παραμένουν στα ίδια ή χαμηλότερα επίπεδα πραγματικού εισοδήματος.
Το αποτέλεσμα είναι διττό: αφενός ενισχύονται τα φορολογικά έσοδα του κράτους χωρίς να αυξάνονται οι πραγματικές δυνατότητες των πολιτών, αφετέρου πλήττεται η προοδευτικότητα του φορολογικού συστήματος, καθώς επιβαρύνονται περισσότερο όσοι δεν έχουν ουσιαστικά ενισχυθεί οικονομικά.
Τα ευρήματα της ΤτΕ: Σοβαρές επιπτώσεις για τα μεσαία στρώματα
Στην ειδική ανάλυση για τη φορολογική διάβρωση, η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει ότι το 2023 το 70% της πρόσθετης φορολογικής επιβάρυνσης προήλθε από τη μετακίνηση φορολογουμένων σε ανώτερα φορολογικά κλιμάκια. Το 2019 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 20%.
Την ίδια ώρα, η ελαστικότητα του φόρου εισοδήματος – δηλαδή η ποσοστιαία αύξηση των εσόδων από φόρους για κάθε 1% αύξηση του εισοδήματος – ανέβηκε από 1,8 το 2019 σε 2,0 το 2023. Η επιβάρυνση αυτή, αν και δεν οδήγησε σε αύξηση του φόρου εισοδήματος ως ποσοστό του ΑΕΠ (που έμεινε στο 5,9%), έγινε ιδιαίτερα αισθητή από τα μεσαία εισοδηματικά στρώματα.
Ποιες λύσεις προτείνει ο Στουρνάρας
Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν προτείνει ρητά τη θέσπιση αυτόματου μηχανισμού τιμαριθμικής αναπροσαρμογής της φορολογικής κλίμακας. Ωστόσο, επισημαίνει ότι η μη προσαρμογή στις πληθωριστικές πιέσεις εντείνει τις στρεβλώσεις και υπονομεύει την κοινωνική δικαιοσύνη.
Υπό αυτό το πρίσμα, η ΤτΕ ζητά:
- Ενίσχυση της προοδευτικότητας του φορολογικού συστήματος, ώστε να αντισταθμίζεται η φορολογική διάβρωση.
- Στοχευμένα φορολογικά κίνητρα για νεοφυείς επιχειρήσεις και επενδύσεις σε έρευνα και τεχνολογία.
- Αξιολόγηση και επαναπροσανατολισμό των δημοσίων δαπανών, με αποφυγή βραχυπρόθεσμων και αποσπασματικών επιδομάτων.
- Αναμόρφωση των κριτηρίων χορήγησης επιδομάτων, με συνυπολογισμό παραμέτρων πέραν των εισοδηματικών, εξαιτίας της εκτεταμένης φοροδιαφυγής.
- Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, μέσω απλοποίησης κανονισμών, μείωσης γραφειοκρατίας και ταχύτερης απονομής δικαιοσύνης.
Μεταρρυθμίσεις 2019-2023: Θετικές, αλλά όχι αρκετές
Η έκθεση αναγνωρίζει πως οι φορολογικές αλλαγές της περιόδου 2019-2023 – όπως η μείωση των φορολογικών και ασφαλιστικών συντελεστών και η αναμόρφωση της κλίμακας – ενίσχυσαν τη διανεμητική ικανότητα του συστήματος και περιόρισαν τις ανισότητες. Ωστόσο, τονίζεται ότι η αντιμετώπιση της φορολογικής διάβρωσης απαιτεί περαιτέρω τομές και διαρκή προσαρμογή στις οικονομικές συνθήκες.
Η φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών και το ελάχιστο τεκμαρτό
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών με την εισαγωγή ελάχιστου τεκμαρτού εισοδήματος. Η Τράπεζα θεωρεί πως η ρύθμιση αυτή συνέβαλε σε πιο δίκαιη κατανομή της φορολογικής επιβάρυνσης, ενισχύοντας τη διαφάνεια και περιορίζοντας τις στρεβλώσεις που προκαλούσε η απόκρυψη εισοδημάτων.
Το μήνυμα της Τράπεζας της Ελλάδος
Το συμπέρασμα της έκθεσης είναι σαφές: η αντιμετώπιση της φορολογικής διάβρωσης είναι ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και δημοσιονομικής ισορροπίας. Χρειάζεται, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ένα φορολογικό σύστημα προσαρμοσμένο στις πραγματικές συνθήκες, που να ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα, να στηρίζει τη μεσαία τάξη και να διασφαλίζει επαρκή έσοδα για το κράτος χωρίς να πλήττει τους πιο ευάλωτους.
- Γάζα: “Παιδιά θα αρχίσουν να πεθαίνουν από τη δίψα” – Καταρρέει το σύστημα υδροδότησης, προειδοποιεί η UNICEF
- Γεραπετρίτης: «Θα υπερασπιζόμαστε τα θαλάσσιά μας δικαιώματα στο πεδίο – χωρίς δισταγμό»
- Φορολογική διάβρωση: Το δυσβάσταχτο βάρος της μεσαίας τάξης και το καμπανάκι Στουρνάρα για δίκαιη φορολογία
- Καταπέλτης ο δικηγόρος των θυμάτων: «Ο Φλωρίδης είπε ψέματα – Προσβάλλει τους θεσμούς και τη Δικαιοσύνη»
- Υδρογονάνθρακες σε Κρήτη και Πελοπόννησο: Ενεργειακή ευκαιρία σε διπλωματικό ναρκοπέδιο