Βασίλη Παπαβασιλείου: Το τέλος μιας σημαντικής εποχής για το ελληνικό θέατρο

Ο θάνατος του Βασίλη Παπαβασιλείου σηματοδοτεί το τέλος μιας σημαντικής εποχής για το ελληνικό θέατρο και τον πολιτισμό.

Ο Βασίλης Παπαβασιλείου, γεννημένος το 1949 στη Θεσσαλονίκη υπήρξε σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας, μηχανικός ήχου και τιμημένος Ιππότης Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας, μια διάκριση που του απονεμήθηκε με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού της γαλλικής κυβέρνησης. Τον τελευταίο καιρό νοσηλευόταν σε νοσοκομείο αντιμετωπίζοντας σοβαρά προβλήματα υγείας.

Η καλλιτεχνική πορεία και το έργο του

Η πολυδιάστατη καλλιτεχνική του πορεία ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη, όπου αρχικά σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, πριν αποφασίσει να αφιερωθεί στο θέατρο, φοιτώντας στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Στη διάρκεια τριών δεκαετιών σκηνοθέτησε τριάντα παραστάσεις, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα έργων από κλασικούς όπως ο Σοφοκλής, ο Σαίξπηρ και ο Μολιέρος, έως σύγχρονους δημιουργούς όπως ο Μπέκετ, ο Αναγνωστάκης και ο Μανιώτης. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη μετάφραση θεατρικών και πεζών κειμένων σημαντικών συγγραφέων, όπως ο Γκολντόνι, ο Μποντ και ο Σαντ.

Οι τελευταίες δουλειές του

Στις τελευταίες του δουλειές περιλαμβάνονται παραστάσεις όπως Τους Ζυγούς Λύσατε (2019), Η Ελένη του Γιάννη Ρίτσου (2017), Relax… Mynotis (2017), Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή… θα πεις κι ένα τραγούδι, Ιφιγένεια εν Ταύροις του Γκαίτε, Ο Τυχοδιώκτης βασισμένος στον Χουρμούζη, Του Κουτρούλη ο γάμος του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή (2012), Ο Κύκλωπας του Ευριπίδη (2013), καθώς και δύο οπερέτες του Θεόφραστου Σακελλαρίδη.

Τιμητικές διακρίσεις και εκπαιδευτικό έργο

Η συνεισφορά του στον χώρο του θεάτρου τιμήθηκε με διακρίσεις από τον Δήμο Αθηναίων, τον Δήμο Χαλανδρίου, την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών και το Φεστιβάλ Θεάτρου Συρακουσών στη Σικελία. Επιπλέον, μετέδωσε τις γνώσεις και το πάθος του μέσα από τη διδασκαλία σε δραματικές σχολές και στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συμβάλλοντας στην εκπαίδευση νέων καλλιτεχνών.

Η κληρονομιά του Βασίλη Παπαβασιλείου

Η απώλειά του αφήνει ένα μεγάλο κενό στην πολιτιστική σκηνή, καθώς ο Βασίλης Παπαβασιλείου υπήρξε μια μορφή που σημάδεψε την ιστορία του θεάτρου με το έργο και το ήθος του. Η μνήμη του θα παραμείνει ζωντανή μέσα από τις παραστάσεις που ανέβασε, τα κείμενα που μετέφρασε και τους ανθρώπους που επηρέασε με το έργο του.

Τον σημαντικό άνθρωπο του θεάτρου αποχαιρέτησε μέσα από ανάρτηση στο Facebook, ο Έλληνας θεατρικός συγγραφέας, δραματουργός και μεταφραστής, Μάνος Λαμπράκης, γράφοντας:

«Ο Βασίλης Παπαβασιλείου αναχωρεί σε έναν καιρό απόλυτης διαφάνειας, όπου το νόημα δεν στοχάζεται, αλλά επιδεικνύεται. Ο Παπαβασιλείου ωστόσο σε όλη την διάρκεια του βίου του επέμεινε στο αντίθετο: στο αδιαφανές, στο δυσνόητο, στο μετέωρο. Στον χρόνο του λόγου, όχι στην αμεσότητα της πληροφορίας.

Η σιωπή του δεν ήταν αποχώρηση, αλλά θέση. Η απόσυρσή του από τον θόρυβο ήταν μορφή πράξης.

Σήμερα, αυτός ο τρόπος ύπαρξης, μη θεαματικός, μη εκβιαστικά συναισθηματικός, εκλείπει. Και μαζί του, χάνεται ένας κόσμος που ήλπιζε ακόμη πως το θέατρο μπορεί να μη διασκεδάζει, αλλά να διαρρηγνύει.

Να μη μεταδίδει, αλλά να αποκαλύπτει την απουσία. Αντίο, λοιπόν όχι ως αποχαιρετισμός, αλλά ως ανοιχτή συνθήκη εκκρεμότητας.

Όχι ως πέρας, αλλά ως αναστολή της τελεσιδικίας. Ως υπόλειμμα φωνής που δεν συμπληρώθηκε, ως νόημα που αρνήθηκε να κλείσει.

Όχι μνήμη, αλλά ρωγμή στη ροή της λήθης.

Όχι φως, αλλά η καθυστέρηση της απόφασης να το αναζητήσεις. Καμία αφήγηση δεν τον εμπεριέχει.

Μόνο ο χώρος που τον στερεί και τον μαρτυρεί ταυτόχρονα.

Μια σκιά χωρίς προέλευση, ένα αποτύπωμα που επιμένει, όχι επειδή υπήρξε, αλλά επειδή δεν εξαντλήθηκε».