NewsEdit Πόσο αληθινός είναι ο ισχυρισμός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «έλυσε πολλούς πολέμους»;
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποστηρίζει ότι δικαιούται το Νόμπελ Ειρήνης, καθώς –όπως λέει– έχει παρέμβει σε οκτώ διεθνείς συγκρούσεις από τότε που ανέλαβε το αξίωμα. Ωστόσο, σε καμία από αυτές δεν έχει επιτευχθεί διαρκής ειρήνη. Οι εστίες έντασης παραμένουν, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις η βία αναζωπυρώθηκε. Το παρακάτω explainer εξετάζει, μία προς μία, τις υποθέσεις στις οποίες ο Τραμπ διαδραμάτισε ρόλο.
Έφερε πραγματική ειρήνη ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν;
Τον Αύγουστο, ο Τραμπ συγκάλεσε τις δύο χώρες στην Ουάσιγκτον για να υπογράψουν κοινή διακήρυξη για την αναζήτηση ειρηνικών σχέσεων. Αν και αυτό παρουσιάστηκε ως σημαντική πρόοδος, δεν πρόκειται για δεσμευτική συνθήκη. Το πραγματικό ειρηνευτικό κείμενο του 2023 παραμένει ανυπόγραφο, ενώ εκκρεμότητες, όπως η απαίτηση αναθεώρησης του αρμενικού Συντάγματος, εμποδίζουν συμφωνία.
Παράλληλα, οι οικονομικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ –ανάμεσά τους και η παραχώρηση δικαιωμάτων ανάπτυξης ενός στρατηγικού διαδρόμου που πήρε το όνομα του Τραμπ– προκάλεσαν πολιτικές εντάσεις στην περιοχή. Η ειρήνη παραμένει εύθραυστη.
Τι συνέβη ξανά στα σύνορα Καμπότζης–Ταϊλάνδης;
Η σύγκρουση μεταξύ Καμπότζης και Ταϊλάνδης αναζωπυρώθηκε, με αεροπορικές επιθέσεις της Ταϊλάνδης να διαλύουν προηγούμενη εκεχειρία που είχε μεσολαβήσει ο Τραμπ. Αν και ο πρόεδρος έφερε τις δύο πλευρές σε συνομιλίες και επέβαλε τιμωρητικούς δασμούς, η νέα έκρηξη βίας απέδειξε ότι η αμερικανική διαμεσολάβηση δεν έλυσε τη ρίζα του προβλήματος.
Η τελευταία εκεχειρία υπογράφηκε στη Μαλαισία, αλλά και πάλι δεν συνοδεύτηκε από κεντρική πολιτική συμφωνία για τα σύνορα.
Έχει φέρει αποτέλεσμα η εμπλοκή του σε Ισραήλ, Γάζα, Ιράν και τις αραβικές χώρες;
Η συμφωνία Ισραήλ–Χαμάς για απελευθέρωση ομήρων και προσωρινή κατάπαυση του πυρός θεωρήθηκε σημαντική, αλλά δεν έθεσε τέλος στον πόλεμο της Γάζας. Οι παραβιάσεις της εκεχειρίας, οι διαφωνίες για τον αφοπλισμό της Χαμάς και το καθεστώς της μεταπολεμικής Γάζας διατηρούν την κρίση ανοιχτή.
Παράλληλα, ο Τραμπ επέκτεινε τις προσπάθειες για περαιτέρω εξομάλυνση Ισραήλ–αραβικού κόσμου μέσω των Abraham Accords. Ωστόσο, η εμπλοκή του στη σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν –με αμερικανικούς βομβαρδισμούς ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων τον Ιούνιο– αποσταθεροποίησε περαιτέρω την περιοχή. Η Τεχεράνη απορρίπτει τις αμερικανικές απαιτήσεις, και το Ισραήλ διατηρεί ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων χτυπημάτων.
Τερματίστηκε ο πόλεμος στο ανατολικό Κονγκό;
Όχι. Παρά το αμερικανικό μεσολαβητικό πλαίσιο και την «ειρηνευτική» τελετή που διοργάνωσε ο Τραμπ στην Ουάσιγκτον, η σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης της ΛΔ Κονγκό και της αντάρτικης οργάνωσης M23 –με στήριξη από τη Ρουάντα σύμφωνα με τον ΟΗΕ– συνεχίζεται.
Οι δύο πλευρές υπέγραψαν αμερικανο-διαμεσολαβημένη συμφωνία τον Ιούνιο, αλλά αυτή δεν εφαρμόστηκε. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ επιδιώκουν πρόσβαση στα κρίσιμα ορυκτά της περιοχής, κάτι που ενισχύει την καχυποψία για τα πραγματικά κίνητρα της εμπλοκής.
Αποτράπηκε πράγματι ο κίνδυνος ευρύτερης σύγκρουσης Ινδίας–Πακιστάν;
Μετά από μια αιματηρή σύγκρουση διάρκειας τεσσάρων ημερών, επήλθε εκεχειρία στις 10 Μαΐου, στην οποία οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πως συνέβαλαν. Ο Τραμπ δήλωσε πως απείλησε με διακοπή εμπορίου και με αυτό πίεσε τις δύο χώρες.
Η Ινδία, ωστόσο, το διαψεύδει και υποστηρίζει ότι η αποκλιμάκωση δεν οφείλεται σε αμερικανική πίεση. Το ουσιώδες: καμία από τις θεμελιώδεις διενέξεις –κυρίως το Κασμίρ– δεν αντιμετωπίστηκε.
Έλυσε τη διαμάχη Αιγύπτου–Αιθιοπίας για το Φράγμα της Αναγέννησης;
Παρά τις δηλώσεις του Λευκού Οίκου ότι ο πρόεδρος «έχει πλέον τερματίσει» τη σύγκρουση, οι διαθέσιμες πληροφορίες δεν δείχνουν σαφή πρόοδο. Ο Τραμπ εμφανίζεται να υιοθετεί τη γραμμή του Καΐρου, ενώ η Αιθιοπία απορρίπτει ορισμένες δηλώσεις του.
Το φράγμα άνοιξε τον Σεπτέμβριο, παρά τις αντιρρήσεις Αιγύπτου και Σουδάν, ενώ ο Αλ Σίσι δεσμεύεται να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της χώρας του. Καμία συμφωνία δεν έχει υπογραφεί, ούτε έχει τεθεί πλαίσιο επίλυσης.
Σταθεροποιήθηκαν οι σχέσεις Σερβίας–Κοσόβου;
Οι οικονομικές συμφωνίες της πρώτης θητείας Τραμπ δεν μετουσιώθηκαν σε πολιτική πρόοδο. Η Βόρεια Μιτρόβιτσα παραμένει σημείο τριβής, οι Σέρβοι του βορρά δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο και καμία ειρηνευτική συνθήκη δεν έχει υπογραφεί.
Παρότι η πρόεδρος του Κοσόβου είπε ότι ο Τραμπ απέτρεψε νέα κλιμάκωση, δεν υπάρχουν αποδείξεις. Η σερβική πλευρά αρνείται ότι υπήρχε κίνδυνος πολέμου.
Πλησιάζει λύση στο μέτωπο Ρωσίας–Ουκρανίας;
Ο Τραμπ είχε δηλώσει προεκλογικά ότι θα τερμάτιζε τον πόλεμο «σε μία ημέρα». Στην πράξη, όμως, η σύγκρουση συνεχίζεται για τέταρτο χρόνο. Ο ίδιος έχει μετατοπιστεί από την ιδέα άμεσης εκεχειρίας στο σενάριο συμφωνίας «με τη μάχη σε εξέλιξη».
Επέβαλε κυρώσεις στις δύο μεγαλύτερες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες, ενώ τελευταία πιέζει τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι για μια συμφωνία που οι Ευρωπαίοι θεωρούν ευνοϊκή για τη Μόσχα και απειλητική για την ασφάλεια της Ευρώπης.
Υπάρχει πραγματική πρόοδος με τη Βόρεια Κορέα;
Ο Τραμπ επιδιώκει νέα συνάντηση με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, μετά τις τρεις ιστορικές συνόδους της περιόδου 2017-2021 και την ανταλλαγή επιστολών. Παρά ταύτα, η Πιονγκγιάνγκ έχει προχωρήσει σε περισσότερες και ισχυρότερες βαλλιστικές δοκιμές, έχει επεκτείνει το πυρηνικό της πρόγραμμα και απολαμβάνει αυξημένη στήριξη από Ρωσία και Κίνα.
Ο Τραμπ πλέον αναγνωρίζει τη Βόρεια Κορέα ως πυρηνική δύναμη. Ο Κιμ δηλώνει πρόθυμος για διάλογο, αλλά μόνο αν η Ουάσιγκτον εγκαταλείψει την απαίτηση για πλήρη αποπυρηνικοποίηση.
Τι συμπεραίνεται συνολικά για την «διπλωματία Τραμπ»;
Ο πρόεδρος έχει εμπλακεί σε σειρά διεθνών συγκρούσεων, συχνά με έντονη προσωπική πρωτοβουλία, οικονομικές πιέσεις, απειλές και αιφνιδιαστικές κινήσεις. Ωστόσο, οι περισσότερες παρεμβάσεις:
- Δεν οδήγησαν σε βιώσιμες ειρηνευτικές συμφωνίες,
- δεν αντιμετώπισαν τις ρίζες των συγκρούσεων,
- και σε πολλές περιπτώσεις η ένταση κλιμακώθηκε εκ νέου.
Παρά τις διακηρύξεις περί «πολλών επιλυμένων πολέμων», τα δεδομένα δείχνουν έναν απολογισμό με ημιτελείς, εύθραυστες ή αμφιλεγόμενες παρεμβάσεις, μακριά από τη θεσμική διπλωματία και κοντά σε μια προσωποκεντρική, συναλλακτική προσέγγιση που σπάνια παράγει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.