NewsEdit Στην καρδιά της Τουρκίας προσγειώθηκε χθες ο Πάπας Λέων ΙΔ’, πραγματοποιώντας το πρώτο του επίσημο ταξίδι από την εκλογή του στις 8 Μαΐου 2025.
Η παρουσία του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ στην Τουρκία αποκτά ιστορική διάσταση, όχι μόνο λόγω της προσωπικότητάς του, αλλά και εξαιτίας του πλούσιου ιστορικού πλαισίου των προηγούμενων επισκέψεων Ποντίφικων στη χώρα αυτή.
Ο «Ειρηνοποιός» και οι προηγούμενοι Πάπες στην Άγκυρα
Ο πρώτος Πάπας που επισκέφθηκε την Άγκυρα ήταν ο Παύλος ο Στ’, γνωστός ως «Ειρηνοποιός», ο οποίος κατά τη διάρκεια του πέμπτου ταξιδιού του στο εξωτερικό το 1967 συνάντησε τον Πρόεδρο Τζεβντέτ Σουνάι. Η επίσκεψη αυτή θεωρήθηκε συνέχεια του ιστορικού ταξιδιού του Παύλου στους Αγίους Τόπους και της θερμής συνάντησής του με τον Πατριάρχη Αθηναγόρα στο Όρος των Ελαιών. Η Άγκυρα αποτέλεσε ένα σημείο συνάντησης θρησκευτικής διπλωματίας και πολιτικής, επιβεβαιώνοντας τη σημασία των σχέσεων Βατικανού και Τουρκίας.
Αργότερα, το 1979, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ επισκέφθηκε τη χώρα μετά από ταξίδια σε Ιρλανδία και Πολωνία. Τότε, ο Πρόεδρος ήταν ο Φαχρί Κορουτούρκ και ο Προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας συνάντησε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο στην Κωνσταντινούπολη, ενισχύοντας περαιτέρω τους δεσμούς μεταξύ των χριστιανικών κοινοτήτων.
Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’ επισκέφθηκε την Άγκυρα το 2006, ενώ πρωθυπουργός ήταν ο Ταγίπ Ερντογάν και Πρόεδρος ο Αχμέτ Νέζντέτ Σεζέρ. Η συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στο Φανάρι αναδεικνύει τη σημασία της θεολογικής και διπλωματικής συνεργασίας για την ενότητα των χριστιανικών κοινοτήτων.
Ο «πρώτος Τούρκος Πάπας» και η σχέση του με την Ανατολή
Ο Ιωάννης ΙΓ’, γνωστός ως «πρώτος Τούρκος Πάπας», υπηρέτησε στην Τουρκία και την Ελλάδα ως απεσταλμένος της Αγίας Έδρας από το 1935 έως το 1944. Η εκλογή του το 1958 ως 261ος Διάδοχος του Αποστόλου Πέτρου προκάλεσε τον χαρακτηρισμό του ως «συμπατριώτη» από Τούρκους διανοούμενους, λόγω της μακρόχρονης παρουσίας του στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Ιωάννης ΙΓ’ συνέβαλε στη διάσωση εκατοντάδων Εβραίων, ενώ η σχέση του με την Ελλάδα ήταν περισσότερο διπλωματική παρά εκκλησιαστική.
Αυτή η ιστορική κληρονομιά δίνει ιδιαίτερη σημασία στην επίσκεψη του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ στην Τουρκία, καθώς οι προηγούμενοι Ποντίφικες είχαν ήδη χαράξει το δρόμο για τη χριστιανική διπλωματία και τον οικουμενισμό.
Η σημασία της Νίκαιας και η 1700η επέτειος της Συνόδου
Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ περιλαμβάνει και ταξίδι στο Ιζνίκ, την αρχαία Νίκαια, όπου το 325 μ.Χ. πραγματοποιήθηκε η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος υπό τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. Η Σύνοδος αυτή καθόρισε βασικές πτυχές της χριστιανικής πίστης, όπως η κοινή ημερομηνία για το Πάσχα και η θεολογική αντίληψη για τον Ιησού Χριστό ως Υιό του Θεού. Σήμερα, τα ερείπια της Βασιλικής της Νίκαιας και οι ταφόπλακες κάτω από το νερό θυμίζουν τη σημασία αυτής της ιστορικής συγκέντρωσης.
Ο Πάπας Λέων ΙΔ’ θα παραστεί στην επέτειο με εκπροσώπους από 22 διαφορετικές Εκκλησίες, ομολογίες και οργανισμούς, επιβεβαιώνοντας το οικουμενικό χαρακτήρα της συνάντησης. Η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου θα είναι επίσης καθοριστική, ενώ το σύνθημα του Λέοντα, «In illo uno unum» (σε αυτό είμαστε ένα), αντικατοπτρίζει τη σημασία της ενότητας των χριστιανών.
Η ιστορική διάσταση των παπικών επισκέψεων στην Τουρκία
Κάθε Πάπας που επισκέφθηκε την Τουρκία ανέδειξε διαφορετικές πτυχές της χριστιανικής και πολιτικής ιστορίας της περιοχής. Ο Παύλος Στ’ επικεντρώθηκε στην άρση των αναθεμάτων και στη θεμελίωση διαλόγου μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων. Ο Ιωάννης Παύλος Β’ έθεσε βάσεις για τις σχέσεις με την Ορθόδοξη Εκκλησία και ενίσχυσε τη διπλωματική παρουσία του Βατικανού στην Ανατολή. Ο Βενέδικτος ΙΣΤ’ συνδύασε τη θεολογική αυστηρότητα με την προσπάθεια για οικουμενική συμφιλίωση.
Ο Πάπας Λέων ΙΔ’, σε αυτό το πλαίσιο, συνεχίζει αυτήν την παράδοση, προσθέτοντας όμως και σύγχρονα στοιχεία, όπως η συμμετοχή γυναικών στην οικουμενική συζήτηση και η ενίσχυση του διαλόγου με χριστιανικές κοινότητες από όλο τον κόσμο, από την Αφρική έως την Ασία.
Πολιτική διάσταση και διεθνείς σχέσεις
Η συνάντηση του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ με τον Πρόεδρο Ερντογάν δεν είναι απλώς συμβολική. Ο ρόλος της Τουρκίας ως γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης και οι σχέσεις της με τις χριστιανικές κοινότητες στην περιοχή έχουν μακρά ιστορία, γεμάτη προκλήσεις και δυναμικές αλλαγές. Η επίσκεψη του Ποντίφικα μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τον διάλογο μεταξύ θρησκειών, αλλά και τη διπλωματία μεταξύ Ευρώπης, Βατικανού και Τουρκίας.
Η πολιτική διάσταση γίνεται ακόμη πιο εμφανής αν αναλογιστούμε ότι ο Πάπας Λέων ΙΔ’ θα επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη και το Ιζνίκ, πόλεις με βαθύ συμβολισμό για την ιστορία της Χριστιανοσύνης και για την Τουρκία, επιβεβαιώνοντας ότι η θρησκευτική διπλωματία μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο γεωπολιτικής επιρροής.
Οι συμμετέχοντες στη Σύνοδο της Νίκαιας
Η συνάντηση περιλαμβάνει εκπροσώπους από την Αρμενική, Συροορθόδοξη, Κοπτική και Ασσύρια Εκκλησία, καθώς και από παγκόσμιους οργανισμούς όπως το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και η Παγκόσμια Ευαγγελική Συμμαχία. Στόχος είναι η συζήτηση για την ενότητα των χριστιανών και η αναβίωση του πνεύματος της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου. Η συμμετοχή της θεολόγου Βαλερί Ντουβάλ Πουγόλ ως μοναδικής γυναίκας στη συνάντηση αποτελεί σύμβολο προόδου και συμπερίληψης.
Η διάταξη των εκπροσώπων αντανακλά επίσης τις προκλήσεις: ορισμένα Ορθόδοξα Πατριαρχεία δεν θα συμμετάσχουν προσωπικά, ενώ αντιπροσωπείες θα εκπροσωπήσουν περιοχές όπως η Βηρυτός και η Κωνσταντινούπολη, υπογραμμίζοντας τη σύνθετη γεωγραφική και πολιτική διάσταση της χριστιανικής κοινότητας.
Θρησκευτικό και κοινωνικό μήνυμα
Η επίσκεψη του Πάπα Λέοντα ΙΔ’ στην Τουρκία στέλνει μήνυμα ενότητας σε έναν κόσμο που συχνά διχάζεται από θρησκευτικές και πολιτικές συγκρούσεις. Η θεολογική διάσταση, η παρουσία εκπροσώπων από 22 διαφορετικά δόγματα και η ιστορική αναφορά στη Σύνοδο της Νίκαιας συνθέτουν μια εικόνα συνεργασίας και διαλόγου που ξεπερνά τα όρια των συνόρων.
Ο Πάπας Λέων ΙΔ’ φαίνεται να επιδιώκει όχι μόνο την οικουμενική ενότητα, αλλά και την επιστροφή στις θεμελιώδεις αρχές της χριστιανικής πίστης, όπως διατυπώθηκαν πριν από 1700 χρόνια στη Νίκαια. Η προσέγγισή του, συνδυάζοντας σεβασμό στην παράδοση με σύγχρονες ευαισθησίες, αποτελεί μια προσπάθεια γεφύρωσης του παρελθόντος με το παρόν.
Το ταξίδι συνεχίζεται
Μετά την Άγκυρα, ο Πάπας Λέων ΙΔ’ θα μεταβεί στο Ιζνίκ και στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα συμμετάσχει σε εκδηλώσεις μνήμης, συναντήσεις με θρησκευτικούς ηγέτες και διαλέξεις για τη σημασία της Οικουμενικής Συνόδου. Η παρουσία του Ποντίφικα σε αυτές τις πόλεις έχει πολλαπλές αναγνώσεις: ιστορική, θρησκευτική, κοινωνική και πολιτική. Μέσα από αυτό το ταξίδι, ο Πάπας στοχεύει να αναδείξει τον ρόλο της θρησκείας ως παράγοντα ειρήνης και διαλόγου, ενώ παράλληλα ενισχύει τη θέση του Βατικανού στο διεθνές σκηνικό.
Η τριήμερη επίσκεψη αποτελεί κομβικό σημείο για τη χριστιανική κοινότητα της περιοχής και για τον οικουμενικό διάλογο. Η σημασία της ενότητας, της μνήμης και της συνεργασίας θα επαναληφθεί σε κάθε στάδιο της επίσκεψης, καθιστώντας τον Πάπα Λέοντα ΙΔ’ όχι απλώς έναν πνευματικό ηγέτη, αλλά και έναν σύγχρονο πρεσβευτή της ειρήνης και του οικουμενισμού.