NewsEdit Το πρόσφατο περιστατικό στη Χαλκιδική, όπου ένας νεαρός λύκος επιτέθηκε σε πεντάχρονο κορίτσι σε παραλία κοντά στον Νέο Μαρμαρά, εύλογα τρόμαξε την τοπική κοινωνία και προβλημάτισε τους επιστήμονες και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η Καλλιστώ.
Του Σπύρου Ψαρούδα*
Ο λόγος του προβληματισμού των ειδικών έγκειται στο γεγονός πως ο λύκος παρουσιάζει φοβική συμπεριφορά απέναντι στον άνθρωπο και για αυτόν τον λόγο τέτοιου είδους επιθέσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες. Στην Ελλάδα είναι η πρώτη φορά που έχουμε προσέγγιση και επίθεση λύκου σε μικρό παιδί.
Η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης για τον Λύκο που λειτουργεί στην Περιβαλλοντική Οργάνωση «Καλλιστώ» βρέθηκε από την πρώτη στιγμή στην περιοχή του Νέου Μαρμαρά, συνομίλησε με κατοίκους, εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και επαγγελματίες στον κλάδο του τουρισμού, αναφορικά με την παρουσία του συγκεκριμένου λύκου στην περιοχή. Παράλληλα, τοποθετήσαμε κάμερες στα σημεία όπου εμφανίζεται το συγκεκριμένο άτομο, ώστε να μπορέσουμε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για την συμπεριφορά και τις διαδρομές του. Τις επόμενες ημέρες, υπό τον συντονισμό της Δασικής Υπηρεσίας και σε συνεργασία με φορείς όπως ο ΟΦΥΠΕΚΑ, θα πραγματοποιηθεί επιχείρηση παγίδευσης του συγκεκριμένου λύκου, καθώς η εξοικείωσή του με τον άνθρωπο χαρακτηρίζεται προβληματική και επικίνδυνη. Στόχος μας, ο συγκεκριμένος λύκος να μεταφερθεί σε κάποιο καταφύγιο, μιας και η επανένταξη του κοντά σε κάποια άλλη περιοχή θα εγκυμονούσε κινδύνους για νέα επίθεση κατά ανθρώπου.
Λαμβάνοντας υπόψη την σπανιότητα των επιθέσεων λύκων σε ανθρώπους, αξίζει να εστιάσουμε συνολικά στους λόγους για τους οποίους η άγρια πανίδα προσεγγίζει όλο και περισσότερο την ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο λύκος, από τη φύση του, αποφεύγει τον άνθρωπο και σπάνια τον προσεγγίζει. Αναζητά κυρίως εύκολη τροφή, την οποία μπορεί να βρει σε νεκρά ζώα από κτηνοτροφικές μονάδες, σε σκουπίδια ή σε αυτοσχέδιες χωματερές, που δυστυχώς εξακολουθούν να υπάρχουν σε αρκετές περιοχές της χώρας.
Οι αιτίες πίσω από τις μετακινήσεις των άγριων ζώων είναι πολλαπλές, η κλιματική αλλαγή που μεταβάλλει τα φυσικά ενδιαιτήματα, η ερήμωση της υπαίθρου και η μείωση της παραδοσιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας, η αλλαγή χρήσεων γης και, φυσικά, η επέκταση των οικισμών, που κάνουν δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ υπαίθρου και οικιστικών ζωνών. Όλα αυτά δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον, όπου τα ζώα αναγκάζονται να προσαρμοστούν και να αναζητήσουν τροφή πιο κοντά στις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Εκτός από τους λύκους, και άλλα άγρια ζώα, όπως τα αγριογούρουνα, τα τσακάλια ή οι αρκούδες, εμφανίζονται όλο και πιο συχνά κοντά σε οικισμούς. Ειδικά οι αρκούδες, την άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν βιώνουν έντονο τροφικό στρες, προσεγγίζουν περιοχές που παλαιότερα απέφευγαν, ακόμα και πεδινές ή κατοικημένες, για να βρουν καρπούς και άλλες πηγές τροφής. Τις τελευταίες δεκαετίες το φαινόμενο αυτό έχει καταγραφεί συστηματικά από την επιστημονική κοινότητα και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, δείχνοντας ότι οι μετακινήσεις των ζώων δεν αποτελούν συγκυριακό περιστατικό, αλλά τάση που συνδέεται με τη σταδιακή απορρύθμιση των οικοσυστημάτων.
Ο ρόλος των μεγάλων θηρευτών, όπως ο λύκος και η αρκούδα, είναι θεμελιώδης για τη διατήρηση της ισορροπίας στα φυσικά οικοσυστήματα. Πρόκειται για εξαιρετικά σημαντικά είδη της άγριας πανίδας, που επηρεάζουν τη λειτουργία ολόκληρων οικοσυστημάτων. Όταν οι κορυφαίοι θηρευτές εξαφανίζονται από ένα οικοσύστημα, οι συνέπειες είναι συχνά σοβαρές και εκτεταμένες.
Για τον λόγο αυτό Πολιτεία, Περιβαλλοντικές Οργανώσεις και κοινωνία πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μας για την συνύπαρξη με τα μεγάλα σαρκοφάγα. Για να είναι βιώσιμη αυτή η συνύπαρξη πρέπει η Πολιτεία να επενδύσει στην ενίσχυση των ανθρώπων της υπαίθρου με προληπτικά μέτρα, όπως οι ηλεκτροφόρες περιφράξεις ή οι Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιών, να στελεχώσει επαρκώς και να καταρτίσει τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες και τις Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών του ΟΦΥΠΕΚΑ, να επιδιώξει και να ενισχύσει συνεργασίες με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Αστυνομία, την επιστημονική κοινότητα και τις εξειδικευμένες Περιβαλλοντικές Οργανώσεις. Και, φυσικά, να φροντίσει για έγκυρη ενημέρωση και περιβαλλοντική εκπαίδευση.
*Ο Σπύρος Ψαρούδας είναι Γενικός Συντονιστής της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης «Καλλιστώ»