NewsEdit Μια γέφυρα που συνδέει όχι μόνο τις δύο όχθες αλλά και δύο αιώνες ιστορίας, πολιτισμού και τεχνολογικής πρωτοπορίας. Η παλιά κινητή γέφυρα του Ευρίπου στη Χαλκίδα παραμένει σύμβολο της πόλης, άρρηκτα συνδεδεμένη με τα «τρελά νερά», τη ναυτική ζωή και την τεχνική ιδιοφυΐα του 19ου αιώνα.
Ωστόσο, από τα μεσάνυχτα της Κυριακής, η πόλη παραμένει στην κυριολεξία «κομμένη στα δύο», καθώς η γέφυρα κόλλησε και δεν κλείνει, εξαιτίας βλάβης στον ηλεκτροϋδραυλικό μηχανισμό της στην πλευρά της Εύβοιας.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Οργανισμού Λιμένων Νομού Ευβοίας (ΟΛΝΕ), οι τεχνικοί εργάστηκαν όλη τη νύχτα, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να αποκαταστήσουν τη λειτουργία της, ενώ παραμένει άγνωστο πότε θα επανέλθει σε κανονική λειτουργία. Ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΛΝΕ, Μπάμπης Μανιάτης, δήλωσε πως το πρόβλημα εντοπίζεται σε μια ψηφιακή κάρτα που δεν «διαβάζει» σωστά την πλευρά της Εύβοιας, με αποτέλεσμα η γέφυρα να αδυνατεί να επανέλθει στη θέση της. «Πιστεύαμε ότι θα λυνόταν σε μισή ώρα, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουμε λύση», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ήδη καταγράφονται σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα στην πόλη, με τους κατοίκους να καταγγέλλουν σημαντικές καθυστερήσεις. Υπενθυμίζεται ότι μόλις πριν από λίγους μήνες, ο ίδιος ο Μανιάτης είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο «να ανοίξει ένα βράδυ η γέφυρα και να μην ξανακλείσει», λόγω της ανάγκης εκτεταμένης συντήρησης μετά από δεκαετίες συνεχούς λειτουργίας.
Ένα μηχανικό θαύμα στη σκιά της αρχαιότητας
Η παλιά γέφυρα του Ευρίπου, που ενώνει τη Χαλκίδα με τη βοιωτική στεριά, δεν είναι μόνο ένα πρακτικό πέρασμα: είναι ένα πολιτισμικό τοπόσημο. Η πρώτη της μορφή τοποθετείται στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν ο βασιλιάς Όθωνας και η βαυαρική αντιβασιλεία επιδίωξαν την τεχνική και διοικητική ενοποίηση της χώρας. Η ανάγκη για ασφαλή και σταθερή σύνδεση ανάμεσα σε Εύβοια και Στερεά Ελλάδα, με τη συνεχή διέλευση ανθρώπων, εμπορευμάτων και στρατευμάτων, οδήγησε στην κατασκευή της πρώτης σταθερής γέφυρας στο στόμιο του Ευρίπου το 1858.
Η γέφυρα που γνωρίζουμε σήμερα, με τον χαρακτηριστικό μηχανισμό της που της επιτρέπει να ανοίγει και να επιτρέπει τη διέλευση πλοίων, ολοκληρώθηκε σε μορφή περιστροφικής γέφυρας το 1896, σε μια περίοδο εκσυγχρονισμού και τεχνικής αναγέννησης για το ελληνικό κράτος. Πρόκειται για μία από τις πρώτες περιστροφικές γέφυρες στην Ευρώπη, με τον μηχανισμό της να λειτουργεί έως σήμερα, περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα.
Τα «τρελά νερά» που υπάκουσαν στην τεχνική
Το ιδιαίτερο γεωφυσικό και υδρολογικό φαινόμενο του Ευρίπου, με τα παλιρροϊκά ρεύματα να αλλάζουν κατεύθυνση κάθε έξι ώρες περίπου, συνιστούσε ανέκαθεν μυστήριο και πρόκληση. Ο Αριστοτέλης, που έζησε τα τελευταία του χρόνια στη Χαλκίδα, λέγεται ότι πέθανε απογοητευμένος επειδή δεν κατάφερε να εξηγήσει πλήρως το φαινόμενο. Μέχρι σήμερα, η παλιρροϊκή συμπεριφορά των νερών του Ευρίπου αποτελεί αντικείμενο μελέτης.
Η γέφυρα, σχεδιασμένη για να μπορεί να «υπακούει» στις ανάγκες της ναυσιπλοΐας και των ρευμάτων, έχει έναν μοναδικό μηχανισμό που την καθιστά περιστροφική: ανοίγει οριζόντια, στρεφόμενη παράλληλα στο ρεύμα, επιτρέποντας τη διέλευση πλοίων. Αυτός ο συνδυασμός φυσικού φαινομένου και ανθρώπινης τεχνικής παρέμβασης προσδίδει στη γέφυρα έναν σχεδόν ποιητικό χαρακτήρα – ένα σύμβολο συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης.
Από το ιστορικό στο ζωντανό παρόν
Η γέφυρα του Ευρίπου δεν είναι απλώς μνημείο – είναι λειτουργική υποδομή. Μέχρι την κατασκευή της νέας υψηλής γέφυρας το 1993, η παλιά γέφυρα εξυπηρετούσε αποκλειστικά όλη την οδική κυκλοφορία μεταξύ Εύβοιας και στερεάς Ελλάδας. Σήμερα, παραμένει σε χρήση κυρίως για την τοπική κυκλοφορία, τους πεζούς και τους επισκέπτες που στέκονται τις νυχτερινές ώρες για να παρατηρήσουν το άνοιγμα της γέφυρας και τα αλλοπρόσαλλα ρεύματα.
Η λειτουργία της γέφυρας κάθε βράδυ είναι σχεδόν τελετουργική. Κάτοικοι και τουρίστες μαζεύονται για να δουν τη μηχανή να τίθεται σε λειτουργία, σαν να πρόκειται για κάποιο αρχαίο θέατρο μηχανικής. Ο ήχος των γραναζιών, το άνοιγμα του περάσματος, και η σιωπηλή κίνηση των πλοίων δημιουργούν μια εμπειρία που υπερβαίνει τη χρηστικότητα του έργου.
Σύμβολο ταυτότητας και μνήμης
Η παλιά γέφυρα του Ευρίπου αποτελεί κομμάτι της ταυτότητας της Χαλκίδας. Στην τοπική συνείδηση, είναι περισσότερο από υποδομή: είναι μνήμη, παιδικά καλοκαίρια, ραντεβού στα κάγκελα, τα πρώτα αυτοκίνητα που διέσχισαν την πόλη, τα καράβια που πηγαινοέρχονται. Είναι το «παραθυράκι» της πόλης προς τη θάλασσα και τον κόσμο.
Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε συζήτηση για αντικατάσταση ή παύση λειτουργίας της προκαλεί αντιδράσεις. Η γέφυρα δεν μπορεί απλώς να αποσυρθεί – πρέπει να διασωθεί, να αναδειχθεί, να ενταχθεί οργανικά στην καθημερινή εμπειρία της πόλης ως στοιχείο πολιτισμικής κληρονομιάς.
Μια πρόταση για το μέλλον
Καθώς η Χαλκίδα αναζητά νέα ταυτότητα ανάμεσα στον τουρισμό, τη βιομηχανία και την πολιτιστική της κληρονομιά, η γέφυρα του Ευρίπου μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης. Μια πλήρης αποκατάσταση, η δημιουργία ενός τεχνολογικού μουσείου μηχανικής, η ενίσχυση της επιστημονικής ανάδειξης του φαινομένου του Ευρίπου και η ψηφιακή ξενάγηση στη γέφυρα θα μπορούσαν να την καταστήσουν πυλώνα του πολιτιστικού τουρισμού της περιοχής.
Άλλωστε, γέφυρες δεν χτίζονται μόνο για να περνάμε – χτίζονται για να θυμόμαστε και να προχωράμε μαζί. Και η παλιά γέφυρα του Ευρίπου το αποδεικνύει καθημερινά.