Algospeak: Η νέα γλώσσα του ίντερνετ απέναντι στη λογοκρισία του αλγόριθμου

Σε έναν ψηφιακό κόσμο όπου οι λέξεις μπορούν να κοπούν, να φιλτραριστούν ή να προκαλέσουν διαγραφή λογαριασμών, οι χρήστες του διαδικτύου εφευρίσκουν μια νέα μορφή γλώσσας.

Το “algospeak” – δηλαδή, το να προσαρμόζεις τον λόγο σου για να αποφύγεις την αλγοριθμική λογοκρισία – έχει γίνει η νέα ψηφιακή διάλεκτος της εποχής.

Από το “kill” στο “unalive”

Στις πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram, λέξεις όπως “suicide” ή “rape” μπορούν να μπλοκαριστούν αυτόματα. Για να αποφύγουν το κόψιμο του περιεχομένου τους, οι δημιουργοί υιοθετούν νέους κώδικες. Έτσι, η λέξη “unalive”, που προέρχεται από ένα meme (στην animated σειρά “Ultimate Spider-Man”, στην οποία ο χαρακτήρας Deadpool λέει “unalive” για να αποφύγει να πει “kill”), χρησιμοποιείται αντί για τη λέξη «σκοτώσω», το “seggs” παίρνει τη θέση του “sex”, ενώ συγκεκριμένα emoji υπονοούν πολιτικά ή ευαίσθητα ζητήματα όπως η Γάζα ή η σεξουαλική βία.

Ο γλωσσολόγος Adam Aleksic, στο νέο του βιβλίο Algospeak, εξηγεί πώς αυτοί οι κώδικες δεν είναι απλώς παροδικά memes, αλλά ενδείξεις μιας βαθύτερης πολιτισμικής αλλαγής. Σύμφωνα με τον ίδιο, η γλώσσα στο διαδίκτυο εξελίσσεται πιο γρήγορα από ποτέ, συχνά ως αποτέλεσμα της αλγοριθμικής παρακολούθησης.

Η τάση αυτή δεν μένει μόνο στις οθόνες: μαθητές γυμνασίου γράφουν για τον Άμλετ που σκέφτεται να “unalive” τον εαυτό του, δείχνοντας πώς το algospeak περνάει από τα memes στα σχολικά δοκίμια.

Από τη λογοκρισία στην αντίσταση

Το algospeak ξεκίνησε ως απάντηση στη λογοκρισία, όμως μετατράπηκε σε μια μορφή ψηφιακής αντίστασης. Οι χρήστες δεν προσπαθούν απλώς να αποφύγουν φίλτρα. Προσπαθούν να μιλήσουν. Και όταν δεν τους αφήνουν, απλώς αλλάζουν τον τρόπο που μιλάνε.

Από την Κίνα, όπου η λέξη «λογοκρισία» λογοκρίνεται και έχει αντικατασταθεί με “υδρόβιο προϊόν”, μέχρι τις ισπανόφωνες κοινότητες που χρησιμοποιούν το “desvivirse” αντί για “suicidarse”, το φαινόμενο είναι παγκόσμιο.

Όταν η περιθωριακή γλώσσα γίνεται mainstream

Η διαδρομή της γλώσσας είναι συχνά πολιτική. Όπως εξηγεί ο Aleksic, πολλές λέξεις ξεκινούν από μειονοτικές ή περιθωριακές κοινότητες, οι οποίες δεν νιώθουν εκπροσωπούμενες από την κυρίαρχη γλώσσα. Από εκεί, διαρρέουν στο mainstream. Πολλές φορές, αυτό γίνεται μέσα από αστεία – λέξεις όπως “sigma”, “mewing” ή “maxing” διαδίδονται χωρίς οι χρήστες να γνωρίζουν ότι προέρχονται από την manosphere ή ακόμα και από κύκλους incel.

Αυτό εγείρει ερωτήματα: Ποιος ελέγχει τη γλώσσα; Ποιος την κατέχει; Το 2014, η δημιουργός Peaches Monroe είδε τη φράση της “on fleek” να γίνεται viral, χωρίς να κατοχυρώσει κανένα δικαίωμα. Σήμερα, συζητιέται ακόμη και η «κλοπή ύφους» ανάμεσα σε influencers.

Χιούμορ, “brainrot” και meme κουλτούρα

Ο όρος “brainrot” περιγράφει τον εθισμό στο χαοτικό, επαναλαμβανόμενο meme-χιούμορ που διαμορφώνει και διαστρεβλώνει τη γλώσσα. Για τον Aleksic, δεν πρόκειται για εκφυλισμό αλλά για μια νέα μορφή αισθητικής: μια γλωσσική αποδόμηση που ενισχύεται από τους ίδιους τους αλγορίθμους.

Η χρήση τέτοιων όρων, ειδικά εκτός διαδικτύου, συχνά χλευάζεται ως “brainrot”.

Όταν ο Aleksic ερωτήθηκε εάν η άνοδος του algospeak οφείλεται σε αυτό, απάντησε πως επιθυμεί να διαχωρίσει την ιδέα πώς η γλώσσα καταστρέφει τον εγκέφαλό μας, πως προκαλεί “brainrot”.

«Για μένα, η καταστροφή του εγκεφάλου είναι αυτή η αισθητική των μιμιδίων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. Για αυτόν, το “brainrot” είναι αυτή η αισθητική των μιμιδίων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι, όπως
η επανάληψη λέξεων ad absurdum». Πιστεύει ότι το “brainrot” επηρεάζει την ποσότητα αυτών των λέξεων. Το χιούμορ προκαλεί την επανάληψή τους, και η επανάληψή τους τις κάνει ακόμα πιο αστείες. Και γιατί είναι αστείες; Επειδή υπάρχουν. Και υπάρχουν λόγω του αλγορίθμου. Αλλά δείχνει επίσης πώς οι δημιουργοί καταφέρνουν να διατηρήσουν τη φήμη αυτών των λέξεων. Μόλις δούμε ότι μια λέξη είναι trending, θα αρχίσουμε απευθείας να τη χρησιμοποιούμε.

Η γλώσσα γίνεται ένα meme από μόνη της. Επαναλαμβάνεται, παραμορφώνεται, ξαναγεννιέται. Και όσο περισσότερο ακούγεται μια λέξη, τόσο πιο αστεία – και χρήσιμη – γίνεται.

Ένα βήμα μπροστά από την τεχνητή νοημοσύνη

Παρά τον έλεγχο που ασκούν οι αλγόριθμοι, ο Aleksic παραμένει αισιόδοξος: «Οι άνθρωποι θα είναι πάντα ένα βήμα μπροστά». Η γλώσσα είναι ζωντανή, αναρχική, και γεμάτη εκπλήξεις. Κανένα φίλτρο δεν μπορεί να την περιορίσει πλήρως.

Σε ποιον ανήκει το algospeak;

Το να «κατέχεις» μια λέξη είναι κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Το 2014, η φράση “on fleek”, που έγινε viral μέσω της πλατφόρμας Vine από τη Peaches Monroe (Kayla Newman), αποτέλεσε ένα από τα πρώτα παραδείγματα όπου ένα βίντεο γέννησε μια φράση. Παρότι η Kayla προσπαθούσε επί χρόνια να κατοχυρώσει νομικά τη φράση, το κατάφερε μόνο όταν είχε πια χάσει τη φήμη της, με εμπορικές εταιρείες να εκμεταλλεύονταν συνεχώς τη φράση.

Πρόσφατα, ένας influencer μήνυσε έναν άλλον για “κλοπή ύφους”, ακόμα και στη φωνητική χροιά. Η γλωσσική ταυτότητα και η μίμηση είναι αναπόφευκτες καθώς η γλώσσα εξελίσσεται μέσα από επαναλήψεις και προσαρμογές.

Ψηφιακή αντίσταση μέσω της γλώσσας

Το algospeak είναι ξεκάθαρα μια μορφή ψηφιακής διαμαρτυρίας. Αρχικά χρησιμοποιούνταν για αποφυγή λογοκρισίας, με λέξεις όπως “unalive” αντί για “dead”, αλλά σήμερα εκφράζει κάτι ευρύτερο. Η έννοια περιλαμβάνει ακόμη και φαινόμενα όπως το “brain rot” δημιουργώντας μια μετακριτική του ίδιου του αλγορίθμου και της επιτήρησης που τον συνοδεύει.

Στον ψηφιακό κόσμο, κάθε λέξη μπορεί να παρακολουθείται, κάτι που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο.

Παγκόσμιο φαινόμενο

Το algospeak δεν περιορίζεται στα αγγλικά. Στα ισπανικά, λέξεις όπως “desvivirse” απέκτησαν νέα χρήση ως υπονοούμενα για λέξεις που λογοκρίνονται. Στα κινέζικα, ακόμη και η ίδια η λέξη «λογοκρισία» λογοκρίνεται . Έτσι οι χρήστες εφηύραν όρους όπως «αρμονία» (harmony), «ποταμοκάβουρας» (rivercrab) και τελικά “υδρόβιο προϊόν”, καθώς οι προηγούμενες λέξεις άρχισαν να μπλοκάρονται.

Παρά το ανησυχητικό επίπεδο λογοκρισίας, παραμένει εντυπωσιακό το πώς οι άνθρωποι βρίσκουν πάντα δημιουργικούς τρόπους να εκφράζονται.

Εξέλιξη του algospeak

O Adam Aleksic κλείνει τη συνέντευξη λέγοντας ότι πιστεύει ότι θα είμαστε πάντα ένα βήμα μπροστά από την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό συμβαίνει από τη στιγμή που η τεχνητή νοημοσύνη έχει μια μεροληπτική αντίληψη για το τι
είναι η γλώσσα. Η γλώσσα αλλάζει και ανανεώνεται συνεχώς, κάτι που είναι αδύνατο να καταλάβει η ΤΝ. Υπάρχουν
πολλά πράγματα που μόνο οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν. Οι άνθρωποι είναι εξαιρετικά ευέλικτοι στο να βρίσκουν τρόπους να εκφράσουν αυτό που θέλουν να πουν.

ΣΤο algospeak δεν είναι απλώς νέα slang. Είναι μια μορφή ψηφιακής επιβίωσης, μια στρατηγική έκφρασης στον κόσμο της αλγοριθμικής επιτήρησης. Εκεί όπου οι λέξεις κινδυνεύουν να σβηστούν, οι άνθρωποι συνεχίζουν να τις ξαναγράφουν — με emojis, παραλλαγές και ειρωνεία. Γιατί, στο τέλος, η γλώσσα πάντα βρίσκει τρόπο να περάσει το μήνυμά της.