Η αναγέννηση της βρετανικής Αριστεράς

Στον απόηχο της απογοήτευσης από τη διακυβέρνηση των Εργατικών, το φάντασμα της ριζοσπαστικής αριστεράς επιστρέφει – όχι μόνο με το όνομα του Τζέρεμι Κόρμπιν αλλά και με νέα πρόσωπα, πρωτοβουλίες και φιλόδοξα σχέδια για ένα «κόμμα από τα κάτω». Οι προκλήσεις ωστόσο είναι εξίσου ιστορικές όπως αναλύει σε σημερινό άρθρο του ο Guardian.

Πέντε χρόνια μετά την αποπομπή του Τζέρεμι Κόρμπιν από το Εργατικό Κόμμα και την προσωρινή αφωνία της βρετανικής αριστεράς, ένα νέο κύμα πολιτικής ζύμωσης και κοινωνικής κινητικότητας αρχίζει να διαμορφώνεται γύρω από το πρόσωπό του. Μαζί με την 31χρονη βουλευτή Ζάρα Σουλτάνα, που επίσης τέθηκε εκτός κομματικής πειθαρχίας λόγω της αντίθεσής της στο όριο επιδομάτων για δύο παιδιά, ετοιμάζονται να συν-ηγηθούν ενός νέου πολιτικού εγχειρήματος.

Η ανακοίνωση προκάλεσε θόρυβο αλλά και εσωτερικές εντάσεις στους κόλπους της βρετανικής αριστεράς, που δείχνει πιο δραστήρια από ποτέ – αλλά όχι κατ’ ανάγκην πιο ενωμένη.

Τοπικά μέτωπα, εθνικές ανησυχίες

Την ίδια ώρα, τοπικές πρωτοβουλίες όπως το Majority, που ιδρύθηκε από τον Τζέιμι Ντρίσκολ μετά τον αποκλεισμό του από την υποψηφιότητα των Εργατικών, κερδίζουν έδαφος. Η πλατφόρμα αυτή, που συσπειρώνει πρώην Εργατικούς, Οικολόγους, Φιλελεύθερους Δημοκράτες και ανεξάρτητους ακτιβιστές, στοχεύει να διεκδικήσει τον έλεγχο του δημοτικού συμβουλίου του Νιούκαστλ το 2026.

Παράλληλα, νέες συλλογικότητες – όπως το “We Deserve Better” του αρθρογράφου Όουεν Τζόουνς και το “Collective”, που δημιουργήθηκε από στενούς συνεργάτες του Κόρμπιν – συγκροτούν το μωσαϊκό μιας αριστεράς που φαίνεται να αναζητά νέα μορφή, νέο ήθος και νέα ηγεσία.

Η αποσύνδεση της βάσης από την ηγεσία των Εργατικών

Το βάθεμα της δυσαρέσκειας προς το κυβερνών Εργατικό Κόμμα, με αιχμή τις περικοπές επιδομάτων και τη στάση του στην κρίση της Γάζας, έχει δημιουργήσει συνθήκες απόσχισης. Το ίδιο το εργατικό στέλεχος Ρομπ Φορντ, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, σημειώνει πως η βρετανική αριστερά «δεν υπήρξε ποτέ πιο ζωντανή, όχι ως κόμμα, αλλά ως ρεύμα».

Η ανάδειξη ανεξάρτητων βουλευτών που τάχθηκαν υπέρ της Παλαιστίνης, αλλά και η είσοδος των Οικολόγων στη Βουλή με τέσσερις έδρες, επιβεβαιώνουν ότι μια μερίδα ψηφοφόρων έχει αρχίσει να αποδεσμεύεται από την κλασική διπολική λογική.

Διχασμοί προτού καν γεννηθεί το νέο κόμμα

Παρότι οι προθέσεις Κόρμπιν και Σουλτάνα φαίνονται σαφείς, το ίδιο δεν ισχύει για τη μορφή του εγχειρήματος. Ο ίδιος ο πρώην ηγέτης των Εργατικών, θιασώτης της «συνεταιριστικής ηγεσίας», φαίνεται να διαφωνεί με την πρόωρη ανακήρυξη της Σουλτάνα ως συμπροέδρου. Κάποιοι μιλούν για ελλιπή συντονισμό, άλλοι για «φράξιες εντός της φράξιας» – εικόνα γνώριμη σε κάθε ιστορική απόπειρα συγκρότησης ριζοσπαστικής αριστεράς.

Η σιωπή βετεράνων όπως ο Τζον ΜακΝτόνελ και η Νταϊάν Άμποτ, καθώς και η απόσταση που κρατούν από την προσπάθεια, είναι ενδεικτική των δυσκολιών που έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους.

Ο κίνδυνος διάσπασης και οι σκιές του παρελθόντος

Η ιστορία των διασπάσεων στην ευρωπαϊκή αριστερά δεν είναι ενθαρρυντική. Από το Podemos στην Ισπανία μέχρι το Die Linke στη Γερμανία και το Nupes στη Γαλλία, τα παραδείγματα αποδεικνύουν πόσο δύσκολη είναι η μετάβαση από τη λαϊκή δυσαρέσκεια στην εκλογική επιρροή.

Στην ίδια τη Βρετανία, προηγούμενες αποσχίσεις – είτε προς το κέντρο όπως το SDP τη δεκαετία του ’80 είτε προς τα αριστερά όπως το Respect του Τζορτζ Γκάλογουεϊ – δεν κατάφεραν να διαμορφώσουν σταθερή εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης.

Το δίλημμα της βάσης: ρήξη ή πίεση από τα μέσα;

Παρά τις φυγόκεντρες τάσεις, σημαντικό μέρος της αριστερής πτέρυγας των Εργατικών παραμένει εντός κόμματος, επιμένοντας ότι η πίεση από τα μέσα μπορεί ακόμα να φέρει αποτελέσματα. Η πρόσφατη εξέγερση 47 βουλευτών στο θέμα των επιδομάτων ανάγκασε την ηγεσία σε υποχωρήσεις. Όπως δήλωσε ένας από αυτούς, «η επιρροή μας είναι υπαρκτή – αλλά χρειάζεται στρατηγική αντοχής, όχι σύγκρουσης».

Ο κίνδυνος ενίσχυσης της ακροδεξιάς

Πέρα από τις εσωτερικές δυσκολίες, μια νέα αριστερή παράταξη κινδυνεύει να διασπάσει το προοδευτικό μπλοκ, αφήνοντας ελεύθερο πεδίο στο δεξιό λαϊκισμό του Νάιτζελ Φάρατζ και του κόμματός του, Reform UK. Στελέχη του Reform εκτιμούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα τους διευκολύνει σε 30 εκλογικές περιφέρειες, προβλέποντας πως «όσο περισσότερο διασπάται η αριστερά, τόσο ισχυρότεροι γινόμαστε εμείς».

Η σιωπηλή πλειοψηφία και το ερώτημα της εκπροσώπησης

Στον πυρήνα των εξελίξεων βρίσκεται το ερώτημα της πολιτικής εκπροσώπησης: Ποιος εκφράζει σήμερα τα εκατομμύρια των Βρετανών που θέλουν φορολόγηση του πλούτου, δημόσια αγαθά υπό κοινωνικό έλεγχο και κοινωνική δικαιοσύνη; Ποιος απαντά στον θυμό για τη Γάζα, στην κόπωση από τη λιτότητα, στη φθορά των υποδομών και την εγκατάλειψη της καθημερινότητας;

Όπως λέει ο Τζέιμι Ντρίσκολ: «Ο κόσμος δεν βλέπει καμία βελτίωση εδώ και έναν χρόνο. Και κάποιοι αρχίζουν να σκέφτονται ότι ίσως πρέπει να πάρουμε την υπόθεση στα χέρια μας».

Το αίνιγμα της πολιτικής μετά τον Κόρμπιν

Η επανεμφάνιση του Κόρμπιν στο πολιτικό προσκήνιο δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Το αίτημα για μια αριστερή, προοδευτική εναλλακτική στην κεντροδεξιά συναίνεση της εποχής είναι υπαρκτό. Το εάν αυτή η δυναμική θα μετουσιωθεί σε πολιτική δύναμη ή θα σπαταληθεί σε νέες διαιρέσεις, παραμένει ανοιχτό. Το μόνο βέβαιο είναι πως το ερώτημα έχει τεθεί ξανά – και περιμένει απαντήσεις.