NewsEdit Αλυσιδωτές παραιτήσεις, βαριές σκιές και ευρωπαϊκές διαστάσεις για μια υπόθεση που δεν κρύβεται κάτω από το χαλί
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι μία ακόμη, μεμονωμένη περίπτωση πολιτικής διαφθοράς. Είναι η κορυφή του παγόβουνου μιας βαθιάς θεσμικής σήψης με έντονο ποινικό και ευρωπαϊκό αποτύπωμα, που εκθέτει τον τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης και της ελληνικής δικαιοσύνης. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, η Ηρώδου Αττικού δείχνει πραγματικά αμήχανη, αδύναμη να διαχειριστεί τις εξελίξεις αδυνατώντας να χρησιμοποιήσει τον μέχρι τώρα αποτελεσματικό επικοινωνιακό της μηχανισμό. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν «μπαζώνεται» – ούτε πολιτικά, ούτε ηθικά και απ’ ότι όλα δείχνουν ούτε ποινικά.
Το επιτελικό αφήγημα καταρρέει
Η αποκάλυψη ότι χιλιάδες «μαϊμού» αγρότες εισέπρατταν παράνομα ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, με την ανοχή –αν όχι την κάλυψη– πολιτικών προσώπων, συνιστά πλήγμα στο βασικό θεμέλιο του αφηγήματος Μητσοτάκη: το «νέο, αποτελεσματικό, επιτελικό κράτος» και την Ελλάδα 2.0. Οι παραιτήσεις υπουργών, υφυπουργών, γενικών γραμματέων, αλλά και κομματικών στελεχών δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας: πρόκειται για υπόθεση με βαριά οσμή πελατειακού συστήματος, που φτάνει μέχρι τον πυρήνα της εξουσίας.
Ο ίδιος ο Μάκης Βορίδης, του οποίου το όνομα περιλαμβάνεται στη δικογραφία που απέστειλε η Ευρωπαία εισαγγελέας στη Βουλή, αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Μαζί του αποχώρησαν και οι υφυπουργοί Τάσος Χατζηβασιλείου, Διονύσης Σταμενίτης και Χρήστος Μπουκώρος. Σειρά πήραν κομματικά στελέχη της ΝΔ, ενώ και ο πρώην πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Ευάγγελος Σημανδράκος μιλά για πολιτικές πιέσεις σε πληρωμές προς 6.000 ΑΦΜ.
Απόπειρα ελέγχου της ζημιάς
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε να απαντήσει άμεσα με ανασχηματισμό – μία ταχύτατη επιχείρηση ελέγχου της πολιτικής ζημιάς, με σαφές μήνυμα προς το εσωτερικό του κόμματος. Η μετακίνηση του Θάνου Πλεύρη στο Υπουργείο Μετανάστευσης, αντί του παραιτηθέντος Βορίδη, φανερώνει εμμονή στη διατήρηση της σκληρής γραμμής σε κρίσιμα μέτωπα. Όμως το πρόβλημα δεν είναι πλέον η διαχείριση της κρίσης. Είναι η κρίση η ίδια.
Η παραδοχή του σκανδάλου από τον ίδιο τον πρωθυπουργό δείχνει ότι η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει τη στρατηγική του συμψηφισμού. Στη θέση του κάνει λόγο για «διαχρονικές αδυναμίες» και «παλαιοκομματικές συμπεριφορές», αναζητώντας ένα νέο –αμυντικό– πολιτικό αφήγημα. Ωστόσο, το ερώτημα είναι αν η κοινωνία είναι διατεθειμένη να το ακούσει.
Το χρονικό μιας συγκάλυψης
Το σκάνδαλο ξεκινά ήδη από το 2014, με την «τεχνική λύση» για την επιλεξιμότητα βοσκοτόπων, αλλά φουντώνει επί υπουργίας Βορίδη (2019-2023). Καταγγελίες για παράτυπη κατανομή χιλιάδων στρεμμάτων, παρεμβάσεις στους ελέγχους, αποπομπές προέδρων του ΟΠΕΚΕΠΕ και εσωτερικές αλλαγές που κατέληγαν στο ίδιο: την επιβίωση ενός μηχανισμού «ειδικών εξυπηρετήσεων».
Το 2023, με τον Λευτέρη Αυγενάκη στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, η υπόθεση φτάνει στην κορύφωση. Ο τότε πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ καταγγέλλει πιέσεις για πληρωμές προς χιλιάδες ΑΦΜ, κατονομάζοντας πολιτικά πρόσωπα. Τα χρήματα καταβάλλονται. Και η Ευρωπαία Εισαγγελέας ξεκινά έρευνα για πράξεις απιστίας.
Οργή, ατιμωρησία και προανακριτική
Η κοινή γνώμη παρακολουθεί με κόπωση αλλά και θυμό. Οι υποσχέσεις για επιστροφή των παράνομων χρημάτων, έλεγχο των ΑΦΜ και ποινικές κυρώσεις αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό. Ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης εξηγεί πως πρόκειται για κακουργηματικές πράξεις, με 20ετή παραγραφή, κατασχέσεις και ποινές που αγγίζουν ακόμα και πολιτικά πρόσωπα. Το επόμενο βήμα είναι πιθανότατα η Προανακριτική Επιτροπή.
Ρήγμα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει προκαλέσει τριγμούς στο εσωτερικό της ΝΔ. Η γαλάζια Κοινοβουλευτική Ομάδα βρίσκεται σε κατάσταση αναβρασμού. Οι βουλευτές αισθάνονται ότι σηκώνουν δυσανάλογο πολιτικό βάρος, ενώ την ίδια στιγμή «τα ίδια πρόσωπα» ανακυκλώνονται στους υπουργικούς θώκους.
Η επιλογή του Πλεύρη, παρά την προηγούμενη απομάκρυνσή του, ενίσχυσε το αίσθημα αποξένωσης μεταξύ του Μαξίμου και των βουλευτών. Τα σενάρια πρόωρων εκλογών πυκνώνουν, παρότι διαψεύδονται από κυβερνητικά στελέχη. Ωστόσο, το εσωτερικό ρήγμα δεν κλείνει με διαψεύσεις. Και η ΔΕΘ πλησιάζει επικίνδυνα.
Το καζάνι βράζει – και δεν έχει βαλβίδα
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι κάτι παραπάνω από μια υπόθεση κακοδιαχείρισης. Είναι τοξική υπενθύμιση πως το πελατειακό κράτος δεν πέθανε· απλώς απέκτησε νέα εργαλεία, τεχνοκρατικό προσωπείο και σιωπηρές ανοχές. Δεν πρόκειται για μια ατυχία της κυβέρνησης, αλλά για κεντρική της ευθύνη. Και το ερώτημα είναι πλέον πολιτικό:
Πώς μπορεί να κυβερνά κάποιος μιλώντας για μεταρρύθμιση, όταν επιβραβεύει και επανατοποθετεί όσους αποτυγχάνουν ή σιωπούν μπροστά στη διαφθορά;
Αυτό το σκάνδαλο δεν καλύπτεται. Δεν ξεχνιέται. Δεν «μπαζώνεται». Κι αν το πολιτικό σύστημα δεν σταθεί στο ύψος της απαίτησης για κάθαρση, τότε το τίμημα θα είναι όχι μόνο εκλογικό, αλλά θεσμικό.