Πανελλαδικές 2025: Η πρόκληση, το άγχος και η δύναμη να συνεχίζεις

Στις 30 Μαΐου ξεκινούν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις, μία από τις πιο καθοριστικές στιγμές της μαθητικής πορείας για χιλιάδες νέες και νέους σε όλη την Ελλάδα. Μία δοκιμασία που, πέρα από τις γνώσεις, φέρνει στην επιφάνεια συναισθήματα, αντοχές, φόβους, προσδοκίες. Για τους μαθητές, αλλά και για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς τους, αυτή η περίοδος γίνεται σημείο καμπής – ψυχολογικά, κοινωνικά και συναισθηματικά.

«Η πίεση γίνεται πολυπρόσωπη και το άγχος, αν δεν το αναγνωρίσουμε και δεν το διαχειριστούμε, κινδυνεύει να μας παραλύσει», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ψυχολόγος Άκης Μακρυγιάννης, συνεργάτης του Φορέα ΚΛΙΜΑΚΑ. Η εμπειρία του στο πλευρό εφήβων και οικογενειών αναδεικνύει κάτι πολύ σημαντικό: Οι εξετάσεις δεν είναι μόνο μια διαγωνιστική διαδικασία. Είναι ένας καθρέφτης ζωής, στον οποίο προβάλλονται ελπίδες, φόβοι, πιέσεις και στερεότυπα.

Όταν το άγχος γίνεται οικογενειακή υπόθεση

Η φράση «δίνει Πανελλήνιες» έχει σχεδόν μυθοποιηθεί. Μια απλή αναφορά και όλοι γύρω ξέρουν: Σπίτι που αναστενάζει, πρόγραμμα που περιστρέφεται γύρω από το διάβασμα, βήματα στις μύτες για να μη διακοπεί η συγκέντρωση, βλέμματα γεμάτα ανησυχία και ενθάρρυνση. Όμως πίσω από κάθε υποψήφιο, βρίσκεται και μια οικογένεια που, με τον τρόπο της, δίνει τις δικές της εξετάσεις.

«Οι γονείς πολλές φορές νιώθουν ότι πρέπει να γίνουν υπερήρωες. Να προβλέψουν, να προστατεύσουν, να εμψυχώσουν, χωρίς να ξέρουν πάντα πώς», αναφέρει ο κ. Μακρυγιάννης. «Όμως ο ρόλος τους δεν είναι να «λυτρώσουν» το παιδί από την πίεση, αλλά να σταθούν δίπλα του με ενσυναίσθηση και αποδοχή».

Το άγχος ως δίλημμα: επιτυχία ή τέλος;

Οι εξετάσεις συχνά καλλιεργούν ένα παραπλανητικό δίπολο: ή πετυχαίνεις, ή αποτυγχάνεις – και μαζί σου όλα. Είναι ένας σκληρός και άδικος τρόπος να δομείται η σκέψη ενός εφήβου. Το αποτέλεσμα είναι ένα άγχος που αποκτά ψυχοσωματικά χαρακτηριστικά: αϋπνία, εκνευρισμός, κρίσεις πανικού, φόβος της αποτυχίας, ακόμα και σωματικά συμπτώματα.

«Αυτό το ψευδές δίλημμα είναι παγίδα. Η επιτυχία δεν μπορεί να καθορίζεται από έναν αριθμό, ούτε η αποτυχία να ισοδυναμεί με καταστροφή», εξηγεί ο κ. Μακρυγιάννης. «Και είναι καθήκον όλων – οικογένειας, σχολείου, πολιτείας – να υπενθυμίζουν πως η ζωή συνεχίζεται με πολλές ευκαιρίες για όλους».

Πώς το άγχος γίνεται σύμμαχος

Κι όμως, το άγχος δεν είναι πάντα ο εχθρός. Όταν αναγνωρίζεται και γίνεται αποδεκτό, μπορεί να μετουσιωθεί σε κινητήριο δύναμη. Μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της συγκέντρωσης, της εγρήγορσης, της αυτοπειθαρχίας. Όχι ως πίεση, αλλά ως πυξίδα.

Ο κ. Μακρυγιάννης το θέτει καθαρά: «Η ψυχική ενέργεια που φέρει το άγχος μπορεί είτε να σε καταβάλει, είτε να σε κινητοποιήσει. Εξαρτάται από το πώς τη διαχειρίζεσαι. Αν την κάνεις σύμμαχο».

Συμβουλές για τους μαθητές:

Οργάνωση με ρεαλισμό: Θέσε στόχους προσιτούς, άφησε χώρο για διαλείμματα, αναγνώρισε ότι είσαι άνθρωπος – όχι μηχανή.
Ποιοτικά διαλείμματα: Λίγες ώρες συγκεντρωμένου διαβάσματος είναι πιο χρήσιμες από πολλές ώρες εξαντλητικής αδράνειας. Κάνε βόλτες, αθλήσου, μίλα με φίλους.
Γνώρισε τον εαυτό σου: Πότε συγκεντρώνεσαι καλύτερα; Τι σε ηρεμεί; Φτιάξε το πρόγραμμά σου γύρω από σένα, όχι γύρω από τα πρέπει των άλλων.
Αυτό-φροντίδα: Ύπνος, διατροφή, νερό – τρία απλά, αλλά κρίσιμα «καύσιμα» για τον εγκέφαλο και την ψυχή σου.
Εκφράσου: Μην κλείνεσαι. Μίλα, γράψε, μοίρασε τα βάρη.
Εστίασε στο παρόν: Κάθε μέρα είναι ένα βήμα. Μη βιάζεσαι να φτάσεις στο τέλος, κοίτα το επόμενο κεφάλαιο.
Άλλαξε το αφήγημα: Αντί για «θα πετύχω ή θα αποτύχω», πες «θα δώσω τον καλύτερό μου εαυτό». Αυτό είναι επιτυχία.

Συμβουλές για τους γονείς:

Να είστε παρόντες, όχι παρεμβατικοί: Μερικές λέξεις, λίγη ησυχία, ένα χαμόγελο. Αυτή είναι η πιο πολύτιμη υποστήριξη.
Μην φορτώνετε το παιδί με τα δικά σας άγχη: Δεν εξετάζεται για να δικαιώσει εσάς. Ούτε η αποτυχία του είναι προσωπική σας ήττα.
Αγάπη χωρίς όρους: Κάντε το ξεκάθαρο: «Είμαστε δίπλα σου ό,τι κι αν γίνει». Αυτή είναι η μόνη σταθερά που χρειάζεται ένα παιδί για να νιώσει ασφαλές.

Και μετά τις εξετάσεις;

Το πιο σημαντικό μήνυμα είναι πως η ζωή δεν τελειώνει στις Πανελλήνιες. Αντίθετα, μόλις αρχίζει. Η επαγγελματική διαδρομή, οι προσωπικές επιλογές, η δημιουργία – όλα συνεχίζονται πέρα από έναν πίνακα επιτυχόντων. Όπως λέει ο κ. Μακρυγιάννης: «Πίσω από το γραπτό υπάρχει ένας νέος με όνειρα. Και τα όνειρα δεν γκρεμίζονται. Ό,τι κι αν γίνει».

Καλή επιτυχία σε όλους τους υποψήφιους. Καλή δύναμη σε όσους στέκονται διακριτικά δίπλα τους, έξω από τις αίθουσες, κρατώντας την αναπνοή τους μέχρι να ανοίξουν οι πόρτες.

Γιατί η αξία του κάθε παιδιού δεν μετριέται ποτέ με αριθμούς.