Δασμοί 50% στην Ευρώπη: Στον πυρήνα του «κυκλώνα Τραμπ» και οι ελληνικές εξαγωγές

Η εξαγγελία του Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή δασμών ύψους 50% σε όλα τα προϊόντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εισάγονται στις ΗΠΑ από την 1η Ιουνίου, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στην ελληνική εξαγωγική κοινότητα.

Η ενδεχόμενη αύξηση των δασμών – από το ήδη επιβαρυντικό 20% – χαρακτηρίζεται ως δυνητικά καταστροφική, ιδιαίτερα για τους δυναμικούς κλάδους των τροφίμων και ποτών, όπου η Ελλάδα διατηρεί ισχυρή εξαγωγική παρουσία.

Οι τομείς που πλήττονται περισσότερο

Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Αλκιβιάδης Καλαμπόκης, «ακόμη και με δασμούς 20% είχαμε αυξημένη ανησυχία, πόσο μάλλον εάν τελικά κλείσει στο 50%». Στο επίκεντρο της ανησυχίας βρίσκονται τέσσερα βασικά προϊόντα που αποτελούν αιχμή του δόρατος για τις ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ: ελιές, φέτα, κρασί και ελαιόλαδο.

Ελιές: Το 2024 οι εξαγωγές ελληνικών ελιών προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 201,6 εκατ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 26% των συνολικών εξαγωγών του προϊόντος. Οι ελιές συνιστούν το 27,4% των ελληνικών εξαγωγών τροφίμων και ποτών προς την αμερικανική αγορά, γεγονός που αναδεικνύει τον κομβικό τους ρόλο.
Ελαιόλαδο: Με 45.000 τόνους εξαγωγών το 2024, το ελληνικό ελαιόλαδο καταγράφει αξιοσημείωτη συμβολή στη γενικότερη εξαγωγική επίδοση της χώρας.
Φέτα: Το προϊόν ΠΟΠ έχει καταφέρει να διεισδύσει δυναμικά στην αμερικανική αγορά, με τις εξαγωγές να σημειώνουν σταθερή άνοδο.
Κρασί: Οι εξαγωγές ελληνικού κρασιού προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 26,3% σε όγκο και 72,1% σε αξία την τελευταία πενταετία, γεγονός που αποδεικνύει την αυξανόμενη ζήτηση και αναγνώριση.

Ανησυχία για μείωση της ζήτησης

Επιχειρηματίες των πληττόμενων κλάδων εκτιμούν ότι οι υψηλοί δασμοί θα οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση της τελικής τιμής των προϊόντων στην αγορά των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα τη μείωση της ανταγωνιστικότητας και, τελικά, της ζήτησης. Η ανησυχία είναι εντονότερη για τη φέτα και το κρασί, δύο προϊόντα που είχαν μόλις αρχίσει να χτίζουν ισχυρή παρουσία. Είναι ενδεικτικό πως, ακόμη και με τους ισχύοντες δασμούς 10%, υπήρξε αυξημένη ροή παραγγελιών, καθώς οι εισαγωγείς έσπευσαν να αποθηκεύσουν προϊόντα ενόψει των αναμενόμενων εξελίξεων.

Πιέσεις για ευρωπαϊκή αντίδραση

Η ελληνική εξαγωγική κοινότητα καλεί την ΕΕ να αντιδράσει άμεσα και συντονισμένα, προκειμένου να αποφευχθούν οι σοβαρές επιπτώσεις που ενδέχεται να προκύψουν όχι μόνο για τον κλάδο τροφίμων και ποτών, αλλά και για κρίσιμους τομείς της μεταποίησης, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η αεροδιαστημική και τα χημικά προϊόντα – τομείς όπου η ΕΕ έχει έντονη εξαγωγική δραστηριότητα προς τις ΗΠΑ.

Πιθανές μακροοικονομικές συνέπειες

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι ΗΠΑ είναι ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ, απορροφώντας πάνω από το 20% των εξαγωγών αγαθών (άνω των 530 δισ. ευρώ το 2024). Μια επιβολή δασμών της τάξης του 50% εκτιμάται ότι θα μπορούσε να προκαλέσει μείωση 0,5% στο ΑΕΠ της ΕΕ – πλήγμα με ιδιαίτερα σοβαρές συνέπειες για χώρες με υψηλή εξάρτηση από την αμερικανική αγορά, όπως η Ιρλανδία.

Η Μαρία Δεμερτζή, επικεφαλής του Conference Board στις Βρυξέλλες, προειδοποιεί ότι «δασμοί της τάξης του 50% θα ήταν μη βιώσιμοι για πολλούς ευρωπαϊκούς τομείς», ιδιαίτερα εκείνους με έντονη εξαγωγική έκθεση. Όπως υπενθυμίζει, η οικονομική μοντελοποίηση της περιόδου Τραμπ, όταν επιβλήθηκαν δασμοί 20%, έδειξε μείωση του ευρωπαϊκού ΑΕΠ κατά 0,2%. Το ποσοστό αυτό διπλασιάζεται με δασμούς 50%.

Ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ: Σταθερή άνοδος

Το 2024, οι ελληνικές εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθαν σε 2,41 δισ. ευρώ – αύξηση 13,9% σε σχέση με το 2023 και 20,7% σε σύγκριση με το 2020. Ο κλάδος τροφίμων και ποτών διατηρεί την πρωτοκαθεδρία (30,6%), ακολουθούμενος από τα πετρελαιοειδή (22,8%) και τα βιομηχανικά προϊόντα (16,5%).

Ιδιαίτερη σημασία έχει η επίδοση στις ελιές, όπου οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 39,1% μέσα στο 2024, ενισχύοντας περαιτέρω τη θέση της Ελλάδας στην αγορά. Εξίσου σημαντική είναι η συμβολή του εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου, της φέτας και της κομπόστας ροδάκινου.

Η απειλή δασμών 50% από την πλευρά Τραμπ αποτελεί σοβαρή πρόκληση για τις ελληνικές εξαγωγές, με ενδεχόμενες απώλειες τόσο σε οικονομική αξία όσο και σε μερίδιο αγοράς. Η συγκυρία επιτάσσει άμεση αντίδραση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και εθνικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, τη διαφοροποίηση των αγορών-στόχων και την προστασία των βασικών παραγωγικών τομέων. Σε αντίθετη περίπτωση, η δυναμική που έχει χτιστεί τα τελευταία χρόνια στην αγορά των ΗΠΑ κινδυνεύει να χαθεί – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ελληνική οικονομία στο σύνολό της.