Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων διαψεύδει έγκριση του GPS για την ασφάλεια στα τρένα

Κατηγορηματική διάψευση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων (ERA) δέχεται η ελληνική κυβέρνηση σχετικά με την εξαγγελία του νέου συστήματος γεωεντοπισμού HEPOS, που παρουσίασαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης.

Σύμφωνα με αποκλειστική έρευνα της ΑΥΓΗΣ της Κυριακής, ο ERA δηλώνει ρητά πως δεν έχει δώσει καμία πιστοποίηση ή έγκριση για την εφαρμογή του εν λόγω συστήματος στην Ελλάδα — καταρρίπτοντας με πάταγο το αφήγημα περί άμεσης ενσωμάτωσής του ως μέτρου ασφαλείας στους ελληνικούς σιδηροδρόμους.

Χωρίς προηγούμενη ενημέρωση ο ERA

Κατά την απάντησή του στην ερώτηση της ΑΥΓΗΣ, ο ERA ξεκαθαρίζει ότι δεν είχε καν ενημερωθεί για την κυβερνητική πρωτοβουλία μέχρι τη δημοσιογραφική έρευνα της εφημερίδας. Παράλληλα, επισημαίνει πως δεν διαθέτει επαρκείς πληροφορίες για το σύστημα που εξαγγέλθηκε και στέλνει έμμεσο αλλά σαφές μήνυμα προς την κυβέρνηση: η ασφαλής εφαρμογή ενός τέτοιου συστήματος προϋποθέτει διαδικασίες και ευθύνες, όπως ορίζει η σιδηροδρομική νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε επίπεδο τόσο σιδηροδρομικών επιχειρήσεων όσο και διαχειριστών υποδομής.

Καμία χώρα της Ε.Ε. δεν χρησιμοποιεί GNSS για ασφάλεια

Η απάντηση του ERA γίνεται ακόμη πιο αιχμηρή όταν ερωτάται αν το GNSS (συστήματα δορυφορικού εντοπισμού όπως το GPS) χρησιμοποιείται σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. ως μέτρο ασφαλείας. Η απάντηση είναι κατηγορηματική: «Σε καμία χώρα της Ευρώπης δεν χρησιμοποιούνται τα GNSS ως μέτρα ασφαλείας στον σιδηρόδρομο». Η χρήση τους περιορίζεται αποκλειστικά σε λειτουργίες όπως η διαχείριση στόλου ή η πληροφόρηση επιβατών, οι οποίες δεν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του ERA καθώς δεν σχετίζονται με την ασφάλεια ή τη διαλειτουργικότητα.

Το GNSS ακόμη υπό δοκιμή – πιθανή εφαρμογή μετά το 2030

Όπως αποκαλύπτει ο ERA, η χρήση των δορυφορικών συστημάτων εντοπισμού στον ευρωπαϊκό σιδηρόδρομο βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο στο πλαίσιο πρωτοβουλίας του προγράμματος EU-RAIL. Εάν και εφόσον η τεχνολογία αποδειχθεί ασφαλής, θα μπορούσε να ενσωματωθεί στις Τεχνικές Προδιαγραφές Διαλειτουργικότητας (TSIs), με πιθανό χρονικό ορίζοντα την περίοδο μετά το 2032.

Και όμως, το HEPOS «έρχεται» σε… τρεις μήνες

Παρά τις ευρωπαϊκές επιφυλάξεις και την έλλειψη πιστοποίησης, ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών ανακοίνωσε στις 28 Απριλίου ότι το σύστημα HEPOS θα τεθεί σε εφαρμογή εντός τριών μηνών. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Κ. Κυρανάκη, το GPS θα παρέχει στίγμα κάθε συρμού με ακρίβεια έως και 5 εκατοστών, ενώ η πλατφόρμα railway.gov.gr θα παρουσιάζει τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, με αλγορίθμους που θα ανιχνεύουν πορείες σύγκρουσης και θα ενεργοποιούν προληπτικούς μηχανισμούς.

Τεκμηριωμένες ενστάσεις και τεχνικά προβλήματα

Ωστόσο, η έρευνα της ΑΥΓΗΣ φέρνει στο φως κρίσιμα τεχνικά προβλήματα που έχουν ήδη επισημανθεί από ευρωπαϊκούς φορείς όπως ο EUSPA (Οργανισμός της Ε.Ε. για το Διαστημικό Πρόγραμμα), σε συνεργασία με μεγάλους σιδηροδρομικούς οργανισμούς. Τα βασικά ζητήματα που καταγράφονται είναι:

Ανακρίβεια εντοπισμού της θέσης των τρένων, με αποκλίσεις από 5 έως 6 μέτρα.
Ανεπαρκής κάλυψη GNSS, ειδικά σε σήραγγες, υπόστεγα σταθμών, και αστικές περιοχές με εμπόδια.
Ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές και φαινόμενα αντανάκλασης σήματος (multipath) που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα.

Τα παραπάνω ενισχύουν τη θέση πως η εφαρμογή του HEPOS, τουλάχιστον ως σύστημα ασφαλείας, δεν πληροί τις απαιτούμενες προδιαγραφές ούτε έχει λάβει την απαραίτητη ευρωπαϊκή έγκριση.

Επικοινωνιακή ρητορική έναντι τεχνολογικής πραγματικότητας

Η υπόθεση HEPOS αναδεικνύεται, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται, ως μία ακόμη περίπτωση επικοινωνιακής διαχείρισης κρίσιμων ζητημάτων δημόσιας ασφάλειας. Οι υποσχέσεις για «επανάσταση στην παρακολούθηση των τρένων» και «πρόσθετες δικλείδες ασφαλείας» δεν στηρίζονται σε τεχνική και θεσμική πραγματικότητα, αλλά σε μία προσπάθεια δημιουργίας πολιτικών εντυπώσεων σε ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο πεδίο, όπως αυτό των σιδηροδρομικών μεταφορών.