Ελλάδα: Στο κόκκινο για τη λειψυδρία

Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του World Resources Institute (WRI) και την έκθεση της Deloitte για τη διαχείριση των υδάτων, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης. Η ανάλυση των δεδομένων σκιαγραφεί ένα ανησυχητικό τοπίο, όπου η κλιματική αλλαγή, η υπερκατανάλωση και οι διαχρονικές αδυναμίες των υποδομών απειλούν τη βιωσιμότητα των υδατικών πόρων της χώρας.

Κλιματική αλλαγή και προσφορά νερού

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον βασικό παράγοντα που επιβαρύνει το ισοζύγιο προσφοράς-ζήτησης νερού. Η μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγούν σε παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, με αποτέλεσμα τα επιφανειακά αποθέματα να εξαντλούνται ταχύτερα. Τα αποθέματα στους ταμιευτήρες της ΔΕΗ βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά, γεγονός που απειλεί τόσο την υδροδότηση όσο και την ενεργειακή επάρκεια.

Περισσότερα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τη λειψυδρία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Ραγδαία αύξηση ζήτησης – Τουρισμός και αγροτική κατανάλωση

Η ζήτηση νερού στην Ελλάδα έχει εκτοξευθεί, με τις απολήψεις για ύδρευση να αυξάνονται κατά 139% μεταξύ 2001 και 2022, κυρίως λόγω της ραγδαίας αύξησης του τουρισμού και της ανόδου της κατά κεφαλήν κατανάλωσης. Το πρόβλημα εντείνεται στα νησιά, όπου η τουριστική περίοδος συμπίπτει με τη μέγιστη ζήτηση και την ελάχιστη διαθεσιμότητα νερού. Σε περιοχές όπως οι Κυκλάδες, η κατανάλωση το καλοκαίρι μπορεί να είναι έως και 100 φορές υψηλότερη από τον χειμώνα, με αποτέλεσμα συχνά να κηρύσσονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Αναλυτική εικόνα για την κατάσταση στα νησιά και τις επιπτώσεις της λειψυδρίας μπορείτε να βρείτε εδώ.

Υποδομές και απώλειες – Το αδύναμο σημείο

Σχεδόν το 50% του νερού που αντλείται χάνεται λόγω διαρροών και κλοπών στα γερασμένα δίκτυα διανομής, ποσοστό υπερδιπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Αυτή η συστημική αδυναμία πολλαπλασιάζει το πρόβλημα, καθώς τεράστιοι όγκοι νερού δεν φτάνουν ποτέ στους τελικούς χρήστες. Τα περισσότερα δίκτυα είναι άνω των 20 ετών, ενώ σε πολλά νησιά η εξάρτηση από γεωτρήσεις οδηγεί στη σταδιακή υφαλμύριση των υδροφόρων οριζόντων.

Περισσότερα για την υφαλμύριση και τις επιπτώσεις της στην Ελλάδα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Υπερβολική άντληση υπόγειων υδάτων – Κίνδυνος υφαλμύρισης

Η μείωση των επιφανειακών αποθεμάτων έχει οδηγήσει σε στροφή προς τα υπόγεια νερά. Από το 2000 έως το 2022, η άντληση υπόγειων υδάτων αυξήθηκε κατά 80%, ενώ η χρήση επιφανειακών μειώθηκε κατά 40%. Αυτή η υπερεκμετάλλευση προκαλεί υφαλμύριση, ιδιαίτερα σε νησιωτικές και παράκτιες περιοχές, απειλώντας τη μακροπρόθεσμη ποιότητα και διαθεσιμότητα του πόρου.

Για την κατάσταση των υπόγειων υδάτων και τις προκλήσεις, δείτε εδώ.

Προοπτικές και προκλήσεις

Η έκθεση της Deloitte προειδοποιεί ότι χωρίς δραστικές παρεμβάσεις στη διαχείριση, την αναβάθμιση των υποδομών και την αλλαγή του μοντέλου κατανάλωσης, η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρές ελλείψεις νερού, με επιπτώσεις σε τουρισμό, γεωργία, κοινωνία και οικονομία. Η ανάγκη για εξοικονόμηση, επενδύσεις σε σύγχρονα δίκτυα, έξυπνη τιμολόγηση και αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών (π.χ. ανακύκλωση, αφαλάτωση) είναι επιτακτική.

Μια συνολική προσέγγιση για τη λύση της κρίσης παρουσιάζεται εδώ.

Η λειψυδρία δεν είναι πια σενάριο του μέλλοντος, αλλά μια πραγματικότητα που απαιτεί άμεση και συλλογική δράση.