Ανησυχία για την ψυχική υγεία των παιδιών και των νέων στην Ελλάδα: Επείγουσα ανάγκη για δράση

Η ψυχική υγεία των νέων στην Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, με τα τελευταία δεδομένα να καταδεικνύουν μια ανησυχητική αύξηση των ψυχικών διαταραχών μεταξύ παιδιών και εφήβων.

Σύμφωνα με τον δρ Ζοάο Μπρέντα, επικεφαλής του Γραφείου Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην Αθήνα, τα τελευταία δέκα χρόνια ο αριθμός των παιδιών και των νέων που ζουν με διαταραχή ψυχικής υγείας αυξάνεται σταθερά, με έναν στους τέσσερις εφήβους στην Ελλάδα να αντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα.

Η ανησυχητική πραγματικότητα

Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σοβαρή, καθώς η ψυχική υγεία των νέων επηρεάζεται από πολλαπλούς παράγοντες. Ο δρ Μπρέντα επισημαίνει ότι η επιδείνωση της ψυχικής υγείας οφείλεται σε έναν πολυπαραγοντικό συνδυασμό στρεσογόνων παραγόντων, όπως η κλιματική κρίση, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις και η καθημερινή έκθεση σε πολύπλοκα ψηφιακά περιβάλλοντα. Παράλληλα, οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στις ανάγκες των νέων, λόγω ελλείψεων σε προσωπικό, μη φιλικών περιβαλλόντων και μεγάλων λιστών αναμονής.

Η αυτοκτονία αποτελεί πλέον την πρώτη αιτία θανάτου για τις ηλικίες 15 έως 29 ετών στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια, ενώ ο αυτοτραυματισμός είναι η 6η κύρια αιτία θανάτου για παιδιά και εφήβους 10-19 ετών, γεγονός που καταδεικνύει τη σοβαρότητα του προβλήματος.

Παράγοντες που επιβαρύνουν την ψυχική υγεία των νέων

Η ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων επιβαρύνεται από:

Κοινωνικοοικονομικές δυσκολίες, όπως η οικογενειακή δυσλειτουργία, η ανεργία και η οικονομική κρίση.
Έλλειψη χώρων φυσικής εκτόνωσης και κοινωνικοποίησης.
Υπερβολική χρήση διαδικτύου και ψηφιακών μέσων, που συχνά οδηγεί σε απομόνωση, διαταραχές ύπνου, διατροφικές ανισορροπίες και παραμέληση της υγιεινής.
Έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, χωρίς επαρκή γονεϊκό έλεγχο ή συζήτηση.
Έλλειψη επαρκούς και προσαρμοσμένης φροντίδας ψυχικής υγείας, με τα υφιστάμενα συστήματα να μην ανταποκρίνονται στις ανάγκες των νέων.

Η ανάγκη για ποιοτική φροντίδα και παρεμβάσεις

Ο ΠΟΥ/Ευρώπης, μέσω του Γραφείου του στην Αθήνα, έχει αναπτύξει νέα Πρότυπα Ποιότητας για τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Νέων, τα οποία τονίζουν τη συμμετοχή των ίδιων των παιδιών και των εφήβων στον σχεδιασμό των υπηρεσιών, τη μηδενική ανοχή στο στίγμα και την καθολική πρόσβαση σε επιστημονικά τεκμηριωμένες παρεμβάσεις από εξειδικευμένους επαγγελματίες.

Οι παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν:

Δράσεις ενδυνάμωσης συναισθηματικής νοημοσύνης και δεξιοτήτων ζωής σε σχολικό και κοινοτικό επίπεδο.
Υποστήριξη παιδιών και νέων που βιώνουν έντονο στρες ή διαγνωσμένες ψυχικές διαταραχές.
Δημιουργία φιλικών προς τους νέους περιβαλλόντων παροχής υπηρεσιών.
Ενίσχυση της πρόληψης, της έγκαιρης παρέμβασης και της ευαισθητοποίησης για την ψυχική υγεία.

Η κατάσταση στην Ελλάδα και οι προκλήσεις

Στην Ελλάδα, πριν από την πανδημία COVID-19, ένας στους πέντε ανθρώπους αντιμετώπιζε πρόβλημα ψυχικής υγείας, με τις πιο συχνές διαταραχές να είναι η κατάθλιψη, το άγχος και οι διαταραχές λόγω χρήσης ουσιών. Η οικονομική κρίση και η κοινωνική απομόνωση έχουν επιδεινώσει την κατάσταση, αυξάνοντας την ανάγκη για ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Παρά τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης και του Υπουργείου Υγείας, οι υπηρεσίες παραμένουν ανεπαρκείς, με σημαντικές ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές, καθώς και υψηλά ποσοστά ιδιωτικών δαπανών για ψυχική υγεία, που ξεπερνούν τον μέσο όρο της ΕΕ.

Η εκδήλωση “Growing Healthier Together”

Σήμερα, 10 Μαΐου, στον Κήπο του Ζαππείου, ο ΠΟΥ/Ευρώπης διοργανώνει την εκδήλωση “Growing Healthier Together”, μια ημέρα αφιερωμένη στην προώθηση της ψυχικής υγείας και ευημερίας παιδιών, εφήβων, οικογενειών και φροντιστών. Η εκδήλωση περιλαμβάνει ενημερωτικά περίπτερα με τη συμμετοχή κορυφαίων οργανισμών ψυχικής υγείας, διαδραστικά εργαστήρια, δημιουργικό παιχνίδι και συζητήσεις για την πρόληψη της βίας μεταξύ συνομηλίκων, την ασφαλή χρήση του διαδικτύου και την έγκαιρη υποστήριξη της ψυχικής υγείας.

Ο δρ Μπρέντα τονίζει πως η ψυχική υγεία των νέων είναι θεμελιώδες δικαίωμα και ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνικής συνοχής και δημόσιας υγείας, και ότι η καθολική πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες δεν αποτελεί προνόμιο αλλά υποχρέωση της κοινωνίας.

Η ψυχική υγεία των νέων στην Ελλάδα απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση, με επένδυση σε ποιοτικές υπηρεσίες, πρόληψη, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των ίδιων των νέων στη διαμόρφωση των λύσεων. Η αποτυχία αντιμετώπισης αυτής της κρίσης θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις σε ολόκληρη την κοινωνία.