Γιάννης Τσιπουρίδης / Οι αναπόφευκτες καταστροφικές κλιματικές ανατροπές

Οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης έφθασαν σε νέα ύψη το 2024, με δεκάδες καύσωνες, πλημμύρες και καταιγίδες σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού του ΟΗΕ.

Γράφει ο Γιάννης Τσιπουρίδης*

Το 2024 καταγράφηκαν συνολικά στον πλανήτη 151 «πρωτοφανείς» κλιματικές καταστροφές, σύμφωνα με αυτήν την έκθεση του WMO[i].

Από πού να αρχίσει και που να σταματήσει κανείς αυτόν τον σκληρό απολογισμό από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που στοίχισαν ζωές, κατεδάφισαν κτίρια και υποδομές, κατέστρεψαν ζωτικής σημασίας καλλιέργειες, περιουσίες και εκτόπισαν από τα σπίτια τους χιλιάδες ανθρώπους. Περισσότεροι από 800.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν και έμειναν άστεγοι, ο υψηλότερος ετήσιος αριθμός από τότε που ξεκίνησαν τα αρχεία το 2008. Κύματα καύσωνα με θερμοκρασίες να αγγίζουν τους 50 βαθμούς Κελσίου. Βροχοπτώσεις ρεκόρ που οδήγησαν σε πλημμύρες, κατολισθήσεις και διακοπές ρεύματος, καταστροφές σπιτιών και προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στις καλλιέργειες.

Και τι περιμένουμε για το 2025; Το ίδιο και χειρότερο. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Η κλιματική κρίση είναι εδώ και θα μας συντροφεύει για τις επόμενες πολλές δεκαετίες και δυστυχώς θα χειροτερεύει.

Και λέω μόνο δεκαετίες και όχι αιώνες, γατί ελπίζω οι νέες γενιές να αντιδράσουν πιο σοφά από τη δική μας, που όχι μόνο είναι υπεύθυνη που δημιουργήθηκε η κλιματική κρίση, αλλά και που την άφησε (και εξακολουθεί να την αφήνει) να εξελίσσεται ανεξέλεγκτα.

Αλλά δυστυχώς τα κακά νέα δεν σταματούν εδώ.

Η εξέλιξη της κλιματικής κρίσης δεν είναι γραμμική. Ούτε καν εκθετική.

Είναι ανατρεπτική. Και εξηγούμαι.

Έχω αναφερθεί σε παλιότερο άρθρο στα tipping points, τα σημεία καμπής ή ανατροπής.

Ένα σημείο καμπής είναι ένα κρίσιμο φυσικό όριο που, όταν ξεπεραστεί, οδηγεί σε μεγάλες, επιταχυνόμενες και συχνά μη αναστρέψιμες αλλαγές στο κλιματικό σύστημα.

Na ένα διάγραμμα για να γίνει εύκολα κατανοητό:

Ένα φυσικό μέγεθος αυξάνει αργά και σταδιακά (και δύσκολα) μέχρι να φτάσει σε ένα σημείο (tipping point=σημείο καμπής) και από εκεί και μετά η εξέλιξη του δεν έχει σταματημό και είναι πιθανότατα εκτός ελέγχου.

Αυτή είναι η θεωρητική εξήγηση το πώς ξεπερνάμε ένα σημείο καμπής.

Και το γράφω αυτό, επειδή ακόμη δεν μας έτυχε να ζήσουμε κανένα.

Ναι, λοιπόν, είμαστε τόσο «τυχεροί», που θα είμαστε οι πρώτοι που θα ζήσουμε την ανατροπή των σημείων καμπής του κλιματικού μας συστήματος.

Γιούπι!!!

Και ναι, (δυστυχώς) υπάρχουν πολλά σημεία καμπής και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Πάρτι κανονικό, δηλαδή.

Πριν προχωρήσω κι επειδή η επανάληψη παραμένει η μήτηρ της μαθήσεως, να θυμίσω ότι η επιδείνωση αυτών των φυσικών μεγεθών που οδηγούν στην ανατροπή των σημείων καμπής, είναι αποτέλεσμα της ανόδου της θερμοκρασίας και όσα αυτή η άνοδος συμπαρασύρει και ότι τα πάντα, τα πάντα όμως, στον πλανήτη συνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται. Και ότι η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλείται από την αύξηση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Και όπως όλοι πια γνωρίζετε το διοξείδιο του άνθρακα εκλύεται κατά την καύση ορυκτών καυσίμων – κάρβουνου, πετρελαίου και αερίου – τα οποία εμείς συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις, κυρίως στις επόμενες γενιές.

Το δόγμα που επικρατεί είναι το γνωστό «drill, baby, drill» το οποίο έχει βολέψει τους πάντες, κι ας μην το ομολογούν δημόσια.

Για να επανέλθω όμως ….το παρακάτω διάγραμμα[ii] δείχνει κάποια από τα πιο σημαντικά tipping points, σε συνάρτηση και με την άνοδο της θερμοκρασίας.

Και να τα δείτε σε μορφή πίνακα[iii] όπου γίνεται πιο σαφής η συνάρτηση με την θερμοκρασία.

Ας δούμε πέντε[iv] σημεία καμπής, ίσως τα πιο πολυσυζητημένα και να αναφερθούμε επιγραμματικά στις συνέπειες που θα έχει η κατάρρευση τους:

Η κατάρρευση του παγετώνα της Γροιλανδίας

Όταν γίνει αυτό – και βρισκόμαστε σε πορεία προς τα εκεί, μην αμφιβάλλετε καθόλου – θα προκαλέσει αύξηση τη στάθμης των θαλασσών κατά 7,4 μέτρα[v]

Η εκτεταμένη τήξη του μόνιμα παγωμένου εδάφους (permafrost)

Αυτό που αφορά περιοχές στην Σιβηρία και την Αλάσκα κυρίως, θα προκαλέσει καταστροφή υποδομών στις περιοχές αυτές, αλλά πολύ πιο σημαντικό, και έκλυση αερίων του θερμοκηπίου και κυρίως μεθανίου[vi], που σημαίνει ανατροφοδότηση του κύκλου που οδηγεί σε άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Ο θάνατος των κοραλλιογενών ζωνών

Αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα και θα προκαλούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις σε άλλα θαλάσσια είδη όπως ψάρια[vii], και είμαστε πολύ κοντά στο να πραγματοποιηθεί[viii].

Η κατάρρευση του βορειοατλαντικού ρεύματος του Κόλπου του Μεξικό

Αυτό έγινε και ταινία[ix], και μάλιστα είχε και τον Παρθενώνα πλημμυρισμένο στα διαφημιστικά σποτς, Χόλυγουντ γαρ. Η ουσία είναι ότι στηρίζεται σε ορθότατη επιστημονική βάση και αν πραγματοποιηθεί, η θερμοκρασία στη Βόρεια Αμερική και Ευρώπη θα πέσει αρκετούς βαθμούς[x].

Η κατάρρευση των παγετώνων της Δυτικής Ανταρκτικής

Αυτό θυμίζει επιστημονική φαντασία, μια και τα νούμερα ακούγονται εξωπραγματικά, αλλά πιστέψτε με οι επιστήμονες που πραγματοποιούν αυτές τις μελέτες είναι πάρα πολύ συντηρητικοί στις εκτιμήσεις τους. Αν είναι να κατηγορηθούν για κάτι είναι η υποβάθμιση του γεγονότος και όχι το αντίθετο. Αν γίνει, λοιπόν, αυτό θα προκαλέσει αύξηση τη στάθμης των θαλασσών κατά τουλάχιστον 60 μέτρα[xi]

Ας αφιερώσουμε λίγο χρόνο στο πρώτο και στο πέμπτο: αν λιώσουν αυτές οι δύο ομάδες παγετώνων η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει κατά 70 περίπου μέτρα!!!

Το φαντάζεστε;

Ένα μόνο σκεφθείτε: τον αριθμό των κλιματικών προσφύγων που αυτό θα δημιουργήσει. Σε όλες τις χώρες

Και που θα πάνε όλοι αυτοί;

Κατάρρευση των κοινωνικών δομών;

Mad Max;

Να ξεκαθαρίσουμε ότι κανένα από αυτά δεν θα γίνει αύριο ούτε μεθαύριο. Υπάρχουν όμως ισχυρότατες πιθανότητες, όπως συνεχίζουμε αδιαφορώντας, να συμβεί στις ζωές των παιδιών και εγγονών μας.

Δεν μας ενδιαφέρει αυτό;

Τι απέγινε το «ζούμε για τα παιδιά μας»;

Και μην ξεχνάτε ότι ακόμη και για τους δισεκατομμυριούχους του Τραμπ που παίζουν με διαστημόπλοια, δεν υπάρχει άλλος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα στον οποίο να μπορούμε να ζήσουν (ζήσουμε).