NewsEdit Με τέσσερα βαριά ζητήματα στην ατζέντα —τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας για την περίοδο 2026-2027, το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, τη διεύρυνση της ΕΕ και τη γεωοικονομική κατάσταση— ξεκινά στις Βρυξέλλες το κρίσιμο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, παρουσία του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η ανάγκη να αποδειχθεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να λάβει αποφάσεις στρατηγικού βάθους, σε μια συγκυρία αυξημένων γεωπολιτικών πιέσεων και εσωτερικών αντιστάσεων.
Η χρηματοδότηση της Ουκρανίας και το αδιέξοδο των 135,7 δισ. ευρώ
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας για την επόμενη διετία ανέρχονται σε 135,7 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει δύο βασικές επιλογές που καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του ποσού, δηλαδή 90 δισ. ευρώ, αφήνοντας ανοιχτό το ερώτημα για το πώς θα καλυφθεί το υπόλοιπο.
Η πρώτη επιλογή αφορά κοινό δανεισμό της ΕΕ με εγγύηση τον κοινοτικό προϋπολογισμό, σενάριο που απαιτεί ομοφωνία και προσκρούει σε ισχυρές αντιστάσεις, κυρίως από τη Γερμανία, ενώ η Ουγγαρία δηλώνει ανοιχτά αντίθετη. Η δεύτερη, που κερδίζει έδαφος, είναι το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια και οι φόβοι για νομικά ρίσκα
Περίπου 210 δισ. ευρώ από τα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκονται δεσμευμένα στην ΕΕ, εκ των οποίων τα 185 δισ. ευρώ υπό τη διαχείριση της Euroclear στο Βέλγιο. Η πρόταση προβλέπει ότι η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις, ενώ σε αντίθετη περίπτωση τα κεφάλαια παραμένουν παγωμένα και οι κυρώσεις σε ισχύ.
Το Βέλγιο εκφράζει έντονες ανησυχίες για τους νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους, ζητώντας ρητές εγγυήσεις επιμερισμού του κόστους. Παράλληλα, Ελλάδα και Ιταλία ζητούν διαβεβαιώσεις ότι ενδεχόμενη ενεργοποίηση εγγυήσεων δεν θα επιβαρύνει τους εθνικούς δημοσιονομικούς στόχους στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών κανόνων.
Διαβουλεύσεις στο όριο και προειδοποιήσεις κορυφής
Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ της Τετάρτης σε επίπεδο πρέσβεων, με την πλειοψηφία των κρατών-μελών να τάσσεται καταρχήν υπέρ του «δανείου επανορθώσεων», υπό αυστηρές προϋποθέσεις εγγυήσεων και μηχανισμών αλληλεγγύης. «Αν δεν υπάρξει συμφωνία, το μήνυμα για την ΕΕ θα είναι καταστροφικό», προειδοποιούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παράτασης της Συνόδου μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ξεκαθάρισε ότι «δεν φεύγουμε χωρίς απόφαση». Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε ότι αποτυχία συμφωνίας θα πλήξει σοβαρά την Ευρώπη για χρόνια.
Το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και το 2028
Πέρα από την Ουκρανία, οι ηγέτες θα έχουν μια πρώτη στρατηγική συζήτηση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034. Η Κομισιόν έχει καταθέσει την πρότασή της από τον Ιούλιο του 2025, με στόχο —σύμφωνα με τον Αντόνιο Κόστα— να υπάρξει συμφωνία έως το τέλος του 2026, ώστε τα νέα προγράμματα να τεθούν σε ισχύ το 2028.
Διεύρυνση, γεωοικονομία και στρατηγική αυτονομία
Η διεύρυνση της ΕΕ, την οποία ο Κόστα χαρακτηρίζει «γεωστρατηγική επένδυση», θα συζητηθεί υπό αυστηρά αξιοκρατικούς όρους, με ορισμένες υποψήφιες χώρες να πλησιάζουν —κατά την εκτίμηση της Κομισιόν— το επόμενο στάδιο ένταξης. Παράλληλα, στο δείπνο εργασίας οι ηγέτες θα ανταλλάξουν απόψεις για τη γεωοικονομική κατάσταση, με έμφαση στην ανταγωνιστικότητα, την εμπορική ατζέντα και τη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης.
Φον ντερ Λάιεν: «Δεν έχουμε την πολυτέλεια της νοσταλγίας»
Με σαφείς παρεμβάσεις πριν από τη Σύνοδο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάλεσε τους ηγέτες να καταλήξουν σε απόφαση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, τονίζοντας ότι «η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει την ευθύνη για τη δική της ασφάλεια». Όπως υπογράμμισε, τα δύο τρίτα των αναγκών της Ουκρανίας θα πρέπει να καλυφθούν από την Ευρώπη, ενώ προειδοποίησε ότι «η ειρήνη του χθες έχει χαθεί» και η Ένωση οφείλει να δράσει με βάση τα δικά της συμφέροντα.
Μια Σύνοδος-τεστ αντοχής για την Ευρώπη
Με ζητήματα όπως η Ουκρανία, η Mercosur, το μεταναστευτικό, η Γάζα, η άμυνα και η στεγαστική κρίση να συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα, η Σύνοδος Κορυφής θεωρείται κομβική. Πέρα από τα επιμέρους αποτελέσματα, το πραγματικό διακύβευμα είναι αν η ΕΕ μπορεί να εμφανιστεί ενωμένη και αποφασιστική σε μια «κρίσιμη καμπή της ιστορίας», όπως προειδοποιούν κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.