NewsEdit Οι «Ραδιοφωνικές συζητήσεις» του Μισέλ Φουκώ, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πλέθρον σε μετάφραση Βασίλη Πατσογιάννη, δεν αποτελούν απλώς ένα ακόμη φιλοσοφικό βιβλίο.
Πρόκειται για μια σπάνια καταγραφή της ζωντανής σκέψης ενός από τους πιο επιδραστικούς διανοούμενους του 20ού αιώνα, όπως αυτή εκφράστηκε στον δημόσιο χώρο του ραδιοφώνου, ανάμεσα στο 1961 και τα επόμενα καθοριστικά χρόνια της διανοητικής του πορείας.
Το ραδιόφωνο ως εργαστήριο ιδεών
Από τη συχνότητα του France III National και αργότερα του France Culture, ο Φουκώ αξιοποίησε το ραδιόφωνο ως ένα ιδιότυπο εργαστήριο ιδεών. Αφορμή στάθηκαν οι εκδόσεις έργων-σταθμών όπως Η ιστορία της τρέλας, Ραιημόν Ρουσέλ και Οι λέξεις και τα πράγματα, όμως οι παρεμβάσεις του ξεπέρασαν κατά πολύ την απλή παρουσίαση βιβλίων.
Στις εκπομπές αυτές, η φιλοσοφία δεν εμφανίζεται ως κλειστό σύστημα, αλλά ως ανοιχτή διαδικασία: μια σκέψη που δοκιμάζεται, αμφισβητείται, αναδιατυπώνεται μπροστά στον ακροατή.
Διαλέξεις που χαρτογραφούν τη φουκωική σκέψη
Ο τόμος περιλαμβάνει σημαντικές ραδιοφωνικές διαλέξεις, όπως «Γλώσσες της τρέλας», «Ο Ρουσώ κριτής του Ζαν-Ζακ» και «Πραγματικές ουτοπίες ή τόποι και άλλοι τόποι». Πρόκειται για παρεμβάσεις που συμπυκνώνουν βασικούς άξονες της σκέψης του: τη σχέση λόγου και εξουσίας, την ιστορικότητα της γνώσης, τα όρια της κανονικότητας.
Η προφορικότητα του μέσου προσδίδει σε αυτά τα κείμενα ένταση και αμεσότητα, αποκαλύπτοντας έναν Φουκώ λιγότερο ακαδημαϊκό αλλά εξίσου αιχμηρό.
Συζητήσεις με τους μεγάλους διανοούμενους της εποχής
Ιδιαίτερη αξία έχουν οι ραδιοφωνικές συζητήσεις του Φουκώ με κορυφαίες μορφές της γαλλικής διανόησης, όπως ο Λουί Αλτουσέρ, ο Ζιλ Ντελέζ, ο Πιέρ Κλοσοφσκί και ο Πιέρ Σιπριό. Μέσα από αυτές τις ανταλλαγές, τα «πυρηνικά» στοιχεία της φουκωικής σκέψης δεν παρουσιάζονται ως δόγματα, αλλά ως πεδία διαρκούς διαλόγου.
Οι συνομιλίες αυτές φωτίζουν τόσο τις θεωρητικές συγγένειες όσο και τις εντάσεις που χαρακτήρισαν μια ολόκληρη εποχή ριζοσπαστικού στοχασμού.
Ο Φουκώ ως δημόσιος διανοούμενος
Πέρα από τη φιλοσοφία, ο τόμος καταγράφει και τον πολιτικά παρεμβατικό Φουκώ. Σύντομες ραδιοφωνικές παρεμβάσεις τον βρίσκουν να σχολιάζει την αστυνομική βία, την άφιξη στη Γαλλία ενός απελευθερωμένου σοβιετικού αντικαθεστωτικού, αλλά και να καταγγέλλει τις φυλακές ως μηχανισμούς παραγωγής υποτροπής.
Εδώ, ο στοχαστής δεν περιορίζεται στην ανάλυση, αλλά παίρνει θέση, εντάσσοντας τη σκέψη του στον παλμό της επικαιρότητας.
Η γλώσσα του σώματος και το όνειρο του «άλλου εαυτού»
Το βιβλίο κλείνει με αποσπάσματα που αποκαλύπτουν μια πιο εσωτερική, σχεδόν λογοτεχνική διάσταση του Φουκώ. Η περίφημη αναφορά στο «διαβρωτικό λεξιλόγιο του σώματος» και στο όνειρο του «αδελφικού και στοργικού σωσία» συνοψίζει μια βαθύτερη αγωνία: πώς η γλώσσα, το σώμα και η ταυτότητα συνυφαίνονται σε μια εύθραυστη ισορροπία.
Μια ιδανική εισαγωγή στο έργο του Φουκώ
Οι «Ραδιοφωνικές συζητήσεις» προσφέρουν μια πανοραμική, ζωντανή και προσβάσιμη εισαγωγή στο έργο του Μισέλ Φουκώ. Όχι ως μουσειακό μνημείο θεωρίας, αλλά ως σκέψη εν κινήσει, που γεννιέται μέσα στον διάλογο και απευθύνεται ευθέως στην κοινωνία. Για τον σημερινό αναγνώστη, το βιβλίο λειτουργεί ταυτόχρονα ως ιστορικό τεκμήριο και ως επίκαιρη υπενθύμιση του τι σημαίνει φιλοσοφία στον δημόσιο χώρο.