NewsEdit Ο Αλέξης Γρηγορόπουλος θα ήταν σήμερα 32 ετών. Η ζωή του κόπηκε στα 15, το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου 2008, στα Εξάρχεια. Εκεί όπου είχε βρεθεί με τους φίλους του, σε μια πλατεία γεμάτη νεολαία, ο ειδικός φρουρός Επαμεινώνδας Κορκονέας σήκωσε το όπλο, σημάδεψε ευθεία και πυροβόλησε δύο φορές. Η μία σφαίρα διαπέρασε την καρδιά του και καρφώθηκε στον 10ο θωρακικό σπόνδυλο, όπως κατέγραψε η ιατροδικαστική έκθεση.
Η εν ψυχρώ δολοφονία ενός παιδιού δεν έμεινε στιγμή στο επίπεδο του μεμονωμένου περιστατικού. Μέσα σε λίγες ώρες η οργή έγινε φωτιά. Μέσα σε λίγες ημέρες έγινε εξέγερση.
Από τις διαδηλώσεις στα «δεύτερα Δεκεμβριανά»
Οι πρώτες προσπάθειες καταστολής των διαδηλώσεων επιδείνωσαν την κατάσταση. Τα σχολεία σε όλη τη χώρα κατέβηκαν στους δρόμους, ακόμη και σε πόλεις που είχαν χρόνια να δουν κινητοποιήσεις. Αστυνομικά τμήματα πολιορκήθηκαν από μαθητές που πετούσαν πέτρες και νεράτζια. Το σύνθημα «Αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη» έγινε σύμβολο.
Οι φοιτητές προχώρησαν σε καταλήψεις και στις 8 Δεκεμβρίου η Αθήνα πλημμύρισε από κόσμο. Τα επεισόδια δεν είχαν προηγούμενο και η κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή κοινωνική έκρηξη, σε μία περίοδο όπου τα πρώτα σύννεφα της οικονομικής κρίσης είχαν ήδη κάνει την εμφάνισή τους. Υπήρξαν διαρροές ότι εξετάστηκε ακόμα και η ενεργοποίηση του άρθρου 48 του Συντάγματος για κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κάτι που τελικά δεν συνέβη.
Η επιλογή ήταν ο κατευνασμός και η επίκληση της ανάγκης για δικαστική διερεύνηση. Όμως η εξέγερση συνεχίστηκε μέχρι τα Χριστούγεννα και τις αρχές του 2009. Το σύνθημα «στις τράπεζες λεφτά, στη νεολαία σφαίρες» κυριάρχησε, σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση είχε μόλις ανακοινώσει στήριξη των τραπεζών με 28 δισ. ευρώ.
Το πολιτικό αποτύπωμα μιας δολοφονίας
Το σοκ εκείνων των ημερών άφησε βαθύ αποτύπωμα στην πολιτική ζωή. Λίγους μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 2009, ο Κώστας Καραμανλής παραιτήθηκε επικαλούμενος έλλειψη κοινωνικού κλίματος. Η χώρα βυθιζόταν πλέον και επισήμως στον κλοιό της διεθνούς κρίσης, ξεκινώντας μια δεκαετία μνημονίων και πράξεων κοινωνικής αντίδρασης που σημάδεψαν τη μεταπολίτευση.
Η δολοφονία του Αλέξη έγινε έτσι όχι μόνο σύμβολο αστυνομικής αυθαιρεσίας, αλλά και καταλύτης μιας γενιάς που ένιωσε ότι η σχέση της με το κράτος είχε διαρραγεί.
Η επέτειος που δεν ξεθωριάζει
Κάθε 6 Δεκεμβρίου η μνήμη επιστρέφει. Μαθητές, φοιτητές, συλλογικότητες και οργανώσεις καλούν και φέτος σε συγκεντρώσεις. Στην Αθήνα οι δύο κύριες κινητοποιήσεις έχουν προγραμματιστεί στα Προπύλαια, στις 12:00 το μεσημέρι και στις 18:00 το απόγευμα, με πορεία προς τη Βουλή.
Η αστυνομία έχει ανακοινώσει αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Ο σταθμός «Πανεπιστήμιο» του Μετρό κλείνει από τις 9:00 το πρωί και ο «Σύνταγμα» από τις 11:00 έως τις 15:00 και ξανά από τις 17:00. Η Τροχαία θα εφαρμόσει έκτακτες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο κέντρο της πόλης, με σταδιακό κλείσιμο δρόμων ανάλογα με την κίνηση. Οι οδηγοί καλούνται να αποφύγουν την περιοχή.
Από τον Αλέξη στον Νίκο Σαμπάνη
Η φετινή επέτειος έρχεται σε μια στιγμή ιδιαίτερης φόρτισης, καθώς πρόσφατα παραμένει η υπόθεση του Νίκου Σαμπάνη, που σκοτώθηκε από αστυνομικά πυρά στις 23 Οκτωβρίου. Συλλογικότητες επισημαίνουν ότι το μοτίβο της αστυνομικής βίας παραμένει επίκαιρο και πως «από τον Αλέξη στον Σαμπάνη τίποτα δεν έχει αλλάξει».
Η μνήμη ως πολιτική πράξη
Πέρυσι οι συγκεντρώσεις είχαν απαγορευτεί λόγω lockdown. Φέτος, οι δρόμοι ανοίγουν ξανά, μαζί και τα ερωτήματα για τη σχέση της κοινωνίας με την εξουσία, για την αστυνομική βία, για τη δημοκρατική λογοδοσία.
Δεκαέξι χρόνια μετά, η υπόθεση Γρηγορόπουλου δεν έχει απλώς ιστορική σημασία. Παραμένει ανοιχτή πληγή αλλά και σημείο αναφοράς για μια γενιά που μεγάλωσε με την αίσθηση ότι η δικαιοσύνη δεν είναι δεδομένη και ότι η μνήμη μπορεί να γίνει ενεργός διεκδίκηση.
Κάθε 6 Δεκεμβρίου, η πόλη θυμάται ένα παιδί που δεν μεγάλωσε ποτέ. Και μαζί του, θυμάται ένα κρίσιμο σημείο καμπής για τη σύγχρονη Ελλάδα.