NewsEdit Το νέο βιβλίο της Μικέλας Χαρτουλάρη, «61 Πολαρόιντ για την ελληνική περιπέτεια» (εκδόσεις Πόλις), μοιάζει εκ πρώτης όψεως σαν μια συλλογή εκτενών συνεντεύξεων με μια εντυπωσιακή λίστα διανοουμένων, δημιουργών, επιστημόνων. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι κάτι βαθύτερο. Η συγγραφέας δεν καταγράφει απλώς λόγια∙ καλλιεργεί συζητήσεις. Μετατρέπει τον προφορικό διάλογο σε γραπτή αφήγηση που ρέει, σμιλεύει εκ νέου τον λόγο, διαφυλάσσει ύφος, προθέσεις και διαφωνίες. Δημιουργεί ένα μωσαϊκό ανθρώπων και ιδεών που από μόνο του συνιστά μια συνολική πρόταση: αισθητική, πολιτική, κοινωνική.
Πίσω από τις 61 συζητήσεις προβάλλει ένας κεντρικός άξονας: πού βρίσκεται η Ελλάδα και προς τα πού κινείται. Η πολυκρίση, τα εθνικά ταμπού, οι μετακινήσεις αξιών, η διαχείριση της ιστορίας, το βάρος του κράτους και η ανθεκτικότητα των θεσμών.
Η συγγραφέας θέτει –μαζί με τους συνομιλητές της– ερωτήματα που δύσκολα βρίσκουν θέση στον δημόσιο λόγο με τέτοιο βάθος:
Τι αντέχει η ελληνική κοινωνία; Πόσο μας καθορίζει η οικογένεια; Ποιοι μηχανισμοί παράγουν διαφθορά; Πώς αναγεννάται η ακροδεξιά; Ποια είναι η δυναμική των νεότερων γενιών, των μεταναστών, των ΛΟΑΤΚΙ+ πολιτών; Υπάρχει συλλογικότητα ή απλώς παράλληλες μοναχικές πορείες; Έγινε πράγματι η Ελλάδα μια άλλη χώρα;
Ένα ιστορικό του παρόντος
Οι «61 πολαρόιντ» λειτουργούν ταυτόχρονα ως συμβολικές τομογραφίες. Ανατέμνουν την ελληνική κοινωνία, εντοπίζουν χρόνιες παθογένειες αλλά και δυνατότητες που παραμένουν συχνά ανομολόγητες. Η Ελλάδα παρουσιάζεται σαν μια χώρα-ασθενής που, παρά τις υποτροπές, επιβιώνει, αυτοαναλύεται και αναζητά τρόπους να σταθεί όρθια σε μια εποχή διαρκών μετατοπίσεων.
Από την πολυκρίση έως τη Μεταπολίτευση και από τη διανόηση έως τη νεολαία
Το εύρος των θεμάτων είναι τεράστιο. Θεσμικές διαβρώσεις συνυπάρχουν με συζητήσεις για την κουλτούρα της Μεταπολίτευσης. Ζητήματα φύλου συναντούν τον ρόλο της εκπαίδευσης. Η δημόσια σφαίρα συζητείται μαζί με την εξέλιξη της ελληνικής λογοτεχνίας. Τα «Γλυπτά του Παρθενώνα» βρίσκονται δίπλα στον ιδεολογικό αναπροσανατολισμό της χώρας.
Η συγγραφέας υφαίνει έναν διάλογο που δεν είναι αποστειρωμένος∙ παίρνει θέση, θέτει διλήμματα, αναζητά ευκαιρίες μέσα στην αβεβαιότητα. Ακόμη και στις πιο απαισιόδοξες «ακτινογραφίες» υπάρχει κάτι φωτεινό, μια σχισμή από την οποία περνά η σκέψη, η φαντασία, το ενδεχόμενο του αύριο.
Ένα βιβλίο-πλατφόρμα για μια άλλη Ελλάδα
Καθώς ξετυλίγονται οι 61 συνομιλίες, αναδύονται δύο χώρες: η Ελλάδα όπως είναι σήμερα και η Ελλάδα όπως θα μπορούσε να είναι. Οι πολαρόιντ αιχμαλωτίζουν στιγμές, αλλά ταυτόχρονα ανοίγουν έναν διάλογο για το μέλλον. Για το τι σημαίνει να συγκροτείται μια κοινή κοινωνία και όχι μόνο ένα σύνολο ατόμων. Για το αν υπάρχει νέος συλλογικός ορίζοντας.
Η dream team των συνομιλητών
Το βιβλίο συγκεντρώνει μια σπάνιας πυκνότητας ομάδα φωνών: ακαδημαϊκούς, ερευνητές, δημιουργούς, λογοτέχνες, ιστορικούς, καλλιτέχνες, ανθρώπους που έχουν διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τη χώρα. Από την Αθηνά Αθανασίου και τον Κωστή Χατζημιχάλη έως τον Δημήτρη Χριστόπουλο και τον Δημοσθένη Παπαμάρκο, από τον Γιώργο Πλειό και τον Ηλία Νικολακόπουλο έως τη Μάρω Δούκα και τον Παντελή Μπουκάλα. Ένα ασυνήθιστο παζλ από φωνές που αντικατοπτρίζει όσα μας απασχολούν και όσα μας διαφεύγουν.
Μια πολύτιμη συμβολή στη δημόσια συζήτηση
Το βιβλίο της Μικέλας Χαρτουλάρη δεν λειτουργεί ως απλή καταγραφή απόψεων αλλά ως μια πολιτισμική πράξη. Προσφέρει στον αναγνώστη το σπάνιο προνόμιο να παρακολουθεί την Ελλάδα να αυτοσυστήνεται μέσα από 61 διαφορετικές οπτικές. Και το κάνει με μια γραφή που συνδυάζει ακρίβεια, ευαισθησία και βαθιά κατανόηση της τέχνης του διαλόγου.
Ένα έργο που θα συζητηθεί, γιατί αγγίζει όσα συνήθως μένουν εκτός πλάνου – και γιατί υπενθυμίζει ότι ακόμη και μέσα στη δυστοπία υπάρχουν χαραμάδες που οδηγούν στο όραμα.