NewsEdit Βαθύ πολιτικό και θεσμικό σεισμό προκαλεί στις Βρυξέλλες η αποκάλυψη ότι η πρώην «υπουργός Εξωτερικών» της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, και δύο ακόμη άτομα συνελήφθησαν στο πλαίσιο έρευνας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) για απάτη, κακοδιαχείριση κοινοτικών κονδυλίων και υποθέσεις διαφθοράς. Η εξέλιξη, που αιφνιδίασε τόσο τους κύκλους της ευρωπαϊκής διπλωματίας όσο και το πολιτικό σύστημα των Βρυξελλών, αποτελεί την πιο σοβαρή υπόθεση που έχει αγγίξει την ευρωπαϊκή εξωτερική υπηρεσία τα τελευταία χρόνια.
Η υπόθεση αποκαλύφθηκε μετά από συντονισμένες έρευνες της EPPO και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (EEAS) στις Βρυξέλλες και σε εγκαταστάσεις του Κολεγίου της Ευρώπης στη Μπριζ. Στο στόχαστρο βρίσκεται πιθανή χειραγώγηση χρηματοδότησης της ΕΕ που σχετίζεται με τη λειτουργία της νέας Ευρωπαϊκής Διπλωματικής Ακαδημίας.
Έφοδοι, συλλήψεις και το επίκεντρο της έρευνας
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της EPPO, συνελήφθησαν τρία άτομα: η Φεντερίκα Μογκερίνι, ένας μάνατζερ του Κολεγίου της Ευρώπης και ο Ιταλός διπλωμάτης Στέφανο Σαννίνο, ο οποίος διετέλεσε γενικός γραμματέας του EEAS την περίοδο 2021-2025. Τα καταγγελλόμενα αδικήματα επικεντρώνονται στα έτη 2021-2022 και αφορούν απάτη στις δημόσιες συμβάσεις, διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων και παραβίαση του επαγγελματικού απορρήτου.
Κεντρικό ερώτημα της έρευνας είναι κατά πόσο στελέχη του Κολεγίου της Ευρώπης είχαν πρόσβαση σε εμπιστευτικές πληροφορίες για δημόσιο διαγωνισμό που επρόκειτο να προκηρυχθεί από το EEAS για τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Διπλωματικής Ακαδημίας. Η διαρροή τέτοιων πληροφοριών θα μπορούσε να αλλοιώσει τις προϋποθέσεις ίσης μεταχείρισης μεταξύ υποψήφιων οργανισμών και να επηρεάσει την κατανομή των κονδυλίων.
Η υπόθεση αφορά επίσης την αγορά ενός κτιρίου στη Spanjaardstraat το 2022 από το Κολέγιο της Ευρώπης για τη φιλοξενία των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα της Ακαδημίας. Η αγορά πραγματοποιήθηκε σε περίοδο οικονομικής πίεσης για το ίδρυμα, λίγο πριν αυτό εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους 654.000 ευρώ από το EEAS — γεγονός που πυροδότησε υποψίες για πιθανό συντονισμό ή προνομιακή πληροφόρηση.
Ερωτηματικά για τον ρόλο κορυφαίων στελεχών
Η έρευνα τοποθετεί στο επίκεντρο την ίδια τη Μογκερίνι, η οποία από το 2020 είναι πρύτανης του Κολεγίου της Ευρώπης, ενώ από το 2022 διευθύνει και την Ευρωπαϊκή Διπλωματική Ακαδημία. Παρά την αυξανόμενη πίεση, η ίδια δεν έχει απαντήσει στα ερωτήματα που της έχουν τεθεί από ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.
Σημαντικό ενδιαφέρον υπάρχει και για τον ρόλο του Στέφανο Σαννίνο, ο οποίος κατείχε τη θέση του γενικού γραμματέα του EEAS κατά την επίμαχη περίοδο. Η επίσημη θέση της υπηρεσίας επί των αποκαλύψεων παραμένει άγνωστη, καθώς ούτε ο ίδιος ούτε εκπρόσωποι του EEAS προέβησαν σε οποιοδήποτε σχόλιο.
Προτού η υπόθεση φτάσει στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η OLAF είχε πραγματοποιήσει εκτεταμένες συνεντεύξεις με εμπλεκόμενα πρόσωπα, συγκεντρώνοντας υλικό που αξιολογείται πλέον από τις ανακριτικές αρχές. Μέχρι στιγμής, καμία από τις δύο υπηρεσίες δεν έχει καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα, ενώ οι συλληφθέντες δεν έχουν επίσημα κατηγορηθεί.
Θεσμικός σεισμός για την ευρωπαϊκή διπλωματία
Το σκάνδαλο σκιάζει το Κολέγιο της Ευρώπης — έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς στην εκπαίδευση Ευρωπαίων αξιωματούχων από το 1949. Η διοίκηση του ιδρύματος, αλλά και το EEAS, αποφεύγουν κάθε δημόσια τοποθέτηση, γεγονός που εντείνει τις πιέσεις και τη δυσπιστία γύρω από τον χειρισμό της υπόθεσης.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι την περίοδο που καλύπτει η έρευνα, η EEAS βρισκόταν υπό την ευθύνη του Ζοσέπ Μπορέλ, ο οποίος επίσης δεν έχει προβεί σε σχολιασμό. Η σιωπή πολλών εμπλεκομένων θεσμών υπογραμμίζει την ευαισθησία της υπόθεσης, που αγγίζει την ίδια την αξιοπιστία της ευρωπαϊκής διοικητικής λειτουργίας.
Τι αναμένεται στη συνέχεια
Η έρευνα της EPPO αναμένεται να διαρκέσει, καθώς οι αρχές εξετάζουν μεγάλης κλίμακας υλικό και πιθανές διασυνδέσεις ανάμεσα στα εμπλεκόμενα πρόσωπα και στους θεσμούς της ΕΕ. Η υπόθεση, ανεξαρτήτως τελικών πορισμάτων, έχει ήδη προκαλέσει ένα βαθύ πολιτικό τραύμα και αναζωπύρωσε συζητήσεις για τη διαφάνεια, τους ελέγχους και την ευθύνη στη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων.
Οι εξελίξεις των επόμενων εβδομάδων αναμένεται να είναι καίριες — όχι μόνο για την προσωπική υπόθεση των συλληφθέντων, αλλά και για το πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διαχειριστεί έναν από τους πιο λεπτούς ελέγχους στη λειτουργία των θεσμών της τα τελευταία χρόνια.