NewsEdit Στο Καγιάνι της κεντρικής Φινλανδίας, περίπου 600 χιλιόμετρα από το Ελσίνκι, μια παλιά χαρτοβιομηχανία έχει μετατραπεί σε έναν από τους πρώτους ενεργούς «εργοστασιακούς» κόμβους τεχνητής νοημοσύνης της Ευρώπης: το LUMI AI Factory.
Στην καρδιά του βρίσκεται ο υπερυπολογιστής LUMI, φιλοξενούμενος στο data center του μη κερδοσκοπικού οργανισμού CSC – IT Center for Science, τον οποίο συνίδρυσαν το φινλανδικό κράτος και τα πανεπιστήμια της χώρας.
Ένας από τους ταχύτερους υπερυπολογιστές του πλανήτη
Ο LUMI, σύμφωνα με την πρόσφατη κατάταξη Top500, είναι ο ένατος ταχύτερος υπερυπολογιστής στον κόσμο. Παρότι λειτουργεί από το 2022, η υποδομή εξελίσσεται συνεχώς: στο Καγιάνι προετοιμάζεται η εγκατάσταση του νέας γενιάς LUMI-AI και ενός νέου data center, ενώ θα προστεθεί και η κβαντική πλατφόρμα LUMI-IQ έως το τέλος του 2026.
Τα AI Factories της Ευρώπης και ο ρόλος της Ελλάδας
Το LUMI ήταν ανάμεσα στα πρώτα επτά AI Factories που ανακοίνωσε η ΕΕ· αντίστοιχες εγκαταστάσεις δημιουργούνται στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ισπανία και τη Σουηδία. Σήμερα ο συνολικός αριθμός έχει φτάσει τα 19, επεκτεινόμενος σε χώρες όπως η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Πολωνία, η Λιθουανία, η Ολλανδία, η Ρουμανία και άλλες.
Η κοινοπραξία του LUMI αποτελείται από δέκα χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης. Στην αντίστοιχη ελληνική πρωτοβουλία, το PHAROS AI Factory, η χώρα μας συνεργάζεται με Κύπρο, Μάλτα, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία.
Οι πρώτες υπηρεσίες και τα διδάγματα του LUMI
Από τον Απρίλιο του 2025 το LUMI AI Factory προσφέρει τις πρώτες 13 υπηρεσίες του δωρεάν σε startups, ΜμΕ και ακαδημαϊκούς. Ήδη, χρήστες από 53 χώρες αξιοποιούν τον LUMI, με περίπου το 50% των εργασιών να αφορά σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.
Ο βασικός κόμβος λειτουργίας βρίσκεται στο Πανεπιστήμιο Ααλτο, κοντά στο Ελσίνκι, ενώ το εργοστάσιο τεχνητής νοημοσύνης σχεδιάζει φυσικούς και ψηφιακούς χώρους συνεργασίας για διαφορετικές ανάγκες.
Τα οφέλη: απόδοση επένδυσης και πραγματικός αντίκτυπος
Σύμφωνα με μελέτη που επικαλείται το CSC, κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στο AI Factory μπορεί να αποφέρει άμεσο όφελος 25–37 ευρώ. Το έμμεσο όφελος είναι ακόμη μεγαλύτερο, αγγίζοντας περιοχές όπως η ανακάλυψη φαρμάκων, η ανάπτυξη νέων υλικών, η διαστημική έρευνα, η μελέτη του κλίματος και η πρόγνωση καιρού.
Ένα ενεργειακά καθαρό data center
Το data center του Καγιάνι τροφοδοτείται αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές, κυρίως υδροηλεκτρικά έργα. Η παραγόμενη θερμότητα επαναχρησιμοποιείται για τη θέρμανση σπιτιών, μια πρακτική που μειώνει το ενεργειακό αποτύπωμα και προσφέρει οικονομικά οφέλη στην τοπική κοινωνία.
Το στοίχημα της διασύνδεσης με την αγορά
Παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων που συμμετείχαν σε σχετική έρευνα χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη, μόλις το 53,8% αξιοποιούν υπολογιστική υψηλής απόδοσης (HPC). Το LUMI AI Factory στοχεύει να καλύψει αυτό το κενό και προσφέρει τεχνική κατάρτιση, συμβουλευτική, πρόσβαση σε χρηματοδότηση και εξειδικευμένα εργαλεία για επιχειρήσεις.
Κρίσιμη, σύμφωνα με τον διευθυντή της Προηγμένης Υπολογιστικής Εγκατάστασης του CSC Περ Όστερ, είναι η προσέγγιση των επιχειρήσεων: «Πρέπει να βγείτε στην κοινωνία, να μιλήσετε με τους ανθρώπους. Είναι μάρκετινγκ, μάρκετινγκ, μάρκετινγκ».
Η προσέλκυση ταλέντου
Σε αντίθεση με άλλες αγορές, το LUMI δεν έχει δυσκολευτεί να βρει εξειδικευμένο προσωπικό. Τα πανεπιστήμια της Φινλανδίας και οι ερευνητικές συνεργασίες δημιουργούν μια σταθερή «δεξαμενή» ειδικών, που στηρίζει την εξέλιξη του προγράμματος.
Ευρωπαϊκή συνεργασία ως καταλύτης
Το LUMI AI Factory συνεργάζεται ήδη με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά AI Factories για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και νομικών προτύπων. Η επίσκεψη της ελληνικής αποστολής στο CSC, με επικεφαλής τον υφυπουργό Ανάπτυξης Σταύρο Καλαφάτη, επιβεβαίωσε ότι η «ισχύς βρίσκεται στη συνεργασία».
Το ελληνικό PHAROS AI Factory
Η ελληνική υποδομή θα αναπτυχθεί από μια εθνική κοινοπραξία με επικεφαλής το GRNET και τη συμμετοχή κορυφαίων πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων όπως το «Δημόκριτος», το ΕΜΠ, το ΕΚΕΤΑ, το ΑΠΘ, το ΕΚΠΑ, το ΙΤΕ, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, καθώς και κρατικούς φορείς όπως το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και η ΗΔΙΚΑ.
Η δημιουργία του PHAROS αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην εγχώρια και περιφερειακή ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, ενισχύοντας τις ελληνικές επιχειρήσεις και τη σύνδεσή τους με την ευρωπαϊκή υποδομή υψηλής ισχύος.