NewsEdit Η 30ή Νοεμβρίου αποτελεί ορόσημο για την ευρωπαϊκή άμυνα, καθώς λήγει η προθεσμία υποβολής των εθνικών σχεδίων από τα 19 κράτη-μέλη που έχουν ζητήσει πρόσβαση στο νέο χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE. Ο μηχανισμός, συνολικού ύψους 150 δισ. ευρώ, φιλοδοξεί να επιταχύνει τον κοινό εξοπλιστικό σχεδιασμό και να ενισχύσει την ευρωπαϊκή αυτονομία σε μια περίοδο εντεινόμενων γεωπολιτικών πιέσεων.
Τι είναι το SAFE και πώς θα λειτουργήσει η χρηματοδότηση
Το SAFE (Support to Ammunition and military equipment Factory Enhancement) είναι έκτακτο εργαλείο ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, με στόχο την ταχεία υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων και την ενίσχυση της κοινής παραγωγικής βάσης. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Τομάς Ρενιέ, η Επιτροπή θα κινηθεί γρήγορα, αξιολογώντας τα σχέδια των κρατών-μελών πιθανότατα πριν το τέλος του έτους.
Εφόσον οι αξιολογήσεις εγκριθούν, θα απαιτηθεί η τελική απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ για να γίνει η πρώτη εκταμίευση, η οποία δεν θα υπερβαίνει το 15% των αιτούμενων δανείων. Αυτό το αρχικό ποσό θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις να ξεκινήσουν άμεσα προμήθειες και συνεργασίες με την αμυντική βιομηχανία.
Ποιοι προλαβαίνουν και ποιοι μένουν εκτός της προθεσμίας
Η Κομισιόν επιβεβαίωσε ότι η Νότια Κορέα και η Τουρκία δεν θα προλάβουν την προθεσμία υποβολής φακέλων. Αν και οι δύο χώρες κατέθεσαν αίτημα συμμετοχής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει ακόμη εξετάσει τον φάκελο ένταξης. Αντίθετα, για Ηνωμένο Βασίλειο και Καναδά οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, με το SAFE να παραμένει ανοιχτό για συμμετοχή ακόμη και μετά τις 30 Νοεμβρίου, με δυνατότητα συμμετοχής έως και στο 35% ενός κοινού εξοπλιστικού προγράμματος.
Τα κράτη-μέλη που διεκδικούν χρηματοδότηση πρέπει να υποβάλουν λεπτομερή σχέδια για τα έργα, τους εταίρους και τον προϋπολογισμό τους. Μετά τη λήξη της προθεσμίας, η Επιτροπή θα γνωστοποιήσει πόσες χώρες ήταν εμπρόθεσμες – ένα κρίσιμο βήμα για την εκκίνηση ενός ηγετικού ευρωπαϊκού εξοπλιστικού κύκλου.
Η ελληνική αίτηση και ο ευρωπαϊκός χάρτης άμυνας
Η Ελλάδα έχει ήδη ζητήσει δάνεια ύψους 1,2 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του SAFE, φιλοδοξώντας να ενισχύσει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία και τις εξοπλιστικές της δυνατότητες. Η συμμετοχή της σε αυτό το ευρωπαϊκό σχέδιο προσδίδει επιπλέον γεωπολιτικό βάρος, σε μια περίοδο ενεργών προκλήσεων και ανακατατάξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και πέραν αυτής.
Η Τουρκία στον ευρωπαϊκό αμυντικό διάλογο – Ανάμεσα σε σύμπραξη και πολιτικές προϋποθέσεις
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει η συζήτηση για την πιθανή ένταξη της Τουρκίας στο SAFE. Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ, μετά από συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, έκανε λόγο για ανάγκη «νέου κεφαλαίου» στις σχέσεις με την Άγκυρα, αναγνωρίζοντάς την ως σημαντικό γεωστρατηγικό εταίρο. Τόνισε ωστόσο ότι η ενταξιακή πορεία παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένη με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης – δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και κράτος δικαίου.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, επιμένει ότι η ΕΕ παραμένει στρατηγικός της στόχος αλλά εκφράζει δυσαρέσκεια για τη στασιμότητα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Παρά τις πολιτικές εντάσεις, η συζήτηση για ένταξή της σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα παραμένει ανοιχτή, καθώς Άγκυρα και Βρυξέλλες διαθέτουν κοινά συμφέροντα σε Ουκρανία, Γάζα και περιφερειακή σταθερότητα.
Γιατί το SAFE μπορεί να αλλάξει τον αμυντικό χάρτη της Ευρώπης
Ο μηχανισμός SAFE δεν αποτελεί απλώς ένα χρηματοδοτικό εργαλείο· είναι ο πυρήνας μιας νέας στρατηγικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης στην άμυνα. Με τη διεθνή αστάθεια να εντείνεται, την Ουκρανία σε πόλεμο και τα σύνορα του ΝΑΤΟ σε πίεση, η ικανότητα ταχείας εξοπλιστικής δράσης μετατρέπεται σε στρατηγική ανάγκη.
Η επόμενη μέρα θα δείξει πόσο έτοιμη είναι η ΕΕ να μετατρέψει το SAFE σε θεμέλιο μιας πραγματικής κοινής αμυντικής πολιτικής – και ποιοι τελικά θα σταθούν στην πρώτη γραμμή αυτής της νέας εποχής.