COP30: Το COP της συνειδητοποίησης (και της ενηλικίωσης;)

Αργά το Σάββατο μας τέλειωσε και το COP30. Ακολούθησε κι αυτό την καθιερωμένη πια, «δραματική» παράταση και ολοκληρώθηκε με το κλότσημα στο συμβολικό πια κλιματικό τενεκεδάκι μέχρι το επόμενο COP 31 στην Τουρκία, όπου προφανώς αναμένεται, κατ’ αρχάς, μια από τα ίδια.

Και αυτό γιατί και πάλι ίσχυσε φέτος, αυτό που ισχύει εδώ και 29 COPs, το γνωστό και προφανώς αναμενόμενο στο οικονομικό σύστημα που έχουμε: “money talks” με την ουσιαστική του έννοια.

Ta πλούσια petrostates^[i] αρνήθηκαν να χάσουν τα τρελά έσοδα που έχουν από τα ορυκτά καύσιμα (έσοδα + τρελές επιδοτήσεις^[ii] που κυμαίνονται σε τρισεκατομμύρια δολάρια).

Το αποτέλεσμα ήταν να μην σηκώνουν δεύτερη (ούτε και πρώτη) κουβέντα, για την «σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων» (fossil fuel phase out)^[iii]

Αυτή η αποτυχία σημάδεψε και το COP30, όπως και όλα τα άλλα που προηγήθηκαν^[iv], στο βαθμό που αυτό αποτελεί την μία, μοναδική, ικανή και αναγκαία συνθήκη για να σταματήσει η αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να αρχίσει να αντιστρέφεται η πορεία προς την κλιματική καταστροφή και να επανέλθουμε σε ένα φυσιολογικό κλίμα μετά από κάποιες δεκαετίες.

Αλλά, αλήθεια τι περιμέναμε;

Γιατί αφελώς, όμως, ελπίζαμε σε κάτι διαφορετικό, αφού τα γεγονότα προδιέγραφαν αυτό που τελικά έγινε; Και περιλαμβάνω πρώτο τον εαυτό μου στους αφελείς που έλπιζαν σε κάτι καλύτερο από το COP30.

Ο συνήθως ασυνάρτητος και πάντα αυταρχικός πλανητάρχης, δεν είχε αφήσει καμία αμφιβολία, πριν και μετά τις αμερικάνικες εκλογές, ότι η σοβαρότερη πλατφόρμα που υπηρετεί, είναι το «drill baby drill^[v]» και με καρότο και μαστίγιο, την εφαρμόζει ή την επιβάλλει.

Αυτή τον έκανε πρόεδρο και ο άνθρωπος σέβεται τους χορηγούς του.

Και το έδειξε με χίλιους τρόπους:

· Αποχώρησε, για 2^η φορά, από τη συμφωνία του Παρισιού του COP21^[vi] Η πρώτη ήταν το 2017, όταν εκλέχτηκε Πρόεδρος για πρώτη φορά^[vii], και η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2020.

· Ανακοίνωσε στην ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη ότι η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη απάτη όλων των αιώνων^[viii].

· Όπου σταθεί κι όπου βρεθεί αναφέρεται στις ανανεώσιμες πηγές απαξιωτικά, ιδιαίτερα στις ανεμογεννήτριες^[ix]

· Έχει ακυρώσει^[x] δεκαετιών επιστημονική έρευνα^[xi] στις ΗΠΑ με εκτελεστικά διατάγματα^[xii]. Έχει κατεβάσει διαδικτυακές πλατφόρμες^[xiii] με επιστημονικά στοιχεία για την κλιματική αλλαγή. Τέλος και πιο σημαντικό ακυρώνει διάταξη του 2009 που κατατάσσει τα αέρια του θερμοκηπίου ως επιβλαβή^[xiv].

· Έχει εγκρίνει νέες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων^[xv] και έχει ακυρώσει έργα ή την χρηματοδότηση^[xvi] έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας^[xvii]

· Οι καλύτεροι φίλοι και σύμμαχοι του είναι τα αραβικά petrostates^[xviii] και οι petro-billionaires^[xix].

· Τα μόνα ορυκτά καύσιμα στα οποία αντιτίθεται δημόσια, είναι αυτά που προέρχονται από την Ρωσία, αν και μεταξύ μας, δεν είμαι σίγουρος και γι αυτό.

· Οι ΗΠΑ δεν συμμετείχαν στο COP30 με επίσημη αντιπροσωπεία^[xx].

Γιατί περιμέναμε κάτι διαφορετικό στο COP30, δεδομένων των ανωτέρω;;;;;;;

Και τον ακολουθούν άπαντες, ημών μη εξαιρουμένων… είναι νωποί, άλλωστε οι πανηγυρισμοί μας που η Ελλάδα μπαίνει στο κλαμπ των ορυκτών καυσίμων^[xxi], ως παραγωγός.

Πρώτα από όλα η ίδια η Βραζιλία^[xxii] έδωσε άδεια εξόρυξης πετρελαίου, ένα μόλις μήνα πριν αρχίσει το COP30!!!

Και μια και άρχισα με την οικοδέσποινα του COP30 ας κλείσω με την οικοδέσποινα του COP31, Τουρκία^[xxiii], που προφανώς δεν πάει πίσω και μάλιστα εκτός Τουρκίας (Σομαλία), αλλά και την συνδιοργανώτρια του COP31, Αυστραλία^[xxiv] η οποία έχει 19 νέα έργα ορυκτών καυσίμων υπό ανάπτυξη, όπως μιλάμε.

Τι περιμέναμε λοιπόν;

Ποιος θα στήριζε την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων (fossil fuel phase out); Ποια χώρα ήταν έξω από τον χορό του πετρελαίου;

Ξέρετε πόσες συζητήσεις και συμφωνίες για νέες εξορύξεις γίνονται;

Πάρα πολλές.

Δυστυχώς, μια σειρά από νέες συμβάσεις^[xxv] εξόρυξης ορυκτών καυσίμων^[xxvi] «εξασφαλίζουν»^[xxvii] την για πολλές δεκαετίες^[xxviii] διατήρηση και επιδείνωση^[xxix] των επιπτώσεων^[xxx] της κλιματικής κρίσης.

Πολλές χώρες επομένως, με τον ένα τρόπο ή τον άλλο συνδέονται με νέες εξορύξεις. Άρα ο «αγώνας» που κάνουν τα petrostates στα COP με την βοήθεια των εκατοντάδων λομπιστών ορυκτών καυσίμων, έχει ξεκάθαρη στήριξη που δεν είναι πάντα φανερή.

Και φυσικά ήταν, εν πολλοίς, αναμενόμενο πως η στάση των ΗΠΑ θα ενθάρρυνε τη Σαουδική Αραβία και άλλα πετρελαϊκά κράτη να αγωνιστούν ακόμη πιο σκληρά για να μπλοκάρουν την πρόοδο στο ζήτημα της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.

Και το έκαναν με επιτυχία.

Γι αυτό, λοιπόν, δεν έγινε καμία αναφορά στα ορυκτά καύσιμα στην κρίσιμη τελική απόφαση, παρά το γεγονός ότι ένας συνασπισμός 90 ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών πίεσε για το αντίθετο. Τα πετρελαιοκράτη, η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοι τους, αγωνίστηκαν και πέτυχαν να μην υπάρξει αναφορά, όπως γίνεται από το COP 01.

Δυστυχώς πηγαίναμε σφαγμένοι εξ αρχής.

Από την άλλη δεν είναι όλα γι’ αφορισμό.

Προφανώς και πάρθηκαν και σωστές αποφάσεις, αλλά η πιο σημαντική, αυτή που αφορά τον άμεσο περιορισμό των ορυκτών καυσίμων έμεινε στο ράφι κι αυτή καθορίζει τα πάντα και για κάποια θέματα, ανεπίστρεπτα….

Αλλά ας δούμε τα θετικά^[xxxi].

1. Κατά αρχάς επιβίωσε η συνολική διαχρονική προσπάθεια της ενότητας (Multilateralism), που προς στιγμή κινδύνευσε: παραμείναμε ενωμένοι, καθώς τα petrostates και οι σύμμαχοι τους απείλησαν με αποχώρηση, όταν πιέστηκαν για απόφαση κατάργησης ορυκτών καυσίμων.

Τελικά και απλά, μια όχι και τόσο καλή απόφαση όλων, είναι καλύτερη από καθόλου απόφαση. Το υπέρτατο, που είναι η μάχη για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης απαιτεί ενότητα έστω και με θυσίες.

Έτσι 194 χώρες τελικά εμφανίστηκαν ενωμένες στις τελικές αποφάσεις. Όπως είπε και ο υπουργός Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου, Εντ Μίλιμπαντ. «Αυτή η συμφωνία δεν έχει όλη τη φιλοδοξία που θα θέλαμε, αλλά στοχεύει να διατηρήσει ζωντανό τον 1,5 βαθμό Κελσίου».

2. Η χρηματοδότηση για την προσαρμογή (Adaptation funding) τριπλασιάστηκε μεν, αλλά δεν είναι αρκετή δε. Αφορά τη χρηματοδότηση από τα πλούσια έθνη προς τις φτωχές, ευάλωτες και μη υπεύθυνες για την πρόκληση της κλιματικής κρίσης χώρες, για να προστατεύσουν τους λαούς τους από τις επιταχυνόμενες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Έγινε μεν σημαντική πρόοδος σε σχέση με την προηγούμενη δέσμευση για διπλασιασμό των κονδυλίων, αλλά ο στόχος των πιθανών 120 αντί των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, αλλά και η μετάθεση για πέντε χρόνια μετά, το 2035, αντί του 2030 προκάλεσε οργή: «Το αποτέλεσμα της χρηματοδότησης της προσαρμογής αποτελεί προσβολή για κάθε κοινότητα που πνίγεται από πλημμύρες ή είναι στις φλόγες»^{^[xxxii]}, δήλωσε ο Harjeet Singh του Satat Sampada Climate Foundation και ηγετικό στέλεχος του Fossil Fuel Non Proliferation Treaty.

3. Η συμφωνία για έναν μηχανισμό δίκαιης μετάβασης (Just Transition Mechanism – JTM), ήταν μια θετική κίνηση που ικανοποίησε όλους. Είναι ένα σχέδιο που θα διασφαλίσει ότι η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία σε όλο τον κόσμο θα πραγματοποιηθεί δίκαια και θα προστατεύει τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, των γυναικών και των αυτόχθονων πληθυσμών.

4. Η αποτυχία για συμφωνία στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα οδήγησε στο να συμφωνηθεί ένας οδικός χάρτης για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα (transition away from fossil fuels), αλλά…… εθελοντικός.

Ήταν μια προσπάθεια της Προεδρίας της Βραζιλίας να σώσει τα προσχήματα. Έτσι ανακοίνωσε ότι το σχέδιο θα προχωρήσει εκτός της διαδικασίας του ΟΗΕ και θα «παντρευτεί» με το σχέδιο που υποστηρίζεται ενεργά από την Κολομβία ως μέλος του Fossil Fuel Non Proliferation Treaty μαζί με περίπου 90 άλλες χώρες, για μια σύνοδο κορυφής^[xxxiii] που έχει οριστεί για τον Απρίλιο 2026.

5. Ίσως εξ ίσου μεγάλη αποτυχία αποτέλεσε η αδυναμία να δημιουργηθεί ένας οδικός χάρτης για την προστασία των δασών…κυρίως λόγω της επιλογής της Βραζιλίας ως χώρας διεξαγωγής του COP30. Η σκόπιμη τοποθέτηση της κλιματικής συνόδου στον Αμαζόνιο ήθελε να υπογραμμίσει τον ζωτικό ρόλο των δασών στο κλίμα. Και τι καλύτερο από το να συνοδευτεί αυτή η αναγνώριση από έναν οδικό χάρτη για τον τερματισμό της αποψίλωσης των δασών.

Αλλά η συμφωνία δεν επετεύχθη επειδή συνδέθηκε με τον οδικό χάρτη για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Στο παρασκήνιο λέγεται ότι η σύνδεση των δύο φαίνεται να ήταν είτε ένα τρομερό διπλωματικό λάθος είτε σαμποτάζ από το βραζιλιάνικο υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο εδώ και καιρό επικεντρώνεται στην αγορά ορυκτών καυσίμων ως εξαγωγέας….

6. Κι αυτή η αποτυχία καλύφθηκε με μια εκτός διαδικασιών ΟΗΕ συμφωνία, το «Tropical Forest Forever Facility», που θα είναι ένα επενδυτικό ταμείο πολλών(;) δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα πληρώνει τα έθνη για να διατηρούν τα δέντρα αντί να αποψιλώνουν τα δάση για καλλιέργειες.

Και τώρα τι;

Εδώ είναι το πιο κρίσιμο σημείο: εδώ διαλέγεις αν θα δεις το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο.

Προσωπικά και παρ όλο που θεωρώ ότι για μια ακόμη φορά ένα COP απέτυχε να σταθεί στο ύψος που απαιτούσε η επιστημονική γνώση και η προστασία της ανθρωπότητας και ιδιαίτερα όλων των ευάλωτων κρατών κι ανθρώπων, είναι ολοφάνερο ότι η κοινωνία των πολιτών έχει καταφέρει να ακουστεί το ξεκάθαρο μήνυμα της, παρά τον πόλεμο των κατευθυνόμενων μέσων κοινωνικής δικτύωσης που ελέγχονται από δισεκατομμυριούχους.

Κάθε χρόνο η απαίτηση για το τέλος των ορυκτών καυσίμων είναι ισχυρότερη και στηρίζεται από περισσότερους.

Θα προλάβουμε να τα τελειώσουμε, πριν μας τελειώσουν;

Θα δείξει.

Άρα τι κάνουμε;

Φωνάζουμε πιο δυνατά μέχρι να ακουστούμε

Γιατί; Γιατί έχουμε την επιστήμη και το δίκιο με το μέρος μας

Τόσο απλά