NewsEdit Η σύνοδος των είκοσι μεγαλύτερων οικονομιών ξεκινά σήμερα στη Νότια Αφρική μέσα σε ένταση, απουσίες και έντονες διαπραγματεύσεις γύρω από το αμερικανικό ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία.
Το γεγονός ότι για πρώτη φορά η G20 φιλοξενείται στην αφρικανική ήπειρο δεν αρκεί για να καλύψει το κενό από τη μη παρουσία σημαντικών ηγετών, ανάμεσά τους ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ.
Διπλωματικό ψυχροπολεμικό κλίμα και αμερικανικό μποϊκοτάζ
Οι ΗΠΑ απουσιάζουν πλήρως από τις συνομιλίες, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ κατηγορεί τη Νότια Αφρική για καταπίεση λευκών γαιοκτημόνων, ισχυρισμό που η Πραιτόρια απορρίπτει κατηγορηματικά ως αβάσιμο. Το αμερικανικό μποϊκοτάζ δημιουργεί ένα κενό ηγεσίας τη στιγμή που η παγκόσμια ατζέντα απαιτεί συντονισμό. Παράλληλα απουσιάζουν και οι ηγέτες του Μεξικού και της Αργεντινής, προσθέτοντας επιπλέον στρώματα αβεβαιότητας.
Η ατζέντα Ραμαφόζα και η προσπάθεια για αφρικανικό αποτύπωμα
Ο οικοδεσπότης Σίριλ Ραμαφόζα επιχειρεί να μετατοπίσει το κέντρο βάρους της συνόδου σε ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, με έμφαση στην ανακούφιση του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών, στη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, στη ρύθμιση των σπάνιων ορυκτών, στην κοινή ευθύνη για το Κλίμα και στην ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας. Η προσπάθειά του είναι εμφανής, όμως επισκιάζεται από το γεωπολιτικό βάρος της Ουκρανίας που απειλεί να κυριαρχήσει σε όλες τις συζητήσεις.
Πίεση για το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ και νευρικότητα στην Ευρώπη
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δηλώνουν πως θα επιδιώξουν βελτιώσεις στο αμερικανικό σχέδιο που ήδη προκαλεί αναταραχή. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ υποστηρίζει δημόσια την προσπάθεια Τραμπ, διαμηνύοντας πως οι φίλοι της Ουκρανίας παραμένουν δεσμευμένοι σε μια «διαρκή ειρήνη». Την ίδια στιγμή, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλλας επισημαίνει πως τα προτεινόμενα ανταλλάγματα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα και ευνοϊκά προς τη Μόσχα, υπογραμμίζοντας ότι ο τρόπος λήξης του πολέμου θα διαμορφώσει το διεθνές δίκαιο των επόμενων δεκαετιών.
Το αμερικανικό σχέδιο για την Ουκρανία και οι σκληρές παραχωρήσεις
Το προτεινόμενο πλαίσιο ειρήνης προβλέπει παραχώρηση των ανατολικών περιοχών που ελέγχει σήμερα το Κίεβο, σημαντική μείωση του ουκρανικού στρατού και ρητή δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ζήτημα στρατηγικής σημασίας για τη Ρωσία. Ως αντάλλαγμα, η Ουκρανία θα λάβει εγγυήσεις ασφαλείας, χωρίς όμως σαφείς λεπτομέρειες. Το σχέδιο περιλαμβάνει ακόμη αναφορά ότι αναμένεται η Ρωσία να μην επιτεθεί ξανά σε γειτονικές χώρες και ότι η Δύση δεν θα επεκτείνει περαιτέρω το ΝΑΤΟ.
Η πιο συζητημένη πτυχή είναι η δυνατότητα επανένταξης της Ρωσίας στη διεθνή οικονομία και η επιστροφή της στην ομάδα των G7, κάτι που θα την καθιστούσε ξανά G8. Πρόκειται για κίνηση που αλλάζει την ευρωπαϊκή ισορροπία και θεωρείται από πολλούς ως μεγάλη διπλωματική παραχώρηση.
Προθεσμία Τραμπ και πίεση στον Ζελένσκι
Ο Τραμπ έχει δώσει στο Κίεβο προθεσμία μέχρι την Πέμπτη για την αποδοχή του σχεδίου, προειδοποιώντας ότι διαφορετικά η Ουκρανία κινδυνεύει να χάσει περισσότερα εδάφη. Η Ουκρανία εξαρτάται από τις αμερικανικές παραδόσεις προηγμένων συστημάτων και από πληροφορίες που παρέχει η Ουάσινγκτον· αυτή η εξάρτηση μετατρέπεται τώρα σε μοχλό πίεσης.
Ο Ζελένσκι, σε προσεκτικά διατυπωμένη ομιλία, αναγνώρισε ότι η χώρα του βρίσκεται αντιμέτωπη με «μεγάλη πίεση» και δεσμεύτηκε να εργαστεί με τους συμμάχους προσφέροντας εναλλακτικές προτάσεις. Ο Λευκός Οίκος διαψεύδει ότι το Κίεβο αποκλείστηκε από τη διαδικασία σύνταξης του σχεδίου, υποστηρίζοντας ότι ο σύμβουλος ασφαλείας Ρουστέμ Ουμέροφ είχε συμφωνήσει στο μεγαλύτερο μέρος του πλαισίου.
Η στάση της Μόσχας και το υπό διαμόρφωση διπλωματικό τοπίο
Ο Πούτιν δηλώνει πως το σχέδιο των ΗΠΑ μπορεί να αποτελέσει βάση για συζήτηση, προσθέτοντας όμως ότι η Ρωσία θα συνεχίσει τις επιχειρήσεις αν χρειαστεί. Η Μόσχα ελέγχει σήμερα περίπου το 20% του ουκρανικού εδάφους και συνεχίζει να σημειώνει μικρές προελάσεις, παρά τη βαριά αιμορραγία σε ανθρώπινο δυναμικό.
Αν και διατεθειμένος να δείξει ευελιξία, ο Πούτιν εμφανίζεται βέβαιος ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της Ρωσίας, κάτι που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τις ουκρανικές επιλογές.
Μια σύνοδος που κινείται στη σκιά του πολέμου
Η G20 στη Νότια Αφρική επρόκειτο να αποτελέσει ευκαιρία για την ανάδειξη μιας νέας αφρικανικής φωνής στη διεθνή οικονομία. Αντ’ αυτού, καλείται να λειτουργήσει ως πεδίο σύγκλισης ή ρήξης στην πιο κρίσιμη γεωπολιτική σύγκρουση της εποχής.
Με τους μεγάλους παίκτες απόντες και το ουκρανικό μέτωπο σε οριακό σημείο, οι αποφάσεις και οι δηλώσεις των επόμενων 48 ωρών θα καθορίσουν αν το διεθνές σύστημα οδεύει προς αποκλιμάκωση ή προς νέα περίοδο αστάθειας.