NewsEdit Επέτειος υπό σκιά: οι πολίτες κατηγορούν τους ηγέτες τους για εκτροπή από τις δημοκρατικές αξίες
Τρεις δεκαετίες μετά τη Βελούδινη Επανάσταση, που σφράγισε την πτώση του καθεστώτος στην Τσεχοσλοβακία και άνοιξε τον δρόμο για τη δημοκρατική μετάβαση, χιλιάδες Τσέχοι και Σλοβάκοι κατέβηκαν σήμερα στους δρόμους. Αντί για γιορτή, η επέτειος εξελίχθηκε σε έκρηξη δυσαρέσκειας απέναντι στους σημερινούς ηγέτες των δύο χωρών, τους οποίους κατηγορούν ότι πρόδωσαν τα ιδανικά του 1989.
Η ιστορική μνήμη ως εργαλείο διεκδίκησης
Στις 17 Νοεμβρίου 1989, η καταστολή μιας ειρηνικής φοιτητικής διαδήλωσης στο κέντρο της Πράγας πυροδότησε μια αλυσιδωτή αντίδραση που οδήγησε στην ανατροπή της κομμουνιστικής ηγεσίας, ύστερα από σαράντα χρόνια αυταρχισμού. Η Βελούδινη Επανάσταση άνοιξε τον δρόμο για τη δημοκρατική ανασυγκρότηση, την ειρηνική διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας το 1993 και, αργότερα, την ένταξη της Τσεχίας και της Σλοβακίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σήμερα, όμως, ένα κομμάτι της κοινωνίας υποστηρίζει ότι η πορεία αυτή εκφυλίζεται. «Θέλουμε πραγματικά να ζούμε σε ένα κράτος όπου οι πολιτικοί είναι υπεράνω των νόμων;» αναρωτήθηκε από το βήμα της συγκέντρωσης στην Πράγα ο Μίκουλας Μινάρ, μια από τις εμβληματικές μορφές του τσεχικού ακτιβισμού.
Η Τσεχία απέναντι στον Αντρέι Μπάμπις: υποψίες για “μαφιόζικο σύμφωνο”
Ο Αντρέι Μπάμπις, ο δισεκατομμυριούχος πολιτικός που μόλις κέρδισε για δεύτερη φορά τις εκλογές και σχηματίζει νέα κυβέρνηση, βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο σφοδρής κριτικής. Παρά τις διαδηλώσεις του 2019 που είχαν συγκεντρώσει 250.000 ανθρώπους, ο Μπάμπις επιστρέφει στην εξουσία συμμαχώντας με το ακροδεξιό SPD του Τόμιο Οκαμούρα, στον οποίο παραχωρεί μάλιστα και την προεδρία του κοινοβουλίου – την ώρα που ο ίδιος ο Οκαμούρα διώκεται για υποκίνηση μίσους.
Ο πρώην κομμουνιστής Μπάμπις κατηγορείται για απάτη με ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, κάτι που ο ίδιος απορρίπτει χαρακτηρίζοντας την υπόθεση «πολιτικά υποκινούμενη δυσφήμηση». Για τον Μινάρ, όμως, η νέα κυβέρνηση «προκύπτει από ένα μαφιόζικο σύμφωνο», καθώς, όπως λέει, δύο κατηγορούμενοι αποκτούν τη δυνατότητα να προσφέρουν ο ένας στον άλλον προστασία από τη δικαιοσύνη.
Στη Σλοβακία, ο Ρόμπερτ Φίτσο υπό πολιορκία
Παράλληλο είναι το κλίμα και στη Σλοβακία, όπου διαδηλώσεις οργανώνονται από τη Μπρατισλάβα έως μικρότερες πόλεις. Ο Ρόμπερτ Φίτσο, που βρίσκεται στην τέταρτη θητεία του και στηρίζεται από το ακροδεξιό SNS, κατηγορείται ότι «μας πηγαίνει πίσω πριν από το 1989», όπως δήλωσε ο διοργανωτής των κινητοποιήσεων Μαριάν Κούλιτς.
Οι επικριτές του –απλοί πολίτες, ακτιβιστές αλλά και συνταξιούχοι όπως ο Σλαβομίρ Χορβάτ– καταγγέλλουν μια πολιτική ελίτ «χωρίς αξίες», που λειτουργεί ως κλειστή κάστα. Ο Φίτσο, υποστηρίζουν, ακολουθεί το μοντέλο Όρμπαν: συγκρούεται με ΜΚΟ, υπονομεύει την ανεξαρτησία των ΜΜΕ και επιχειρεί να επανελέγξει τον πολιτιστικό χώρο.
Παράλληλα, η φιλορωσική του στάση εντείνει τις εντάσεις, καθώς έχει ενισχύσει τις σχέσεις της χώρας του με τη Μόσχα και αρνείται να υποστηρίξει την Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή.
Η κληρονομιά της δημοκρατίας στο σταυροδρόμι
Οι σημερινές διαδηλώσεις δεν αποτελούν μόνο μια πολιτική πράξη, αλλά και ένα ισχυρό συμβολικό μήνυμα: για πολλούς πολίτες η Βελούδινη Επανάσταση παραμένει ζωντανό σημείο αναφοράς. Η σύγκρουση με τους σημερινούς ηγέτες δεν αφορά μόνο την πολιτική διαχείριση, αλλά την ίδια την κατεύθυνση των χωρών τους.
Το ερώτημα που πλανάται πάνω από την Τσεχία και τη Σλοβακία, 34 χρόνια μετά την πτώση του κομμουνισμού, είναι εάν οι υποσχέσεις του 1989 κινδυνεύουν να ξεθωριάσουν – ή αν οι πολίτες μπορούν ακόμη να τις διεκδικήσουν δυναμικά.