NewsEdit Νέοι από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο ζητούν να ακουστεί η φωνή τους στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα
Λίγες ώρες απομένουν για την έναρξη της φετινής Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP30), που θα πραγματοποιηθεί από τις 10 έως τις 21 Νοεμβρίου στο Μπελέμ της Βραζιλίας. Επιστήμονες και διεθνείς φορείς προειδοποιούν ότι ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού – ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5°C – απομακρύνεται επικίνδυνα. «Αποτύχαμε να συγκρατήσουμε την άνοδο της θερμοκρασίας, αλλά ουδέποτε ήμασταν καλύτερα εξοπλισμένοι για να την καταπολεμήσουμε», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
Την ώρα που εκατοντάδες ηγέτες προετοιμάζονται να καθορίσουν την πορεία του πλανήτη για τις επόμενες δεκαετίες, οι νέοι άνθρωποι ζητούν να έχουν λόγο στο μέλλον που θα ζήσουν. Παρά το ότι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των συνεπειών της κλιματικής κρίσης, υποεκπροσωπούνται θεσμικά: οι πολιτικοί κάτω των 30 ετών αποτελούν μόλις το 2,74% των κοινοβουλευτικών σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ οι κάτω των 40 δεν ξεπερνούν το 18,82%.
Οι Έλληνες νέοι στην COP30
Ανάμεσά τους, ο Άγγελος Πάστρας, μηχανικός και ανώτερος σύμβουλος στη DNV του Λονδίνου, θα συμμετάσχει φέτος για πέμπτη φορά σε διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα. Από τη Γλασκόβη το 2021 έως το Ντουμπάι και τώρα στο Μπελέμ, ο Έλληνας ειδικός έχει δει από κοντά την εξέλιξη της διεθνούς κλιματικής διπλωματίας.
«Η φετινή COP είναι καθοριστική», λέει. «Κάθε χώρα που υπέγραψε τη Συμφωνία του Παρισιού όφειλε να έχει ήδη καταθέσει τις Εθνικά Καθορισμένες Συνεισφορές (NDCs) για τη μείωση των ρύπων έως το 2050. Ωστόσο, μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου είχε υποβληθεί μόνο το 60%».
Για τον ίδιο, η ευθυγράμμιση όλων με το όριο του 1,5°C αποτελεί «την ουσία της συζήτησης».
Η Ράνια Παπαδοπούλου, πρόεδρος του Youth Climate Diplomacy Forum και συνεργάτιδα της Έδρας UNESCO για την Κλιματική Διπλωματία, τονίζει πως για την Ελλάδα οι διασκέψεις αυτές έχουν ζωτική σημασία. «Είμαστε μια χώρα που βιώνει έντονα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής – πυρκαγιές, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα. Χρειάζεται επαγρύπνηση και επιτάχυνση των μέτρων προσαρμογής. Η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει κινητήριο δύναμη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αρκεί να επενδύσει στη γνώση και στη συμμετοχή των νέων».
Η φωνή των νέων ζητά να ακουστεί
Ο Άγγελος Πάστρας υποστηρίζει πως «οι νέοι πρέπει να συμμετέχουν ουσιαστικά, όχι διακοσμητικά». «Δεν είμαστε οι ηγέτες του αύριο, αλλά του σήμερα», λέει. «Χρειάζεται αξιοκρατική συμπερίληψη στις διαπραγματεύσεις, γιατί οι αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα θα καθορίσουν τη ζωή μας».
Ταυτόχρονα, προτείνει αλλαγή του αφηγήματος γύρω από την κλιματική κρίση: «Πρέπει να μιλάμε με θετικό πρόσημο, να καλλιεργούμε την ελπίδα και την πίστη στην επίτευξη του NetZero 2050».
Η Ράνια Παπαδοπούλου, που συμμετείχε στην COP28 στο Ντουμπάι, επισημαίνει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα: «Ενώ υπήρχε έντονη παρουσία των νέων με το Youth Pavilion και παράλληλες εκδηλώσεις, τη στιγμή που άρχισαν οι διαπραγματεύσεις, οι πόρτες έκλεισαν».
Όπως εξηγεί, αυτό ακριβώς προσπαθούν να αλλάξουν στην Ελλάδα με την Έδρα UNESCO και το Youth Climate Diplomacy Forum. «Θέλουμε να περάσουμε από την ορατότητα στην ουσιαστική συμμετοχή. Να μην είμαστε μόνο στα “side events”, αλλά στο τραπέζι των αποφάσεων».
Σημαντικό βήμα αποτελεί το δίκτυο YOUNGO, ο επίσημος φορέας νέων του ΟΗΕ για το κλίμα. «Φέτος συγκεντρώσαμε 750.000 νέους κάτω των 35 ετών σε κοινό ψήφισμα για τη συμμετοχή τους στις αποφάσεις. Ωστόσο, στις επίσημες αποστολές των κρατών, οι νέοι εξακολουθούν να απουσιάζουν», σημειώνει η κ. Παπαδοπούλου, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει ορίσει νέους πρεσβευτές για την COP τα τελευταία τρία χρόνια.
Το κόστος της συμμετοχής
Ένα ακόμη εμπόδιο είναι το οικονομικό. «Το 2023 το κόστος συμμετοχής ανερχόταν σε περίπου 4.500 δολάρια, ενώ φέτος στη Βραζιλία είναι ακόμη υψηλότερο», τονίζει η κ. Παπαδοπούλου. «Για έναν νέο ερευνητή ή εκπρόσωπο οργανισμού, αυτό καθιστά τη συμμετοχή σχεδόν απαγορευτική».
Παρά τα εμπόδια, για τους δύο νέους η παρουσία στην COP30 είναι ουσιαστική: «Η γενιά μας καλείται να ζήσει σε ένα αβέβαιο κλιματικό μέλλον – κι αυτό από μόνο του αρκεί για να έχουμε φωνή», υπογραμμίζει.
Μια δίκαιη και συνεκτική πράσινη μετάβαση
Η πράσινη μετάβαση, όπως λένε, πρέπει να είναι δίκαιη. Η Ράνια Παπαδοπούλου εκφράζει προβληματισμό για τη νέα ευρωπαϊκή συμφωνία σχετικά με τις μειώσεις εκπομπών έως το 2040: «Ο στόχος για μείωση κατά 90% παραμένει, αλλά επιτρέπεται η χρήση έως και 10% διεθνών πιστώσεων άνθρακα. Αυτό είναι ζήτημα, γιατί καθορίζει αν θα επιτύχουμε πραγματικές μειώσεις ή αν θα τις “αγοράζουμε”».
Από την πλευρά του, ο Άγγελος Πάστρας σημειώνει ότι «η Ελλάδα τα πάει εξαιρετικά στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», αλλά προειδοποιεί πως «οι συζητήσεις για νέες εξορύξεις έρχονται σε αντίθεση με τον στόχο του τερματισμού τους. Δεν μπορούμε να μιλάμε για βιωσιμότητα και ταυτόχρονα να επενδύουμε στα ορυκτά καύσιμα».
«Επενδύστε στη γνώση, όχι στην αδράνεια»
Για την κ. Παπαδοπούλου, η μεγαλύτερη επένδυση που μπορούν να κάνουν οι κυβερνήσεις είναι στην εκπαίδευση: «Να ενημερώσουν και να οχυρώσουν τη νέα γενιά απέναντι στα fake news και τις θεωρίες συνωμοσίας. Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση είναι προϋποθέσεις για κάθε ουσιαστική αλλαγή».
Καθώς το βλέμμα της διεθνούς κοινότητας στρέφεται στο Μπελέμ, ένα πράγμα είναι σαφές: το μέλλον της κλιματικής πολιτικής δεν μπορεί να χαραχθεί χωρίς εκείνους που θα το ζήσουν. Οι νέοι ζητούν θέση στο τραπέζι — όχι για να ακούσουν, αλλά για να ακουστούν.