Η “παραλίγο ήττα” της ΝΔ στην Αυτοδιοίκηση – Τα πρώτα μηνύματα πολιτικής φθοράς από τα «γαλάζια» κάστρα

Τα μηνύματα κοινωνικής δυσφορίας προς την κυβέρνηση φτάνουν πλέον από κάθε κατεύθυνση – ακόμη και από χώρους που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν «ελεγχόμενοι». Η τοπική αυτοδιοίκηση, όπου η Νέα Δημοκρατία είχε καταγάγει άνετη νίκη στο γενικό χάρτη της χώρας πριν δύο χρόνια, εξελίχθηκε στο πιο πρόσφατο μέτωπο πολιτικής αμφισβήτησης.

Στο ετήσιο συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) στην Αλεξανδρούπολη, η κυβερνητική παράταξη απέφυγε κυριολεκτικά στο παρά πέντε ένα ισχυρό πολιτικό σοκ. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για το ψήφισμα-πλαίσιο που θα καθορίσει τη στάση των δήμων απέναντι στην κυβέρνηση κρίθηκε οριακά: 92 ψήφοι για την πρόταση του προέδρου της ΚΕΔΕ και δημάρχου Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λάζαρου Κυρίζογλου, έναντι 89 ψήφων για το ψηφοδέλτιο των προοδευτικών δυνάμεων με επικεφαλής τον δήμαρχο Αθηναίων, Χάρη Δούκα.

Η διαδικασία διακόπηκε τρεις φορές, καθώς ήταν εμφανής ο κίνδυνος να χάσει η παράταξη της ΝΔ, σε ένα σώμα όπου θεωρητικά διέθετε απόλυτη πλειοψηφία. Το αποτέλεσμα δεν άφησε καμία αμφιβολία: η φθορά και η αποσυσπείρωση έχουν πλέον περάσει στην «καρδιά» του συστήματος της Αυτοδιοίκησης.

Απόλυτη κυριαρχία… με οριακή πλειοψηφία

Το σοκ γίνεται ακόμη πιο εμφανές αν συγκριθεί με τα δεδομένα μόλις λίγων μηνών πριν. Στις εκλογές για τη διοίκηση της ΚΕΔΕ, τον Μάρτιο του 2024, η παράταξη Κυρίζογλου είχε αποσπάσει ποσοστό 65,78% και 20 από τις 31 έδρες του διοικητικού συμβουλίου. Τότε, η κυβερνητική πλειοψηφία έδειχνε ακλόνητη.

Όμως, μέσα σε λίγους μήνες, οι ισορροπίες ανατράπηκαν. Η ενιαία παράταξη που συγκρότησε ο Χάρης Δούκας με τη στήριξη κεντροαριστερών και προοδευτικών δυνάμεων κατέγραψε θεαματική άνοδο, φτάνοντας σε απόσταση αναπνοής από το «γαλάζιο» στρατόπεδο.

Η παρουσία της «Λαϊκής Συσπείρωσης» (παράταξη του ΚΚΕ), που έλαβε 10 ψήφους, ανέδειξε επιπλέον τη ρευστότητα των νέων συσχετισμών. Όπως επισημαίνουν αυτοδιοικητικοί κύκλοι, «αν δεν υπήρχαν τακτικισμοί και μεθοδεύσεις, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι διαφορετικό».

Το “ανώδυνο” ψήφισμα και οι κατηγορίες για μεθοδεύσεις

Η πλευρά του προέδρου Κυρίζογλου κατέθεσε ψήφισμα με βασικό άξονα τη διεκδίκηση ενίσχυσης των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ), ζητώντας να διατεθούν τουλάχιστον 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ για τους Δήμους στον προϋπολογισμό του 2026. Το ψήφισμα εγκρίθηκε τελικά, προβλέποντας κινητοποιήσεις και θεσμικές παρεμβάσεις, όπως:

Παρουσία της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΚΕΔΕ στη Βουλή κατά τη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού.
Πανελλαδική συγκέντρωση αιρετών έξω από τη Βουλή την ημέρα ψήφισης του προϋπολογισμού.
Συμβολικό κλείσιμο Δημαρχείων σε όλη τη χώρα.
Γενικές συνελεύσεις σε όλες τις ΠΕΔ, για ενημέρωση πολιτών και καθορισμό περαιτέρω δράσεων.

Παρά το θεσμικό του περίβλημα, το ψήφισμα δέχθηκε έντονη κριτική από τις προοδευτικές παρατάξεις, που το χαρακτήρισαν «ανώδυνο και επικοινωνιακό».

Η παράταξη «Αυτοδιοίκηση Τώρα» του Χάρη Δούκα, σε σκληρή ανακοίνωσή της, έκανε λόγο για «μεθοδεύσεις κάθε είδους» προκειμένου να διατηρηθεί η πλειοψηφία, τονίζοντας ότι η αναλογία των παρατάξεων (66% υπέρ της ΝΔ έναντι 30% της Αυτοδιοίκησης Τώρα) καθιστά το οριακό αποτέλεσμα «ένδειξη θεαματικής ανατροπής».

«Η πολιτική μας αγγίζει όλο και περισσότερο τα στελέχη της Αυτοδιοίκησης», ανέφερε η ανακοίνωση, προσθέτοντας ότι «υπάρχει δραματική αλλαγή συσχετισμών και όλο και μεγαλύτερη αποδοκιμασία των κυβερνητικών πολιτικών».

Η “Αυτοδιοίκηση Τώρα” και το μήνυμα συνεργασίας

Ο Χάρης Δούκας, που κατάφερε να ενώσει στον ίδιο χώρο παραδοσιακές δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και ανένταχτους δημάρχους, εμφανίζεται πλέον ως κεντρικό πρόσωπο ενός νέου αυτοδιοικητικού ρεύματος.

Το ψηφοδέλτιό του στηρίχθηκε σε ένα πλαίσιο που καταδίκαζε «την κυβερνητική πολιτική που οδηγεί σε αδιέξοδο τους Δήμους» και ζητούσε «συγκεκριμένες κινητοποιήσεις για τη βελτίωση της ζωής των πολιτών».

Το εγχείρημα της κεντροαριστερής σύμπραξης, που μέχρι πρότινος φαινόταν ασαφές ή ευκαιριακό, φαίνεται να αποκτά στέρεα πολιτικά χαρακτηριστικά. Ο συνδυασμός «Αυτοδιοίκηση Τώρα» παρουσίασε οργανωμένη προγραμματική πλατφόρμα, αλλά κυρίως κατάφερε να δώσει το στίγμα μιας ευρύτερης κοινωνικής συμμαχίας, που ξεπερνά τις κομματικές ταυτότητες.

Στελέχη του χώρου κάνουν λόγο για «πιλότο συνεργασιών» σε επόμενο επίπεδο, ακόμη και σε εθνικές εκλογές, επισημαίνοντας ότι «η Αυτοδιοίκηση είναι πάντα ο πρώτος καθρέφτης της πολιτικής φθοράς».

Οι Δήμοι σε οικονομικό αδιέξοδο

Η ουσία, ωστόσο, παραμένει κοινή για όλες τις πλευρές: οι Δήμοι βρίσκονται σε οριακή οικονομική κατάσταση. Η κρατική χρηματοδότηση έχει μείνει στάσιμη, ενώ οι υποχρεώσεις αυξάνονται, ιδίως σε τομείς όπως η κοινωνική πρόνοια, η καθαριότητα και η πολιτική προστασία.

Ο ίδιος ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, αναγνώρισε ότι «η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν ζητά προνόμια, αλλά τον σεβασμό και τους πόρους που δικαιούται». Με το βλέμμα στον κρατικό προϋπολογισμό του 2026, έθεσε ως «κατώτατο όριο» τα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ για τους ΚΑΠ, χαρακτηρίζοντας το αίτημα «όχι διεκδίκηση, αλλά απαίτηση δικαιοσύνης».

Ακόμα κι έτσι, οι φωνές δυσαρέσκειας πληθαίνουν. Δημάρχοι από μικρούς και μεσαίους Δήμους καταγγέλλουν ότι η γραφειοκρατία, οι καθυστερήσεις στα ευρωπαϊκά προγράμματα και η υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων στα υπουργεία έχουν καταστήσει το έργο τους σχεδόν αδύνατο.

«Η Αυτοδιοίκηση έχει μετατραπεί σε μηχανισμό εκτέλεσης αποφάσεων άλλων, χωρίς καμία δυνατότητα σχεδιασμού», σημειώνει δήμαρχος της Κεντρικής Ελλάδας, προσθέτοντας ότι «η πολιτική υποστήριξη των κυβερνητικών στελεχών εξαντλείται στις φωτογραφίες».

Η κυβέρνηση σε φάση “προειδοποιητικών πυρών”

Το οριακό αποτέλεσμα στην ΚΕΔΕ έρχεται σε μια περίοδο όπου η κυβέρνηση δέχεται συνεχώς σημάδια κοινωνικής κόπωσης. Από την ακρίβεια και την πίεση στα νοικοκυριά, μέχρι τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών, η φθορά είναι πια ορατή – όχι μόνο στις δημοσκοπήσεις αλλά και σε θεσμικά όργανα που άλλοτε θεωρούνταν «ασφαλή».

Η απώλεια συνοχής στο «γαλάζιο» αυτοδιοικητικό μπλοκ λειτουργεί ως προειδοποιητικό σήμα. Όπως σχολίαζε δήμαρχος που πρόσκειται στη ΝΔ, «αν δυσκολευόμαστε να κρατήσουμε την πλειοψηφία στην ΚΕΔΕ, πώς θα κρατήσουμε τους δήμους σε δύο χρόνια;».

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι το συνέδριο της Αλεξανδρούπολης σηματοδοτεί τη μετάβαση σε μια νέα φάση: την εμφάνιση της κεντροαριστεράς ως υπολογίσιμου πόλου, και τη σταδιακή αποδόμηση της εικόνας παντοδυναμίας της ΝΔ σε επίπεδο τοπικής διοίκησης.

Ένα πολιτικό “καμπανάκι” με πολλαπλούς αποδέκτες

Για την κυβέρνηση, το μήνυμα της Αλεξανδρούπολης είναι σαφές: η κοινωνική δυσαρέσκεια αρχίζει να μεταφράζεται σε πολιτικές μετατοπίσεις. Για την αντιπολίτευση, είναι η πρώτη χειροπιαστή ένδειξη ότι η συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων μπορεί να αποδώσει απτά αποτελέσματα.

Αν και η ΝΔ διατήρησε τελικά την οριακή της πλειοψηφία, το πολιτικό αποτύπωμα είναι σαφώς βαρύτερο από το αριθμητικό αποτέλεσμα. Το κλίμα εντός του συνεδρίου ήταν τεταμένο, οι συσχετισμοί ασταθείς, και οι «παραφωνίες» εντός της κυβερνητικής παράταξης πολυάριθμες.

Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν η κοινωνική δυσαρέσκεια στην Αυτοδιοίκηση θα περιοριστεί σε ένα περιστασιακό φαινόμενο ή αν θα εξελιχθεί σε προπομπό ευρύτερων πολιτικών ανατροπών.

Το μήνυμα της βάσης: “Επιτέλους Αυτοδιοίκηση”

Στο τέλος του συνεδρίου, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ επιχείρησε να κλείσει τις εσωτερικές πληγές με ενωτικό μήνυμα: «Η Αυτοδιοίκηση δεν πρόκειται να σιωπήσει, δεν πρόκειται να υποχωρήσει. Ήρθε η ώρα το πολιτικό σύστημα να ακούσει και να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στους πολίτες. Αυτό που ζητάμε είναι, επιτέλους, Αυτοδιοίκηση – και όχι άλλη ετεροδιοίκηση».

Πίσω όμως από τις δηλώσεις, τα δεδομένα είναι αμείλικτα. Η εικόνα ενός συνεδρίου που διεκόπη τρεις φορές για να αποφευχθεί η ήττα της κυβερνητικής παράταξης αποκαλύπτει τη ρωγμή ανάμεσα στην κεντρική εξουσία και την τοπική κοινωνία.

Η Αλεξανδρούπολη κατέγραψε, με ψυχρούς αριθμούς, μια από τις πιο ηχηρές προειδοποιήσεις προς το Μέγαρο Μαξίμου:
ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια δεν είναι πια αφηρημένη έννοια, αλλά αρχίζει να αποκτά πρόσωπο, οργάνωση και ψήφο.