NewsEdit Σαν σήμερα, 7 Νοεμβρίου 1913, γεννιόταν στη Μοντοβί της Αλγερίας ο Αλμπέρ Καμύ — ο στοχαστής που αρνήθηκε να υποταχθεί τόσο στον Θεό όσο και στον Μηδενισμό. Συγγραφέας, φιλόσοφος, δημοσιογράφος, ο Καμύ υπήρξε μια από τις πιο καθαρές φωνές του 20ού αιώνα, ένας άνθρωπος που πολέμησε το «παράλογο» όχι με απελπισία αλλά με αξιοπρέπεια.
Το έργο του, από τον Ξένο έως την Πανούκλα και τον Μύθο του Σισύφου, εξακολουθεί να θέτει τα ίδια βασανιστικά ερωτήματα για το νόημα, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη.
«Το παράλογο δεν είναι ο κόσμος, είναι η σχέση μας με τον κόσμο»
Για τον Καμύ, η ζωή δεν ήταν άρνηση ούτε παράδοση — ήταν σύγκρουση. Ο άνθρωπος, έλεγε, αναζητά το νόημα σε έναν κόσμο που δεν έχει να του προσφέρει κανένα. Κι εκεί γεννιέται το «παράλογο». Όμως η απάντηση δεν είναι η παραίτηση. Είναι η εξέγερση. «Το να ζεις είναι να εξεγείρεσαι», έγραφε στον Μύθο του Σισύφου. Ο Σίσυφος, καταδικασμένος να σπρώχνει αιώνια έναν βράχο που ξανακυλά, είναι για τον Καμύ η τέλεια εικόνα του ανθρώπου: συνειδητός, ελεύθερος μέσα στην τραγωδία του, αφοσιωμένος στο ίδιο του το βάρος.
Ο συγγραφέας της ηθικής αντίστασης
Ο Καμύ δεν υπήρξε ποτέ φιλόσοφος του καθίσματος. Πολέμησε στη γαλλική Αντίσταση ως δημοσιογράφος της Combat, υπερασπίστηκε τους κατατρεγμένους, μίλησε για την ελευθερία όχι ως ιδέα αλλά ως πράξη. «Υπάρχει μέσα στον άνθρωπο κάτι που αξίζει περισσότερο από την τάξη του κόσμου», έλεγε, υπερασπιζόμενος την ανθρώπινη αξιοπρέπεια απέναντι σε κάθε ολοκληρωτισμό — είτε προερχόταν από τη δεξιά είτε από την αριστερά. Η σύγκρουσή του με τον Σαρτρ και τους υπαρξιστές του Παρισιού δεν ήταν φιλοσοφική φιλονικία· ήταν βαθιά ηθική ρήξη: «Προτιμώ να έχω άδικο με τον λαό παρά δίκιο χωρίς αυτόν», απαντούσε.
Ο Καμύ και η «Πανούκλα» του 20ού αιώνα
Το αριστούργημά του, Η Πανούκλα (1947), παραμένει ένα βιβλίο-καθρέφτης για κάθε εποχή κρίσης. Η αρρώστια που θερίζει την πόλη της Οράν δεν είναι μόνο φυσική — είναι ηθική. Είναι η πανούκλα του φόβου, της αδιαφορίας, της συνενοχής. «Υπάρχουν περισσότερα πράγματα στους ανθρώπους που να θαυμάζεις, παρά που να περιφρονείς», γράφει ο Καμύ, χαρίζοντας ένα ίσως απροσδόκητο μήνυμα ελπίδας.
«Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσεις έναν ανελεύθερο κόσμο είναι να γίνεις τόσο απόλυτα ελεύθερος…»
Η φράση του συνεχίζει να συγκλονίζει: «…ώστε η ίδια σου η ύπαρξη να είναι μια πράξη εξέγερσης». Ο Καμύ, που το 1957 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, δεν πρόλαβε να γεράσει· πέθανε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το 1960, στα 46 του. Όμως ο κόσμος του —το φως της Μεσογείου, η μοναξιά του ανθρώπου, η ανάγκη για δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια— παραμένει ζωντανός.
Κληρονομιά φωτός και ευθύνης
Ο Καμύ έγραφε πως «αν υπάρχει μια μοίρα, είναι αυτή που φτιάχνουμε εμείς οι ίδιοι». Δεν πίστεψε ποτέ στην τελειότητα, μόνο στην αξιοπρέπεια της προσπάθειας. Σε μια εποχή που η βία και ο κυνισμός επανέρχονται, η φωνή του ακούγεται ξανά καθαρή, λιτή, αναγκαία. Ίσως γιατί, όπως σημείωνε ο ίδιος, «στη μέση του χειμώνα, έμαθα επιτέλους πως μέσα μου κατοικούσε ένα ανίκητο καλοκαίρι».
Η επέτειος της γέννησής του δεν είναι απλώς αφορμή μνήμης· είναι υπενθύμιση μιας στάσης ζωής: να αρνείσαι την παραίτηση, να αγαπάς το φως, να αντιστέκεσαι στο παράλογο — με καθαρό βλέμμα και αξιοπρέπεια.